شعارسال: براساس خلاصه رای این دادگاه که در جلسه بعدازظهر روز سه‌شنبه ۱۸ آگوست دادگاه بین‌المللی ویژه لبنان در لیدسخندام هلند قرائت شد این دادگاه هیچ شواهدی مبنی بر دخالت حزب‌الله لبنان یا دولت سوریه در این عملیات پیدا نکرده است.

از میان ۵ متهمی که این دادگاه محاکمه می‌کرد فقط یک نفر به مشارکت در عملیات متهم شد، سه نفر رای تبرئه گرفتند و یک نفر که به دلیل فوت حکم توقف تعقیب گرفت. براساس حکم نهایی دادگاه بین‌المللی از میان ۵ نفری که ادعا می‌شد همگی منتسب به حزب‌الله لبنان هستند فقط فردی به نام سلیم جمیل عیاش به مشارکت در این عملیات ترور محکوم و بقیه افراد از همه اتهام‌های وارده تبرئه شدند. سلیم جمیل عیاش، محکوم این پرونده متواری است و اطلاعاتی در مورد محل اقامت او وجود ندارد. دیوید ری، قاضی این دادگاه بین‌المللی که خلاصه حکم ۲۶۰۰ صفحه‌ای این دادگاه را قرائت می‌کرد، تاکید کرد: «این دادگاه متوجه بود که ممکن است حزب‌الله یا دولت سوریه، انگیزه‌هایی برای حذف کردن آقای حریری یا متحدانش داشته باشند، اما هیچ شاهدی وجود ندارد که دخالت حزب‌الله در قتل رفیق حریری یا هرگونه دخالت مستقیم دولت سوریه را در این موضوع نشان دهد.» هر چند دادگاه در حکم نهایی خود گفته است، تصور می‌کند حزب‌الله و دولت سوریه از نتایج این عملیات سود برده‌اند، اما ۱۵ سال رسیدگی جنجالی به این پرونده نهایتا باعث شد تا نیرو‌های سوریه از خاک لبنان بیرون بروند و مدت‌ها اتهام‌های تبلیغاتی علیه حزب‌الله در رسانه‌های نزدیک به عربستان‌سعودی و غرب تکرار شود.   نهایتا، اما حکم دادگاه نشان داد که هیچ یک از این تبلیغات صحت نداشته است.

چند ساعت قبل از برگزاری این جلسه سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان گفته بود که هیچ نگرانی نسبت به حکم دادگاه وجود ندارد. جلسه اعلام حکم دادگاه ترور رفیق حریری قرار بود جمعه ۷ آگوست برگزار شود، اما بعد از آنکه سه‌شنبه ۴ آگوست، انفجاری مهیب بیروت را به لرزه درآورد این جلسه تا سه‌شنبه ۱۸ آگوست به تاخیر افتاد. برخی رسانه‌ها انفجار بیروت را به این دادگاه ارتباط داده بودند و ادعا می‌کردند که گروه‌هایی می‌خواهند، دادگاه بین‌المللی را تحت‌الشعاع قرار دهند و اجازه تصمیم‌گیری آزادانه به آن ندهند. صبح روز سه‌شنبه روزنامه النهار لبنان با تیتر یک «عدالت بین‌المللی تسلیم تهدید نمی‌شود» به استقبال جلسه قرائت حکم دادگاه رفته بود. هر چند نهایتا به نظر می‌رسد که این حکم، هواداران سعودی و خوانندگان روزنامه النهار را چندان راضی نکرده است. سعد حریری، نخست‌وزیر پیشین و فرزند رفیق حریری در جلسه این دادگاه حضور داشت.

به نوشته العربیه نزدیکان این سیاستمدار لبنانی به این رسانه نزدیک به دربار سعودی گفته‌اند که «سعد حریری معتقد است، دادگاه حسن‌نیت خود را نشان داد و مشخص کرد که هیچ فرد یا گروه خاصی را هدف نگرفته است.»   سعد حریری که طرفدارانش مدت‌ها دولت همسایه، سوریه را به دخالت در این عملیات متهم می‌کردند، سال ۲۰۱۰ گفت که ادعا‌های پیشین هوادارانش علیه سوریه «بدون مطالعه و غیرمنطقی» بوده است. ۴ فرد به نام‌های سلیم جمیل عیاش، حسن حبیب مرعی، حسین حسن عنیسی و اسد حسن صبرا در این دادگاه به دخالت در این عملیات متهم شده‌اند.

 هر چند متهمان متواری هستند و حکم آن‌ها به صورت غیابی توسط دادگاه صادر می‌شود. به گفته قضات دادگاه بین‌المللی، سلیم جمیل عیاش، نقش محوری در اجرای این عملیات بازی کرده و یکی از ۶ تلفن همراهی که در این عملیات مورد استفاده قرار گرفته‌اند، متعلق به او بوده است. ۳ فرد دیگر که به عنوان مباشران متهم اصلی در این پرونده متهم شده بودند براساس حکم دادگاه تبرئه شدند. به گفته میشلین بریدی، یکی از قضات دادگاه، ثابت شده که سلیم جمیل عیاش ارتباط‌هایی با حزب‌الله لبنان داشته است. پیش از این نام «مصطفی بدرالدین» از اعضای حزب‌الله لبنان هم در این پرونده مطرح بود، اما بعد از شهادت این فرد در سوریه، دادخواست علیه او از این پرونده حذف شد. در حکم نهایی آمده است که دادگاه مدارک کافی برای اثبات اینکه مصطفی بدرالدین، برنامه‌ریز و مغز متفکر این عملیات بوده است به دست نیاورد. دادگاه ویژه لبنان از سال ۲۰۰۹ تحقیقات در مورد پرونده ترور رفیق حریری را آغاز کرده است. 

مخالفان ائتلاف با سوریه در لبنان که به عنوان ائتلاف ۱۴ مارس شناخته می‌شوند، انتظار داشتند که این دادگاه بتواند رای قاطعی علیه مخالفان‌شان در جبهه موسوم به ۸ مارس بدهد. در طول یک دهه و نیم گذشته تبلیغات گسترده‌ای در مورد دادگاه بین‌المللی ویژه انجام شده بود که می‌تواند سرنوشت سیاسی لبنان را برای همیشه تغییر دهد. هواداران جریان ۱۴ مارس به علاوه متحدان خارجی‌شان به ویژه عربستان‌سعودی امیدوار بودند، رای این دادگاه باعث محکومیت قطعی حزب‌الله لبنان شود و قدرت این گروه را از معادلات سیاسی لبنان حذف کند. بر اثر بمب‌گذاری ۱۴ فوریه ۲۰۰۵ در مسیر کاروان نخست‌وزیر فقید لبنان که در یک خودروی ون جاگذاری شده بود۲۱ نفر کشته و ۲۲۰ نفر مجروح شدند. تحقیقات نشان می‌دهد که این بمب‌گذاری توسط یک بمب‌گذار انتحاری انجام شده است،   اما هویت این عامل انتحاری هرگز مشخص نشد. رفیق حریری، نخست‌وزیر وقت لبنان خواهان خروج نیرو‌های ارتش سوریه از خاک این کشور بود، نیرو‌هایی که از سال ۱۹۷۶ با هدف حفاظت از صلح در پی آغاز جنگ داخلی لبنان به این کشور آمده بودند.

در پی ترور رفیق حریری گروه‌هایی که خود را طرفدار او معرفی می‌کردند از جمله گروه‌های نزدیک به فرزندانش، دولت سوریه را به ترور نخست‌وزیر متهم کردند. این اتهام‌زنی‌ها همزمان دامن حزب‌الله لبنان را گرفت که ازجمله گروه‌های طرفدار دولت سوریه و منتقد رفیق حریری در لبنان محسوب می‌شد. این گروه‌ها با برگزاری تجمع‌های گسترده‌ای که به «انقلاب‌سدر» مشهور شد، توانستند به خواسته‌های خود از جمله خروج تمامی نیرو‌های سوریه مستقر در لبنان و برگزاری یک دادگاه بین‌المللی برای محاکمه عوامل این عملیات برسند.   براساس حکم دادگاه بین‌المللی ویژه لبنان، عاملان ترور رفیق حریری در کنار این اقدام، ویدیویی جعلی تهیه کرده بودند تا این عملیات را به فردی به نام احمد ابوعدس، عضو یک گروه تندروی سنی ارتباط دهند.

تلاش برای آتش‌افروزی مذهبی

سفیر سعودی روز سه‌شنبه پیش از اعلام رای دادگاه بین‌المللی در گفتگو با خبرگزاری بحرین (بلادپرس) گفت: صدور حکم دادگاه بین‌المللی ویژه ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر اسبق لبنان می‌تواند باعث حذف حزب‌الله به طور خاص و تمام شیعیان به طور عام از معادله سیاسی کل کشور شود و گروه‌های سیاسی اعم از اهل سنت و مسیحیان باید از این فرصت طلایی استفاده کنند. به گزارش العالم به نظر می‌رسد که ولید بن عبدالله بخاری، سفیر عربستان که همواره از برانگیخته شدن آتش جنگ میان شیعیان و سنیان ابراز نگرانی می‌کرد اینک با مواضع و اظهارات خود درصدد ایجاد اختلاف میان نیرو‌های سیاسی و اهل سنت و شیعیان و برانگیختن آتش جنگ طایفه‌ای در لبنان است. همه ناظران مسائل لبنان به ویژه پرونده ترور رفیق حریری به خوبی می‌دانند که این ترور اهداف پنهانی داشته است؛ سیدحسن نصرالله در مصاحبه اخیر خود با رادیو «النور» تاکید کرد که یکی از اهداف ترور الحریری ایجاد درگیری میان اهل سنت و شیعیان است. ما در آستانه یک جنگ مذهبی بودیم با این حال تلاش‌های زیادی کردیم و به ائتلافات سیاسی روی آوردیم تا کشور را از درگیری‌های داخلی و مذهبی دور نگه داریم.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار:۲۹ مرداد ۱۳۹۹، کدخبر:۱۵۳۳۲۸، www.etemadnewspaper.ir