تعداد آثار ناشناخته تاریخی در نصف جهان بسیار زیاد است به نوعی که به صراحت می‌توان گفت تعداد آنها از ده‌ها مورد نیز تجاوز می‌کند، آثاری که حتی بسیاری از مردم اصفهان آن را نمی‌شناسند و نام و تاریخچه آنها نیز به گوششان نیز نخورده است.

گاهی تاریخ حتی در محدوده‌های مرکزی یک شهر حبس می‌شود و این نام و نشان تاریخی یا روزی به هر دلیلی آشکار می‌شود و یا اینکه در حبس خود همچنان باقی می‌ماند و گرد و غبار گذر زمان تنها نامی از آن در برخی از کتاب‌های محدود تاریخی باقی می‌گذارد.

یکی از بناهای تاریخی ناشناخته اصفهان در خیابان کاشانی درست در مرکز شهر قرار دارد، جایی که مدفن جمعی از شاهزادگان گمنام صفوی است.

ماجرای این بقعه تاریخی به یکی از شب‌های ماه رجب سال ۱۰۴۱ قمری، یعنی ۳۹۸ سال بر می‌گردد که جنایتی بزرگ و بهتر است بگوییم قتل عام دسته جمعی در اصفهان رخ داد که حتی در سفرنامه‌هایی مانند شاردن نیز به آن اشاره شده است، شبی که شاهزاده‌های ناکام صفوی توسط شاه صفی قتل عام شده و در گورستانی قدیم به خاک سپرده شدند.

هنوز هم بقایای کوچکی از این گورستان در اصفهان و در جوار یک امامزاده در خیابان کاشانی اصفهان به نام «ستی فاطمه» وجود دارد.

فراموش شده ترین میراث تاریخی ایران

از این واقعه مهم تاریخ اصفهان و ایران، یک سند معتبر وجود دارد؛ یک مقبره فراموش شده که برخی از مهم‌ترین مقتولین آن روزهای شوم در آن خفته‌اند، مقبره‌هایی با حدود ۴۰۰ سال قدمت که امروزه فراموش شده ترین میراث تاریخی شهر اصفهان است.

اصفهان شناس و کارشناس میراث فرهنگی در ارتباط  اظهار داشت: ستی فاطمه در گذشته یک قبرستان قدیمی بوده است، در زمانهای قدیم اغلب گورستان‌های اصفهان در کنار امامزاده‌ها قرار داشته است.
علیرضا جعفری زند افزود: در آن زمان هر جا امامزاده‌ای وجود داشت پیرامون آن گورستانی نیز بوده است، مثلاً گورستان امامزده ابراهیم در خیابان آذر که در جوار امامزاده ابراهیم بنا شده بود.

وی ادامه داد: بقعه شاهزادگان صفوی در گورستان ستی فاطمه نیز برای خودش یک تاریخچه دارد که بسیار ارزشمند است، کمتر کسی این بنا را می‌شناسند و بسیاری از مردم حتی داستان این قتل عام به گوششان این موضوع نخورده است.

اشعار سوزناک یک مادر بر روی سنگ قبور فرزندانش

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مادر این شاهزادگان اشعار سوزناک و تأثیرگذاری برای فرزندان خود گفته است که بر روی قبور شاهزادگان صفوی با گچ‌بری‌های زیبایی به خط محمدرضا امامی نقش بسته است، ابراز داشت: این مکان در امامزاده «ستی فاطمه» کنونی شامل یک بقعه کوچک است زیرا این شاهزادگان مورد غضب قرار گرفته بودند و پس از آن نیز نتوانستند بنایی مجلل برای مقبره آنها ایجاد کنند.

مقبره شاهزادگان صفوی می‌تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان باشد، میراث فرهنگی می‌تواند از این نوع ارزش‌های تاریخی در راستای یکی از اهداف خود یعنی ایجاد جاذبه‌های جدید گردشگری در داخل محلات استفاده کند
وی با تاکید بر اینکه این مکان به لحاظ تاریخی و از نظر قدمت زمانی اهمیت زیادی دارد، ابراز داشت: با این وجود این مقبره هنوز همان حالت گمنام را دارد زیرا شناختی روی آن وجود ندارد؛ بر این اساس ساختار این بنا وضعیت مناسبی نسبت به ارزش تاریخی آن ندارد و مورد بی توجهی قرار گرفته است.

جعفری زند با تاکید بر اینکه این بنا می‌تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان باشد، تصریح کرد: این اثر تاریخی بسیار ارزشمند است باید به شکل چندجانبه توسط رسانه‌ها به مردم معرفی شود و میراث فرهنگی نیز می‌تواند از این نوع ارزش‌های تاریخی در راستای یکی از اهداف خود یعنی ایجاد جاذبه‌های جدید گردشگری در داخل محلات و رونق بخشیدن به گردشگری درون محله‌ای استفاده کند.

در این مقبره تاریخ به خاک سپرده شده است، داستان این گورستان تاریخی اگر اطلاع رسانی و معرفی نشود همین جا و در همین نقطه، به پایان می‌رسد؛ زمانی این قصه ادامه حیات دارد که مکان که به عنوان تنها مقبره شاهزادگان دوره صفوی کشور شناخته می‌شود به عنوان یک جاذبه تاریخی و گردشگری مورد توجه قرار گرفته و به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری نصف جهان به آن رسیدگی شود.

کارشناس گردشگری در این ارتباط اظهار داشت: امامزاده ستی فاطمه «به دلایل مختلف مذهبی و تاریخی اهمیت زیادی دارد، اهالی محل با آنجا آشنایی دارند اما اصفهانی‌ها نمی‌دانند چه ظرفیت بزرگی اینجا است. مکانی که در آن مقبره شاهزادگان صفویه است که در آن زمان توسط شاه صفی به قتل رسیدند و در اینجا مدفون هستند؛ ما این ظرفیت را داریم و می‌توانیم در گردشگری و جذب توریست از آن استفاده کنیم.

ظرفیت‌های ضعیف گردشگری کشورهای خارجی که تنها با تبلیغات برجسته می‌شود

امین عدیلی افزود: ما الگوهای متنوع گردشگری زیادی در کشور داریم که می‌توان از آن استفاده کرد، در حالی که کشورهای خارجی ظرفیت‌های ضعیف دارند اما با تبلیغات استفاده زیادی از ظرفیت‌های گردشگری خود کرده‌اند.

وی ادامه داد: مقبره شاهزادگان صفوی مکانی است که می‌توانیم با جمع‌آوری آثار و اشیا متعلق به دوره صفوی مانند کلاه خود، زره، لباس، فرش، وسایل مربوط به مردم شناسی آن زمان است که در موزه‌ها نیز کم و بیش وجود دارد مجموعه‌ای کنار بقعه شاهزادگان به نمایش بگذاریم.

عدیلی خاطرنشان کرد: با تزئین تصاویری از آن دوره و استنادهای تاریخی می‌توان آنجا را به عنوان مکان توریستی معرفی کنیم، بدین ترتیب وقتی توریست به اصفهان می‌آید با فرهنگ و تاریخ سلسله صفویه آشنا می‌شود، درست است که جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز در اصفهان داریم ولی سلسله صفویه ظرفیت اینکه بیشتر شناخته و راجع به آن بیشتر صحبت شود را دارد.
الله یاری: مقبره شاهزادگان صفوی در اصفهان گمنام مانده است

گمنامی مقبره شاهزادگان صفوی به حدی است که مدیرکل میراث فرهنگی نیز به آن اذعان کرد و گفت: اطلاع رسانی در مورد مقبره تاریخی شاهزادگان صفوی را باید بیشتر کنیم.

فریدون الله یاری تاکید کرد: باید به نکته را نیز اشاره کنم که در حال حاضر نقشه‌ای در حال طراحی است که محورهای گردشگری اصفهان در آن مشخص شده و همه آثار در آن است.

وی افزود: همچنین در سامانه‌ها و اپلیکیشن‌ها آثار کمتر شناخته شده را معرفی می‌شود منتها مشکلی که وجود دارد این است که آثاری شبیه به این به دلیل اینکه تقریباً از محورهای گردشگری فاصله دارد کمتر مورد توجه قرار گرفته است و ما با همکاری شهرداری باید برای معرفی آن‌ها اقدامات بیشتری را انجام دهیم.
مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان بیان کرد: متولی امامزاده‌ها اوقاف اصفهان است و بر این اساس باید با همکاری اوقاف در سامانه مسافر یار جاذبه‌های جدید گردشگری را معرفی می‌کنیم تا در نوروز نیز هدایت مسافران به سمت جاذبه‌هایی باشد که کمتر حضور داشته‌اند.

وی خاطرنشان کرد: در مورد اطلاع‌رسانی این‌گونه بناها ما نیز جدای از اوقاف برنامه‌هایی داریم هم در سامانه‌های اطلاع رسانی و هم در نقشه‌ها، اعتقادم این است که جاذبه‌های جدید را بیشتر معرفی کنیم و برنامه‌های متنوعی داشته باشیم.

اینجا تاریخ را به خاک سپرده‌اند!

برخلاف ادعای میراث فرهنگی در ارتباط با توجه به آثار تاریخی ناشناخته اصفهان به عنوان یکی از اهداف مهم میراث فرهنگی، آثار تاریخی مانند مقبره شاهزادگان صفوی، حمام شازده، مقبره میرعماد خطاط معروف ایرانی و ده‌ها آثار دیگر به عنوان اسنادی مهمی از فرهنگ و تاریخ این سرزمین مغفول مانده است.

در واقع این مکان‌ها در میانه کوچه‌های قدیمی و محلات و بازار اصفهان در شرایطی که می‌تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر اصفهان باشد به حال خود رها شده است و تنها هر بار قول‌هایی درباره رسیدگی به این بناها می‌شنویم؛ البته به نظر می‌رسد یکی از مشکلات اصلی در این ارتباط از سوی سازمان میراث فرهنگی باشد چراکه بودجه تخصیصی کفاف نگهداری و بازسازی بناهای تاریخی معروف پایتخت فرهنگی ایران را نیز نمی‌دهد چه برسد به آثاری که باید با بازسازی از حالت گمنامی خارج شوند.