شعار سال: انسان‌ها برای هزاران سال است که در حال مقابله با ویروس‌ها هستند. در مورد برخی از بیماری‌های ویروسی، واکسن‌ها و دارو‌های ضدویروس امکان جلوگیری از شیوع گسترده عفونت‌ها و کمک به بهبودی بیماران را برای ما فراهم کرده است. بعنوان مثال ، ما موفق به ریشه کن کردن بیماری‌ای بنام آبله شدیم و دنیا را از موارد جدید ابتلا رهایی بخشیدیم. با این حال فاصله زیادی تا پیروزی در مبارزه در برابر ویروس‌ها از جمله ویروس کرونا داریم. در دهه‌های اخیر، ویروس‌های متعددی از حیوانات به انسان انتقال یافته اند و ضمن داشتن شیوع قابل توجه، جان هزاران نفر را گرفته اند. گونه ویروس ابولایی که در سال ۲۰۱۴-۲۰۱۶ در غرب آفریقا شیوع پیدا کرد، منجر به مرگ ۹۰٪ از افراد آلوده شد، و این ویروس را به کشنده‌ترین عضو خانواده ابولا تبدیل کرد. اما ویروس‌های دیگری نیز وجود دارند که به همان اندازه و یا حتی کشنده‌تر هستند. در حال حاضر شماری از ویروس ها، در سراسر جهان شیوع یافته اند، و با اینکه میزان مرگ و میر کمتری دارند، اما هنوز هم تهدید جدی برای بهداشت عمومی به حساب می‌آیند، چراکه هنوز ابزاری برای مقابله با آن‌ها وجود ندارد. در اینجا ۱۲ مورد از مرگبارترین ویروس ها، براساس احتمال کشته شدن فرد در صورت ابتلا به یکی از آنها، تعداد افراد کشته شده در صورت وقوع همه گیری و شاخص خطرآفرینی در شرایط عادی، مطرح شده است.

 

 

دانشمندان ویروس ماربورگ را با وقوع همه گیری کوچکی در سال ۱۹۶۷ در کارمندان آزمایشگاهی در آلمان که در تماس با میمون‌های آلوده وارد شده از اوگاندا بودند، شناسایی کردند. ویروس ماربورگ از این نظر که می‌تواند موجب ایجاد تب خونریزی دهنده شود، شبیه به ابولا است؛ به این معنی که افراد آلوده دارای تب و خونریزی بالایی در تمام بدن خود هستند که می‌تواند منجر به شوک، نارسایی اندام و مرگ شود.

براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، میزان مرگ و میر در اولین همه گیری ۲۵٪ بود، اما در شیوع ۱۹۹۸-۲۰۰۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو و همچنین در شیوع ۲۰۰۵ در آنگولا، بیش از ۸۰٪ بود.

۲. ویروس ابولا

 

اولین شیوع شناخته شده ابولا در انسان در سال ۱۹۷۶ به طور همزمان در جمهوری سودان و جمهوری دموکراتیک کنگو رخ داد. ابولا از طریق تماس با خون یا دیگر مایعات بدن یا بافت افراد آلوده یا حیوانات منتشر می‌شود. بر اساس اظهارات الکه مولبرگر، متخصص ویروس ابولا و دانشیار میکروبیولوژی در دانشگاه بوستون در مجله Live Science، میزان مرگ و میر این گونه‌های شناخته شده ابولا بسیار متفاوت است.

یکی از گونه‌ها بنام ابولا رستون، حتی باعث بیمار شدن فرد نمی‌شود. اما میزان مرگ و میر گونه بوندیبوگیو (Bundibugyo) ۵۰ ٪ است و بر اساس اظهارات سازمان بهداشت جهانی، این میزان برای گونه سودان ۷۱٪ است.

براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، شیوع روبه گسترش این بیماری در غرب آفریقا از اوایل سال ۲۰۱۴ آغاز شد و بزرگترین و پیچیده‌ترین شیوع تا به امروز است.

۳. هاری

 

اگرچه ظهور واکسن هاری برای حیوانات اهلی در دهه ۱۹۲۰، وقوع بسیار نادر این بیماری در کشور‌های توسعه یافته را در پی داشته است، اما این بیماری در هند و بخش‌هایی از آفریقا همچنان یک مشکل جدی بشمار می‌آید. طبق اظهارات مالبرگر، “این ویروس به مغز آسیب می‌رساند، و بیماری واقعاً بدی است. ” وی گفت: “ما واکسن هاری را داریم و آنتی بادی‌هایی داریم که ضد هاری عمل می‌کنند، بنابراین اگر کسی مورد گزش حیوان هاری قرار گیرد قادر به درمان این فرد هستیم. ” با این حال وی اظهار داشت “در صورت عدم درمان، احتمال وقوع صد درصدی مرگ قطعی است. ”

۴- HIV (ایدز)

 

در دنیای کنونی، ممکن است HIV مرگبارترین ویروس موجود باشد. بر اساس اظهارات دکتر آمش آدالجا، پزشک بیماری‌های عفونی و سخنگوی انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا، “این ویروس هنوز یکی از بزرگترین قاتلان محسوب می‌شود”. تخمین زده می‌شود که از زمان ابتلا به این بیماری در اوایل دهه ۱۹۸۰، ۳۲ میلیون نفر در اثر ویروس HIV جان باخته اند. طبق گفته آدالجا “بیماری عفونی که در حال حاضر بیشترین تلفات را برای بشر به همراه دارد، HIV است. ”

دارو‌های ضد ویروسی قوی این امکان را برای افراد فراهم کرده است که سال‌ها با HIV زندگی کنند. اما این بیماری همچنان بسیاری از کشور‌های کم درآمد و دارای درآمد متوسط، که ۹۵٪ از عفونت‌های جدید HIV در آن‌ها رخ می‌دهد را دستخوش خود قرار داده است. نزدیک به ۱ نفر در هر ۲۵ بزرگسال در منطقه آفریقا از نظر HIV مثبت هستند، که بیش از دو سوم افرادی که مبتلا به HIV که در سراسر جهان زندگی می‌کنند را به خود اختصاص می‌دهند.

۵. آبله

 

مجمع جهانی بهداشت در سال ۱۹۸۰، جهان را عاری از هرگونه آبله اعلام کرد. اما تا پیش از آن، هزاران سال انسان‌ها با آبله در نبرد بودند، و این بیماری حدود ۱ نفر در هر ۳ نفر از افراد آلوده را می‌کشت و بازماندگانی با زخم‌های عمیق، دائمی و غالبا نابینایی برجای می‌گذاشت.

میزان مرگ و میر در جمعیت خارج از اروپا، که مردم در آن تا پیش از انتقال ویروس توسط مسافران به آن مناطق، ارتباط کمی با ویروس داشتند، به مراتب بیشتر بود. به عنوان مثال، مورخان تخمین می‌زنند که ۹۰٪ از جمعیت بومی قاره آمریکا در اثر آبله که توسط کاشفان اروپایی انتقال یافت، مردند. آبله تنها در قرن بیستم، موجب مرگ ۳۰۰ میلیون نفر شده است. طبق گفته دکتر آدالجا “آبله چیزی بود که بار سنگینی به کره زمین تحمیل کرد، و این نه فقط مرگ بلکه نابینایی هم بود، و این همان دلیلی بود که باعث می‌شد تلاش برای ریشه کن کردن آن از زمین صورت گیرد. ”

۶. هانتاویروس

 

سندروم ریوی هانتاویروس (HPS) اولین بار در سال ۱۹۹۳، با مرگ یک مرد جوان سالم و نامزد وی در منطقه فور کورنرز ایالات متحده که پس چند روز تنگی نفس درگذشتند، مورد توجه گسترده‌ای قرار گرفت. چند ماه بعد، مقامات بهداشتی هانتاویروس را از موش‌های آهویی (Deer mice) که در خانه یکی از افراد آلوده زندگی می‌کرد جدا کردند. براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، تا امروز بیش از ۶۰۰ نفر در ایالات متحده آمریکا به HPS مبتلا شده اند و ۳۶ درصد نیز بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده اند.

این ویروس از یک شخص به فرد دیگر منتقل نمی‌شود، بلکه افراد با قرار گرفتن در معرض قطرات حاصل از موش‌های آلوده به این بیماری مبتلا می‌شوند.

طبق مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۰ که در مجله‌ی Clinical Microbiology Review منتشر شده بود، پیش از این یک هانتاویروس متفاوت موجب بروز همه گیری در اوایل دهه ۱۹۵۰، در طول جنگ کره شد. بیش از ۳۰۰۰ سرباز آلوده شدند و حدود ۱۲٪ از آن‌ها جان باختند.

در حالی که این ویروس پس از کشف آن در ایالات متحده برای علوم پزشکی غربی جدید بود، محققان بعد‌ها دریافتند که طب پزشکی سرخپوستان ناواهو بیماری مشابهی را توصیف می‌کند، و این بیماری را به موش‌ها نسبت می‌دهند.


۷. آنفلوانزا

 

براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در طی یک دوره شیوع آنفلوآنزا، تا ۵۰۰،۰۰۰ نفر در سراسر جهان جان خود را بر اثر این بیماری جان خود از دست خواهند داد. اما گاهی اوقات، با ظهور یک گونه جدید آنفولانزا، بروز یک پاندمی (شیوع جهانی)، شیوع سریع‌تر بیماری و اغلب، مرگ و میر بیشتر را در پی خواهد داشت.

مرگبارترین پاندمی آنفولانزا، که گاهی اوقات آنفولانزای اسپانیایی نیز خوانده می‌شود، در سال ۱۹۱۸ آغاز شد و تا ۴۰٪ از مردم جهان را بیمار کرد و منجر به مرگ حدود ۵۰ میلیون نفر شد.

مالبرگر در این خصوص گفت: “من فکر می‌کنم احتمال وقوع چیزی مانند شیوع آنفولانزای ۱۹۱۸ دوباره وجود دارد. با پیدایش یک گونه جدید آنفلوانزا در جمعیت انسانی که بتواند به راحتی میان انسان‌ها انتقال یابد و باعث ایجاد بیماری شدیدی شود، ما با مشکل بزرگی روبرو خواهیم شد. ”

۸. ویروس دنگی

 

ویروس دنگی اولین بار در دهه ۱۹۵۰ در فیلیپین و تایلند ظاهر شد و از آن زمان در سراسر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان گسترش یافته است. در حال حاضر حدود ۴۰٪ از جمعیت جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که دنگی بومی (اندمیک) آن جا است و احتمال گسترش بیشتر بیماری – با پشه‌های ناقل آن- با گرم شدن جهان وجود دارد.

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، بیماری دنگی سالانه ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه میزان مرگ و میر ناشی از تب دنگی، با نرخ ۲.۵ درصد، کمتر از برخی ویروس‌های دیگر است، اما این ویروس می‌تواند یک بیماری شبه ابولا بنام تب خونریزی دهنده دنگی را ایجاد کند و در صورت عدم درمان، مرگ و میر ۲۰ درصدی را در پی داشته باشد. مالبرگر در این خصوص گفت: “ما واقعاً باید بیشتر در مورد ویروس دانگو فکر کنیم چراکه این ویروس یک تهدید واقعی برای ما است. ”

براساس گزارش CDC (مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها در آمریکا)، واکسن دنگی در سال ۲۰۱۹ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای استفاده در کودکان ۹ تا ۱۶ سال ساکن در مناطق شیوع دنگی که دارای سابقه‌ی تأیید شده از عفونت ویروس هستند، تأیید شد. در بعضی از کشورها، واکسن تأیید شده‌ای برای سنین ۹-۴۵ سال وجود دارد، اما باز هم گیرندگان باید مورد تایید شده‌ای از دنگو را در گذشته داشته باشند. افرادی که قبلاً به ویروس آلوده نشده اند، در صورت دریافت واکسن ممکن است در معرض خطر بروز دنگی شدید قرار بگیرند.

۹. روتاویروس

 

روتاویروس علت اصلی بیماری شدید اسهال در نوزادان و کودکان خردسال است و در حال حاضر دو واکسن برای محافظت از کودکان در برابر این ویروس وجود دارد. این ویروس می‌تواند از طریق آنچه محققان آن را مسیر مدفوع-دهان می‌نامند (به این معنی که ذرات کوچک مدفوع در حال مصرف هستند)، به سرعت گسترش یابد.

اگرچه کودکان کشور‌های توسعه یافته به ندرت در اثر عفونت روتاویروس جان خود را از دست می‌دهند، اما این بیماری درکشور‌های در حال توسعه که درمان‌های هیدراتاسیون به طور گسترده در دسترس نیست، یک قاتل به شمار می‌آید. طبق برآورد‌های سازمان جهانی بهداشت، ۴۵۳،۰۰۰ کودک خردسال زیر ۵ سال در سراسر جهان در اثر عفونت روتاویروس در سال ۲۰۰۸ جان خود را از دست دادند.

۱۰. کرونا ویروس سندرم تنفسی حاد (سارس)

 

براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، ویروس عامل سندرم شدید حاد تنفسی یا SARS اولین بار در سال ۲۰۰۲ در استان گوانگدونگ در جنوب چین ظاهر شد. احتمالا این ویروس در ابتدا از خفاش‌ها شروع شد و پیش از آلوده کردن انسان ها، به پستانداران شبانه‌ای به نام گربه‌ی زباد (civet) انتقال یافتند. SARS پس از شروع شیوع در چین، به ۲۶ کشور در سراسر جهان گسترش یافت و بیش از ۸۰۰۰ نفر را آلوده و بیش از ۷۷۰ نفر را در طی دو سال به کام مرگ کشاند.

این بیماری باعث ایجاد تب، لرز و بدن درد می‌شود و غالبا تا ذات الریه (وضعیت شدیدی که در طی آن ریه‌ها ملتهب و پر از چرک می‌شوند) پیش می‌رود. SARS میزان مرگ و میر حدود ۹/۹ درصد را در پی داشته است، و تاکنون هیچ درمان یا واکسن تأیید شده‌ای ندارد. با این حال براساس CDC، هیچ مورد جدیدی از SARS از اوایل دهه ۲۰۰۰ گزارش نشده است.

۱۱. کووید-یا SARS-CoV-۲

 

SARS-CoV-۲ متعلق به همان خانواده بزرگ ویروس‌ها با نام کروناویروس سارس، که تحت عنوان کروناویروس‌ها نیز شناخته می‌شوند.( توضیح تکمیلی که مجددا و برای تکمیل اطلاعات ، به خبر اضافه شده است:  ویروس کرونا ۲۰۱۹ اولین بار در ماه دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین شناسایی شد). منشا این ویروس مانند SARS-CoV احتمالا خفاش است و پیش از آلودن افراد، از حیوان واسط عبور می‌کند.
توضیح تکمیلی : این ویروس از زمان ظهور، ده‌ها هزار نفر در چین و هزاران نفر دیگر در سراسر جهان را آلوده کرده است. شیوع مداوم، قرنطینه گسترده ووهان و شهر‌های اطراف، محدودیت سفر به و از کشور‌های آلوده و تلاش جهانی برای توسعه تشخیص، درمان و واکسن را در پی داشته است.

این بیماری ناشی از SARS-CoV-۲ که به نام COVID-۱۹ خوانده می‌شود، با میزان مرگ و میر حدود ۲.۳٪ است. به نظر می‌رسد افراد مسن یا افراد دارای بیماری‌های زمینه ای، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری یا عوارض شدید قرار دارند. علائم شایع شامل تب، سرفه خشک و تنگی نفس است و بیماری در موارد شدید می‌تواند به ذات الریه منجر شود.


۱۲. ویروس مرس یا MERS-CoV

 

ویروسی که باعث سندرم تنفسی خاورمیانه یا MERS می‌شود، منجر به بروز همه گیری در سال ۲۰۱۲ در عربستان سعودی و همه گیری دیگری در سال ۲۰۱۵ در کره جنوبی شد. ویروس MERS متعلق به همان خانواده ویروس‌های SARS-CoV و SARS-CoV-۲ است و احتمالاً مشابه آن‌ها از خفاش‌ها منشأ گرفته است. این بیماری قبل از انتقال به انسان، شتر‌ها را آلوده کرده و موجب تب، سرفه و تنگی نفس در افراد آلوده می‌شود. MERS اغلب تا ذات الریه‌ی شدید پیش روی می‌کند و با داشتن نرخ مرگ و میر ۳۰ تا ۴۰ درصدی، کشنده‌ترین ویروس شناخته شده‌ای است که از حیوانات به انسان انتقال می‌یابد. همانند SARS-CoV ویروس MERS هیچ درمان یا واکسن تأیید شده‌ای ندارد.