شعارسال:  شرایط ویژه کم‌آبی و خشک‌سالی کشور در نیم قرن اخیر بی‌سابقه بوده و سونامی خشک‌سالی آن‌چنان به جان استان خراسان جنوبی افتاده که هیچ‌چیز از درخت، باغ، چشمه، قنات و چاه گرفته تا ماهی و زنبور و حیات‌وحش از آسیب آن در امان نمانده‌اند. قصه تلخ خشک‌سالی در خراسان جنوبی همچنان ادامه دارد، چراکه به گفته کارشناسان بررسی شاخص‌های خشک‌سالی نشان‌دهنده تداوم شرایط خشک‌سالی در استان بوده و همچنان خراسان جنوبی در رتبه ششم کشور از نظر بیش‌ترین کاهش میزان بارندگی قرار دارد.

گفتنی است اگرچه بارندگی‌های سال جاری مسکنی مقطعی برای دردهای ۲۰ ساله خراسان جنوبی شد، اماهنوز صدای العطش در ۴۰۰ روستای این استان بلند است. خراسان جنوبی به عنوان استانی با اقلیم گرم و خشک از سال‌ها پیش چشم‌انتظار باران و روزهای خوش بهاری برای روستاییان بود.

۲۰ سال خشک‌سالی در استان آمار تکان‌دهنده‌ای نسبت به وضعیت قنات‌ها و چاه‌های آبی استان بیان می‌کند، به گونه‌ای که بهمن ماه سال گذشته گزارش مسئولان حاکی از خشک شدن ۳۰ درصد قنات‌های استان بود. خشک‌سالی و بی‌آبی نه تنها جمعیت بسیاری از گونه‌ها اعم از زنبور را کاهش داده، بلکه بسیاری از روستاهای استان را در جست‌وجوی آب روانه شهرها و دیگر استان‌ها کرده است.

طبق آمار مسئولان، در دو سال گذشته موج مهاجرت از روستاهای خراسان جنوبی به دلیل محرومیت‌ها و مشکلاتی که خشک‌سالی آن را تشدید کرده به یک‌هزار و ۷۰۰ نفر رسید، چراکه روستاییان دیگر امیدی به ماندگاری در روستاها نداشتند و تنها راه نجات را در مهاجرت جست‌وجو کردند. در تعدادی از روستاها هم آب وجود ندارد و مردم بسیاری از روزها را چشم به راه تانکرهای آب‌رسانی هستند تا گرمای تابستان را با جرعه‌ای از آن کاهش دهند.

باران بهاری هم مرهم نشد

اگرچه در فروردین ماه امسال موجی از بارش‌ها سراسر خراسان جنوبی را فرا گرفت و برخی از نقاط را به زیر آب برد، اما باز هم قصه پرغصه ۲۶ دشت ممنوعه و بحرانی استان به‌جاست و هنوز هم قریب به ۴۲۰ روستای استان با تانکر آب‌رسانی می‌شوند.

هرچند با بارش فروردین ماه برخی از قنات‌های استان جانی دوباره گرفتند، اما هنوز قریب به دو هزار رشته قنات در انتظار شوکی برای احیاء هستند. هنوز هم آثار خشک‌سالی‌های چندین ساله بر پیکره برخی از روستاها چنگ انداخته است و آن‌چنان زخم‌هایی کاری بر جای گذاشته که باران بهاری هم آن را مرهم نمی‌شود.

اگرچه دست باران‌های بهاری سال جاری و اسفند ماه سال گذشته، پای رونق و امید را به مراتع باز کرد، اما دامداران و کشاورزان نباید به امید روزهایی روشن اقدام به چرای بیش از حد کنند، چراکه خاک و بوته‌ها رمقی برای مقابله با رد پای دام‌ها ندارند.

آب‌رسانی به ۴۲۰ روستا

مدیر شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی گفت: به دنبال بارندگی‌های سال جاری برخی از قنات‌ها شادابی خود را به دست آوردند، اما تأثیر چندانی بر ماندگاری وضعیت آن‌ها نداشت.

مهدی صفوی‌نژاد اظهار کرد: اگرچه ۱۸ روستا از چرخه آب‌رسانی سیار خارج شدند، اما مقطعی بود و نمی‌توانیم ادعا کنیم که در تیرماه نیاز به آب‌رسانی ندارند.

وی با بیان بیان این‌که این روستاها بعد از چهار ماه دوباره به چرخه آب‌رسانی افزوده می‌شوند، افزود: در حال حاضر حداقل به ۴۲۰ روستا به صورت سیار آب‌رسانی می‌شود.

۲ هزار رشته قنات نیازمند احیاء

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم با بیان این‌که در حال حاضر شش هزار و ۲۵۲ رشته قنات در استان وجود دارد، افزود: از این تعداد دو هزار و ۵۰۰ رشته قنات در بارندگی‌های سال جاری جانی دوباره گرفته و دو هزار رشته قنات نیازمند مرمت و احیاء هستند.

محمدحسن غلامی از افزایش اعتبار در سال جاری در راستای احیای قنات‌ها خبر داد و افزود: طبق بررسی‌های انجام شده اعتبار سال جاری ۱۳ میلیارد و ۷۷۰ میلیون تومان است.

وی با اشاره به خشک‌سالی‌های چند ساله در استان بیان کرد: قنات با محیط سازگار بوده و میزان آبدهی آن در خشک‌سالی و ترسالی متغیر است، اما چاه در زمان خشک‌سالی خشک می‌شود.

بنا به گفته غلامی در حال حاضر سه هزار و ۲۹۹ حلقه چاه در خراسان جنوبی وجود دارد که از این تعداد یک‌هزار و ۹۸۰ حلقه چاه کشاورزی است.

سطح کانون‌های فرسایش بادی به تمام شهرستان‌ها رسید

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی هم بیان کرد: تا قبل از بارندگی‌های فصلی، پیش‌بینی ایجاد کانون‌های جدید فرسایش بادی در ۱۵ منطقه را داشتیم.

علیرضا نصرآبادی از وجود ۲۹ کانون بحرانی فرسایش بادی در استان خبر داد و بیان کرد: به دنبال بارش‌ها و رشد رویش‌ها، حداقل مناطق جدید کانون فرسایش بادی نداریم.

وی بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود در سال جاری قریب به ۱۸ میلیارد تومان برای مقابله با بیابان داشته باشیم. نصرآبادی با بیان این‌که کانون‌های فرسایش بادی را در همه شهرستان‌ها داریم، افزود: در گذشته تعداد مشخصی در شهرستان‌های بیابانی مانند بشرویه، نهبندان، زیرکوه و طبس غالب بودند، اما در حال حاضر در تمام شهرستان‌ها این کانون‌ها را داریم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اظهار کرد: تمرکز عملیات بیابان‌زدایی به تناسب کانون‌های بحرانی خواهد بود.

جبران کسری مخزن در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی هم با بیان این‌که کسری مخزن انباشته سنگینی داریم، لذا جبران آن در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست، افزود: با بارندگی‌های ابتدای امسال امیدواریم کسری مخزن در پایان سال جاری به حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب برسد.

حسین امامی بیان کرد: پیش‌بینی شده طی پنج سال آینده یعنی تا پایان برنامه ششم توسعه کسری مخازن خراسان جنوبی را به صفر برسانیم.

وی با اشاره به وضعیت چاه‌های استان بیان کرد: برخی از چاه‌ها دچار محدودیت آبی شده‌اند که با کف شکنی و تغییر برداشت، وضعیتشان را به ثبات رسانده‌ایم. اگرچه با بارندگی‌های سال جاری رونق به برخی از روستاها پا گذاشت، اما خراسان جنوبی داغدار ۲۰ سال خشک‌سالی بوده و زخم‌های چندین ساله با این حجم بارندگی‌ها درمان نمی‌شود و همچنان چشم‌انتظار اعتبار مقابله با پدیده خشک‌سالی هستیم.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار:8خرداد 1398 ، کدخبر: 67004: www.sabzineh.org