شعار سال: دستان شما دوستان شما نیستند. مقامات سازمان بهداشت جمعی بار‌ها به ما گفته‌اند که قرار دادن انگشتان نزدیک چشم و دهان دسترسی آسان ویروس کرونای جدید به بدن شما را فراهم می‌کند. اما مقامات می‌دانند که پیروی از این توصیه واقعا آسان نیست. یک مطالعه نشان داد که دانشجویان پزشکی که واقعا باید بهتر از هر کسی بدانند، به طور متوسط ۲۳ بار در ساعت طی یک سخنرانی یا هر ۲.۵ دقیقه یکبار صورت خود را لمس می‌کنند.

ما می‌دانیم که شما احتمالا قبل از به دنیا آمدن صورت خود را چنگ زده‌اید. این واقعیت تثبت شده است که جنین در رحم مادر، با دست‌های خود صورتش را لمس می‌کند. در یک مطالعه اخیر، ۱۵ زن از هفته ۲۴ تا هفته ۳۶ بارداری خود سونوگرافی انجام دادند و مشاهده شد وقتی زنان احساس استرس می‌کنند، جنین صورت خود را بیشتر با دست چپ لمس می‌کند. در مطالعه دیگری نشان داده شده که جنین در زنان سیگاری بیشتر از زنان غیرسیگاری صورت خود را لمس می‌کند البته این مطالعه از نظر آماری تایید نشده است.

این ایده که استرس احتمال لمس چهره را بالا می‌برد از تحقیقات بر روی بزرگسالان نشات می‌گیرد. یک مطالعه در آلمان فعالیت الکتریکی مغز ۱۰ جوان را در حالی که تست حافظه انجام می‌دادند و یک صدای ناخوشایند از بلندگو پخش می‌شد، مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. ارتباط بین صدای ناخوشایند و لمس بینی، گونه و چانه توسط داوطلبان (و تغییر فعالیت‌های مغزی) منجر شد تا محققان به این فکر کنند که لمس ناخودآگاه صورت به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را کنترل کنند. چگونه ممکن است که این نتایج با نتایج بالا که جنین هنگام استرس مادر صورت خود را لمس می‌کند، متناسب باشد؟

واضح است که این رفتار محدود به انسان‌ها نیست. سگ‌ها بینی خود را با قسمت جلوی پا یا گربه‌ها چشمان خود را با پنجه هایشان لمس می‌کنند؛ بنابراین انسان، پستانداران یا حیواناتی که خز دارند این کار را انجام می‌دهند و دلیل آن هنوز مشخص نیست. یک مطالعه در دهه ۱۹۷۰ بیان کرد که خودآرایی در سنجاب‌های زمینی نوعی رفتار مرتبط با بو است. سنجاب‌ها صورت خود را با پنجه‌هایشان پاک می‌کنند. این کار ممکن است اقدامی برای کمک به جانور جونده به منظور منتشر کردن بو اطراف بدنش با استفاده از غدد ترشحی است.

ما فکر نمی‌کنیم که انسان‌ها برای اینکه رایحه خود را به دیگری بدهند، صورتشان را لمس می‌کنند، اما مطالعات اولیه نشان می‌دهد که لمس کردن برای انسان‌ها ممکن است یک هدف اجتماعی داشته باشد. در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، دانشمندان داوطلبانی را به دستگاه‌هایی متصل کردند که جریان هوای بینی آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کرد. آن‌ها دلیل این امر را به شرکت کنندگان نگفتند و هنگامی که داوطلبان با مردم ملاقات می‌کردند و دست می‌دادند، آن‌ها را مخفیانه زیر نظر داشتند. داوطلبان اغلب بعد از دست دادن با دیگر افراد جنس موافق دست خود را سمت بینی می‌بردند. وقتی آن‌ها چنین کاری می‌کردند، جریان هوا در بینی آن‌ها دوبرابر می‌شد.

به گفته دانشمندان، این نشان می‌دهد که افراد بینی خود را نمی‌خراشند تنها رایحه فردی که با آن ملاقات کرده‌اند را تست می‌کنند. البته این روز‌ها ممکن است انجام این کار دشوار باشد، زیرا به شما توصیه می‌شود که با دیگران دست ندهید.

تکامل شکل لمس کردن چهره راز جدیدی نیست، اما مسئله‌ای جالب برای حل کردن است. یک مقاله در سال ۱۹۸۴ بیان می‌کند که در بین پریمات‌ها، ازجمله انسان‌ها، لمس صورت با دست چپ رایج‌تر از دست راست بوده است. آن‌ها حدس می‌زنند که دست چپ می‌تواند بیانگر احساست قسمت چپ صورت باشد که توسط نیمکره راست مغز کنترل می‌شود.

گوریل ها، اورانگوتان‌ها و شامپانزه‌ها به اندازه انسان‌ها و میمون‌ها کمتر از آن‌ها صورت خود را لمس می‌کنند.

یک روانپزشک در سال ۱۹۷۰ درباره بیماری گفت که عادت دارد صورت خود را به ویژه اطراف دهان را لمس کند. همچنین محققان بیان کردند که «لمس دهان در ماه‌های ابتدایی بارداری با فرآیند تغذیه جنین مرتبط است.» تحقیقات جدید سعی کرده اند تا درک کنند چرا صورت جنین‌ها بازخورد‌های حسی دریافت می‌کنند و چگونه این امر باعث تسهیل تغذیه می‌شود. دانشمندان ابزاری را طراحی کرده‌اند تا امواج مغزی نوزادان را هنگام لمس صورت‌شان اندازه‌گیری کنند.

این امر (لمس دهان) بخصوص در روز‌های اول شیردهی بسیار مهم است. جالب است بدانید، دانشمندانی که ابتدا متوجه شدند جنین صورت خود را درهنگام استرس مادر لمس می‌کند، متوجه شدند در مراحل بعدی تکامل نوزاد دهان خود را برای اینکه دست را به سمت دهان ببرد، باز می‌کند. دانشمندان این سوال را مطرح کردند که آیا این رفتار در جنین می‌تواند نشانه رشد مغزی و رشد رفتار تغذیه‌ای باشد؟ اینکه جنین‌ها و نوزادان چهره خود را لمس می‌کنند تا با دهان و صورت آشنا شوند، طبیعی است، اما چرا در بزرگسالی همچنان صورت خود را لمس می‌کنیم؟ پاسخ آن هنوز مشخص نیست.

سایت شعار سال،  با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار 24 اسفند    98، کد خبر:   834308، www.snn.ir