شعار سال :  حفظ استاندارد‌های بهداشتی در کنار پیشروی به سوی اکتشافات جدید چالش‌های بسیاری برای پزشکان ایجاد کرده است. یکی از حوزه‌های علم پزشکی که مشکلات بسیاری با توسعه فناوری داشته، اپتومتری یا بینایی‌سنجی است. رقابت اقتصادی، پیشرفت‌های فناورانه و استفاده از تکنولوژی‌های نوین از جمله چالش‌هایی است که موفقیت آتی اپتومتری به آن‌ها بستگی دارد.

اپتومتری چیست؟

بینایی‌سنجی یا اپتومتری قسمتی از معاینات کامل چند قسمتی چشم محسوب می‌شود و شامل اخذ پیشینه بینایی، سنجش حدت بینایی ارزیابی ریفرکشن، ارزیابی دید دوچشمی، تطابق و حرکات چشمی، دید رنگ، غربالگری و ارزیابی داده‌ها می‌شود، به عبارت دیگر بینایی‌سنجی بررسی دید و ساختار‌های مربوط به آن برای کشف اختلالات بینایی و تجویز عدسی‌های مناسب یا دیگر وسایل کمک‌کننده به بینایی یا تمرین‌های چشمی برای جبران کاستی‌های دید است.

 

هوش مصنوعی به کمک بینایی‌سنجی می‌رود

هوش مصنوعی تقریباً در هر زمینه علمی و صنعتی وارد شده و تغییرات و اصلاحات اساسی در آن ایجاد کرده است. این فناوری نه‌تن‌ها روند کار را آسان‌تر و سریع‌تر می‌کند بلکه میزان خطای کمتری نیز نسبت به انسان‌ها دارد. برای مثال سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی ساخته شده که تنها با بررسی شبکیه و قرنیه، قادر به تشخیص و پیش‌بینی بیماری‌های چشمی است؛ بنابراین به‌کارگیری هوش مصنوعی در اپتومتری می‌تواند به اپتومتریست‌ها در غلبه بر چالش‌های حوزه بینایی‌سنجی کمک کند.

گفتنی است؛ یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی موفق به توسعه نرم‌افزاری شده که با پردازش اطلاعات عکس شبکیه چشم بیماری‌های چشمی را تشخیص می‌دهد. این نرم‌افزار ابتدا با استفاده از دوربین فوندوس (دوربین ویژه معاینه چشم) عکسی از شبکیه چشم فرد می‌گیرد، اطلاعات آن را پردازش می‌کند و سپس احتمال ابتلا به سه بیماری گلوکوم، رتینوپاتی دیابتی و دژنراسیون ماکولا در فرد مشخص می‌شود.

استفاده از هوش مصنوعی تنها به حوزه تشخیص و درمان بیماری محدود نمی‌شود. براساس گزارش‌ها، در کتابخانه ملی پزشکی آمریکا ۲۰ میلیون مقاله پزشکی موجود است که امکان دسترسی به چکیده و مقاله کامل برای پزشکان به صورت رایگان فراهم شده است. همچنین سالانه ۲ میلیون مقاله به‌صورت مجازی در اختیار پزشکان قرار می‌گیرد تا امکان مطالعه و بررسی آن‌ها را بدون مراجعه به کتابخانه داشته باشند.

مطالعه و بررسی این حجم از مقالات خارج از توان هر انسانی است و اپتومتریست‌ها نیز وقت و انرژی کافی برای آن را ندارد؛ بنابراین بهترین راه استفاده از هوش مصنوعی برای مطالعه و تجزیه و تحلیل این مقدار از اطلاعات است. بدین‌ترتیب داده‌های مرتبط با بینایی‌سنجی از باقی مطالب جداسازی شده و در اختیار اپتومتریست‌ها قرار می‌گیرد.

فرسودگی پزشکان یا مطالبات استرس‌زا

تحقیقات باورنکردنی بسیاری در پایگاه‌های اطلاعات پزشکی وجود دارد که منتظر اکتشاف هستند، تنها کافی است اپتومتریست دست به کار شوند و یافته‌های آن‌ها را به‌کار بگیرند تا پیشرفت‌های عظیمی در پیشگیری و تشخیص بیماری‌های چشمی به وجود آید.

حال سوال اینجاست که چرا اپتومتریست‌ها از آخرین یافته‌های علمی مرتبط با بیماری‌های چشمی استفاده نمی‌کنند؟ مطالبات استرس‌زای پزشکی مدرن، بدهی‌های تحصیلی و اولویت‌های زندگی شخصی منجر به فرسودگی اپتومتریست‌ها و پزشکان می‌شود. این امر مانع از تفکر خلاقانه و بکارگیری روش‌های نوآرانه در کار می‌شود.

در سال ۱۹۷۵ ملاقات پزشک با بیمار برای بار اول به‌طور متوسط ۶۰ دقیقه زمان می‌برد و ملاقات دوم نیز نزدیک به ۳۰ دقیقه طول می‌کشید. امروزه ملاقات پزشک با بیمار برای بار اول به طور متوسط ۱۲ دقیقه و ملاقات دوم نیز حدود هفت دقیقه زمان می‌برد. از سوی دیگر جمعیت متنوع و فزاینده‌ای از افراد مسن نیازمند مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی هستند که طوفان فرسودگی پزشکان را کامل می‌کند.

برای پیشرفت در این راه باید استاندارد‌های کیفی بهداشتی را حفظ کرد و همزمان به سوی اکتشافات جدید گام برداشت. درواقع استفاده از هوش مصنوعی و ابزار‌های مبتنی بر این فناوری می‌تواند بار سنگینی را از دوش پزشکان بردارد و روند فرسودگی و استرس‌های آن‌ها را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.

 

چگونه هوش مصنوعی آینده بینایی‌سنجی را متحول می‌کند؟

در آینده نه چندان دوری هوش مصنوعی نقشی کلیدی در زنجیره پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های چشمی ایفا می‌کند. این فناوری کاربرد بسیاری در بررسی و معاینه چشم برای یافتن علائمی از بیماری دارد. برای مثال، تمام بیماران مشکوک به انحراف بینایی در چارت آمسلر نیاز به ملاقات با متخصص شبکیه ندارند. در عوض می‌توان تصویری از شبکیه را در اختیار هوش مصنوعی گذاشت تا تجزیه و تحلیل شود و احتمال وجود بیماری را تشخیص دهد.

چارت آمسلر گرید صفحه‌ای به ابعاد چند سانتیمتر است که روى آن شبکه‌اى چهارخانه رسم شده و ابعاد مربع‌هاى کوچک آن چند میلی‌متر است. به کمک این ابزار ۲۰ درجه مرکزى میدان دید بیمار بررسى مى‌شود. از بیمار خواسته مى‌شود در حالى‌که صفحه را در فاصله معمول مطالعه از چشم خود نگه داشته است با یک چشم خود به مرکز آن صفحه نگاه کند. اگر بیمار قسمتى از خطوط را نبیند به نفع بیمارى ماکولا و عصب بینائى است. اگر بیمار خطوط را موجى ببیند، نشان‌دهنده عدم ماکولا یا وجود مایع در زیر ماکولا باشد.

ظهور تکنولوژی‌های مبتنی بر هوش مصنوعی تشخیص بیماری را برای متخصصان آسان‌تر، دقیق‌تر و سریع‌تر می‌کند. بدین ترتیب راه‌های درمانی پیش‌روی بیمار و احتمال بهبود کامل از بیماری بیشتر است. هوش مصنوعی می‌تواند طبقه‌بندی بیماری‌ها را نیز اصلاح کند، این امر منجر به توسعه روش‌های درمانی نوینی می‌شود که اثربخشی بیشتری دارند.

این فناوری به متخصصان اجازه می‌دهد ویژگی‌های نهفته در چشم، ژنتیک و پروفایل (نمایه) بالینی افراد را کشف کنند و به درک بهتری از بیماری و روش درمانی برسند. هوش مصنوعی، یادگیری عمیق و شبکه عصبی پیچشی نه‌تن‌ها آینده اپتومتری بلکه تمام حوزه‌های پزشکی را تغییر خواهند داد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از آناپرس، تاریخ انتشار:۱۹مرداد، ۱۳۹۹، کد خبر: ana.press _۵۰۶۷۸۳