شعار سال : در شرایطی که تحولات خاورمیانه بسیار پرشتاب رقم می‌خورد و در این میان موضوع ترور سردار شهید قاسم سلیمانی به دست نیروهای آمریکایی و پاسخ متقابل ایران به این اقدام، معادلات منطقه را پیچیده‌تر از گذشته ساخته است، مسئله توافق هسته‌ای و دشواری‌های پیش روی آن نیز به این تحولات پرشتاب پیوند خورده است.
هفته گذشته و همزمان با برداشته شدن گام پنجم کاستن از تعهدات هسته‌ای از سوی ایران که طبق بیانیه دولت از این پس صنعت هسته‌ای ایران با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه مواجه نیست و برنامه هسته‌ای ایران صرفا بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت، سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه ضمن واکنش به این موضوع، اعلام کردند که وزرای خارجه خود را در روز جمعه به منظور بررسی اوضاع برجام، راهی بروکسل خواهند کرد.
اروپایی‌ها از همان زمان آغاز گام‌های هسته‌ای ایران به خصوص پس از برداشته شدن گام چهارم در آبان‌ماه امسال، ضمن واکنش منفی به این اقدامات، خواستار بازگشت کامل ایران به توافق هسته‌ای هستند. سه کشور اروپایی همچنین تهدید کرده‌اند که در‌صورت لزوم از مکانیسم ماشه نیز علیه ایران استفاده خواهند کرد. در همین راستا چند روز قبل خبرگزاری رویترز به نقل از شش دیپلمات اروپایی اعلام کرد که این سه کشور قصد دارند در ماه جاری میلادی این مکانیسم را فعال کنند، اما هنوز تصمیمی در‌مورد بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران ندارند.
مکانیسم ماشه چه می‌گوید؟
مکانیسم ماشه جزئی از سازوکار توافق هسته‌ای است که در‌صورت اجرایی نشدن تعهدات یک طرف، طرف مقابل می‌تواند بخش یا تمامی تعهدات برجامی خود را متوقف کند. بر این اساس طبق بندهای توافق هسته‌ای در‌صورت عملی نشدن تعهدات هر یک از طرفین برجام، مشکلات از طریق رایزنی‌ها در کمیسیون مشترک برطرف خواهد شد. در‌صورتی که این مشکلات ظرف مدت 15 روز برطرف نشد یا طرفین تصمیم به تمدید کمیسیون مشترک خواهند گرفت‌ یا اینکه پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد موضوع ارجاع خواهد شد. در این میان برخی از کارشناسان معتقدند در‌صورت ارجاع پرونده به شورای امنیت ممکن است که اروپایی‌ها با بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی، زمینه را برای فروپاشی نهایی برجام فراهم آورند. امری که هر‌چند برخی از ناظران با توجه به شرایط به وجود آمده در‌خصوص ترور سردار شهید قاسم سلیمانی احتمال این امر را بعید می‌دانند، اما ممکن است به واسطه تحرکات به وجود آمده و ریاست دوره‌ای آمریکا بر شورای امنیت، شرایط دشواری در‌مورد آینده توافق هسته‌ای به وجود آید.
به همین دلیل طی روزهای گذشته دو اتفاق مهم در‌خصوص حفظ و تداوم توافق هسته‌ای رقم خورده است. اروپایی‌ها که به واسطه بی‌عملی خود در قبال تحریم‌های آمریکا و نیز عدم اراده کافی برای انجام یازده تعهد خود در قبال ایران اکنون در وضعیت دشواری قرار دارند، روز جمعه در نشستی فوق‌العاده، اوضاع منطقه و نیز توافق هسته‌ای را مورد بحث و گفت‌و‌گو قرار دادند. در همین راستا و بنا‌بر گزارش خبرگزاری دویچه‌وله آلمان، در حالی وزرای خارجه 28 کشور اروپایی دیروز در بروکسل گرد هم آمده بودند که هایکو ماس وزیر خارجه آلمان پیش از شروع رسمی آن اعلام کرده بود: ما اعضای اتحادیه را به اتفاق نظر و تدابیر مشترک در مسائل کنونی خاورمیانه فراخوانده‌ایم. ما اروپایی‌ها کانال‌های دیپلماتیک فراوانی با طرفین مناقشه داریم ولی تنها با تجمیع این ارتباط‌ها می‌توانیم صاحب نفوذ باشیم.
رویداد مهم دیگر پیرامون برجام به درخواست دونالد ترامپ از کشورهای اروپایی در‌خصوص خروج از این توافق باز می‌گردد. ترامپ در سخنرانی روز چهارشنبه خود که پس از پاسخ متقابل ایران به ترور سردار سلیمانی صورت گرفت، بار دیگر ضمن حمله به توافق هسته‌ای از سایر کشورهای اروپایی خواست که از این توافق خارج شوند. در همین رابطه و در حالی که برخی ناظران همگرایی میان اروپا و آمریکا را بر‌سر حوادث اخیر خاورمیانه برای برجام خطرناک تحلیل کرده بودند، تروئیکای اروپا (‌آلمان، انگلیس و فرانسه) به صراحت مخالفت خود را در‌خصوص این درخواست اعلام کردند.
راینر برول سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان دیروز در این رابطه تاکید کرد: هدف ما همچنان حفظ توافق هسته‌ای است، چراکه هنوز هم بر این باوریم که برجام ابزاری برای جلوگیری ایران از دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است. وی همچنین گفت:‌ ما می‌خواهیم از تمامی امکاناتی که برجام برای پیش رفتن به سمت یک راهکار دیپلماتیک ارائه می‌کند، استفاده کنیم.
از سوی دیگر، نیس ون درمول، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه نیز روز پنجشنبه گفت: فرانسه در چارچوب توافق وین درمورد برنامه هسته‌ای ایران، به این توافق پایبند می‌ماند و در همکاری با دیگر طرف‌های برجام به رعایت کامل تعهدات خود در این زمینه ادامه می‌دهد. همچنین در حالی دومنیک راب وزیر خارجه بریتانیا به حمایت کشورش از برجام تاکید کرده و مدعی شده که ایران به توافق هسته‌ای عمل نمی‌کند که پیش از آن بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس گفته بود، لندن کماکان در تلاش برای حفظ و حمایت از برجام است.
به گفته کارشناسان، اروپایی‌ها در حالی توافق هسته‌ای را بهترین راهکار برای عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای عنوان می‌کنند که در این میان ایران بارها اعلام کرده که سلاح هسته‌ای جزئی از برنامه راهبردی‌اش نبوده و نیست. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم تا کنون 15 بار پایبندی ایران به مفاد برجام را تاکید کرده و در گام پنجم ایران نیز به صراحت قید شده که تهران همچنان به همکاری با آژانس ادامه خواهد داد و گام‌های هسته‌ای نیز در‌صورت انجام تعهدات طرف مقابل قابل بازگشت خواهد بود. به همین دلیل این کارشناسان معتقدند اگر چه اکنون توافق هسته‌ای با وضعیت بغرنجی روبه‌رو شده است، اما با توجه به شرایط کنونی منطقه به نظر می‌رسد که در این میان اروپایی‌ها بیش از هر زمان دیگری خواستار حفظ و تداوم برجام بوده و با توجه به همگرایی آنها با واشنگتن بر سر سایر مسائل، همچنان با صراحت، درخواست کاخ سفید برای خروج از برجام را رد خواهند کرد.

شعارسال ، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار ، تاریخ انتشار 21 دی 98 ، کد خبر :150472 ،