شعار سال: صادقی متولد مشهد و دانش آموخته دکترای ارتباطات از دانشگاه ایالتی «ویسکانسین» آمریکاست. او پس از پایان تحصیلات و دورههای آموزشی هنری در چند مدرسه بازیگری از جمله مدرسه «سن فورد مایزنر» و «لی استراس برگا» در سال ۱۳۷۰ به ایران برگشت که اتفاقا بازگشتش حضور موفقی را در عرصه بازیگری برایش رقم زد و در آثار قابل توجهی، چون ولایت عشق، بهشت گم شده، ابراهیم خلیل ا...، میرزا کوچک خان، شاه خاموش، عمارت فرنگی، ستاره خضرا، ماه از روی سکو، امیرکبیر، خواب و بیدار، سایه روشن و... ایفای نقش کرد. او حالا دیگر آثار فاخر و متنوعی در کارنامه اش دارد؛ کارنامهای که میتوان تمام قد از آن دفاع کرد و کلی نقش خوب و به یادماندنی در آن میان یافت. صادقی همچنین سالهاست که در کنار بازیگری، در دانشگاه و همین طور آموزشگاههای هنری به تدریس بازیگری هم میپردازد.
همزمان با فرا رسیدن سالروز شهادت امام هشتم حضرت «علی بن موسیالرضا (ع)» فرصتی دست داد تا با مروری بر سریال «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم زاده، پلی به گذشتههای نهچندان دور بزنیم و با این هنرمند صاحب نام کشورمان گفت وگویی انجام دهیم که در ادامه میخوانید.
زمانی که بازی در سریال «ولایت عشق» به شما پیشنهاد شد، چقدر با «مامون» (هفتمین خلیفه عباسی) آشنا بودید و از چه منابعی برای شناخت بیشتر این شخصیت استفاده کردید؟
معمولا همه ما از طریق دروس مدارس یکسری اطلاعات کلی نسبت به شخصیتهای تاریخی بدست میآوریم، اما زمانیکه به شکل جدی قرار بر بازی من در نقش مامون شد بر خودم واجب دانستم که جزئیات مربوط به این شخصیت و وضعیت آن بازه زمانی را مورد بررسی قرار دهم. به کتابهای متعددی مراجعه کردم و البته فقط قسمتهایی که مقاطع تاریخی مرتبط با فیلمنامه را در بر میگرفت مطالعه کردم. به خاطر دارم که در حین فیلمبرداری در حدود ۱۶۰ صفحه مطالبی که حاصل تحقیقات و نگاهم به کاراکتر مامون بود به فیلمنامه الصاق کرده بودم که خیلی مورد استفاده ام قرار گرفت. همچنین در طی مطالعه فیلمنامه به کرات به خراسان سفر میکردم و از بناهای تاریخی آنجا و بافت تاریخی اش حس و حالی میگرفتم تا به درک و روحیه بهتری برای بازی در این نقش برسم.
معمولا بازیگران از قبول نقشهای منفی که مردم نسبت به آنها حس نفرت دارند، سر باز میزنند. شما برای بازی در این نقش مشکلی نداشتید؟
خب، نقشهای منفیای داریم که نازل هستند، اما نقش مامون نازل نبود و برای ایفای آن بازیگران شاخص دیگری هم مدنظر بودند. صادقانه بگویم در وهله اول علاقهای به بازی در این نقش نداشتم، اما به پیشنهاد آقای مهدی فخیم زاده یک نسخه از فیلمنامه را مطالعه کردم و از آنجا که تندخوان هم هستم خیلی زود آن را تمام کردم.
به قدری این فیلمنامه استحکام داشت و شخصیت مامون به لحاظ دراماتیک محکم و پرکشش به نگارش درآمده بود که دیگر نمی شد آن را رد کرد. به نظرم بهتر است دیدگاهمان را فراتر از مثبت و منفی بودن یک نقش ببریم و در نگاهی کلیتر واکنشهای انسان را در موقعیتهای مختلف در نظر بگیریم. بالاخره وقتی قرار است در زندگی سپیدیها را ببینیم باید ارزیابی از سیاهیها هم داشته باشیم.
نقش منفی را میتوان به جهت به تصویر کشیدن وسوسه و خطراتی که در کمین انسان است و لغزشهایی که ممکن است یک فرد در موقعیت قدرت دچار آن شود، بسیار آموزنده تلقی کرد.
مامون در عین اینکه بسیار باهوش بود ظاهری فرهنگی داشت و وجوه خاکستری اش پررنگ بود، اما همین شخصیت به ظاهر فرهنگی دچار لغزش میشود و در مسیر سقوط قرار میگیرد. شخصیتهایی مانند مامون در طول تاریخ محدودیت زمانی و مکانی ندارند و جهانشمول هستند. کمااینکه در زمان ساخت این سریال هم تلاش کردیم تا صرفا شاهد یک روایت صرف از تاریخ نباشیم، یعنی حوادث و شخصیتها متعلق به زمان و مکان محدودی نباشند و مابهازای امروزی نیز داشته باشند.
وقتی چنین شخصیتهایی را در وجوه انسان شناسی، نمایشی و دراماتیک مطالعه میکنیم به این نتیجه میرسیم که داستان زندگی این افراد ممکن است بارها در اشکال، زمانها و مکانهای مختلف رخ دهد. همین الان هم در جای جای دنیا مامونهای زیادی وجود دارند که از هوش بالایی برخوردارند، اما غیرانسانیترین رفتار را با ملت شان دارند و ما هر روز در گوشهای از جهان شاهد بی عدالتی و ظلم هستیم.
نمیترسیدید تلخی و سیاهی این نقش گریبانگیر شما شود و تا همیشه مردم شما را به نام مامون بشناسند؟
به هر حال این ریسکها در بازیگری وجود دارد و بازیگرانی هستند که نقش هایی، چون شمر یا ابن ملجم یا... را بازی میکنند، اما نگرانی عمده من در این سریال درست اجرا نشدن این نقش بود. چرا که اگر نقش اصلی مجموعه فاخری، چون «ولایت عشق» با آن همه امکانات گسترده و توانمندیها و قابلیتهایی که در تک تک عوامل و اجزا آن به کار گرفته شده بود، شایسته به تصویر در نمیآمد صدمهای جبران ناپذیر به کل مجموعه میرسید.
من نگران این نبودم که شاید تا همیشه در ذهن مردم به نام مامون یادآوری شوم، نگران این بودم که بتوانم این نقش را طوری بازی کنم که زحمات بقیه به هدر نرود. ضمن اینکه در همان شروع کار صحبتی با آقای فخیم زاده داشتم مبنی بر اینکه، چون در این سریال چهره آقا امام رضا (ع) دیده نمیشود باید انعکاسی از شان و منزلت و ارزشهای ایشان در شخصیت مامون دیده شود. شاید ابتدا به ساکن کمی عجیب به نظر برسد و گفته شود که چطور میتوان چنین کاری کرد!
اما من تمام تلاشم را کردم که بیننده در رفتار و گفتار و سکنات مامون نمودی از شان و منزلت امام رضا (ع) ببیند؛ بنابراین دغدغه ام در این سریال دغدغههای کلی بود، نه شخصی.
از سکانسهای ماندگار این سریال، سکانسی است که مامون انگور زهرآلود را به حضرت رضا (ع) خوراند و سبب شهادت ایشان شد...
انگور نه، عصاره انار بود. البته در این باب روایات مختلفی که شاید انگور باشد، اما، چون انار رنگ قرمز خون آلودی دارد به لحاظ سینمایی آن را مناسبتر دیدیم و عصاره انار را برای این کار انتخاب کردیم.
بله. میخواستم از خدمت تان بپرسم قرار گرفتن در چنین موقعیتی چه تاثیری روی خود شما گذاشت؟
آن سکانس برایم بسیار آزاردهنده بود. خیلی اذیت شدم. من و فرخ نعمتی (بازیگر نقش امام رضا (ع)) هر دو بسیار منقلب بودیم. قبل از شروع فیلمبرداری این سکانس به لحاظ حسی و ذهنی خودمان را آماده کرده بودیم و نمیدانم، شاید همان آماده سازی که قبل از گرفتن این سکانس انجام دادم من را وارد حس و حالی کرد که قدری زیاده روی بود. حتی از کارگردان خواهش کردم که هر پلان را یک بار بگیریم. چون به لحاظ روحی نمیتوانستم این موقعیت را چند بار تکرار کنم و خوشبختانه آقای فخیم زاده هم لطف کردند و این سکانس تنها با یک برداشت ضبط شد. عضلات دست و مفاصلم منقبض شده بود و ترسم از این بود که منقلب شوم و نتوانم بازی در این سکانس را به پایان برسانم. به این خاطر که تجسم و تصور آن لحظه تاریخی و آن اتفاق تلخ خیلی مشکل بود، به ویژه آنکه من ارادت خاصی به امام رضا (ع) دارم. کلا حال خوبی نداشتم آنروز، اما در بازخوردهای مردمی هنوز هم این صحنه بسیار تاثیرگذار است.
آخرین بار چه زمانی به مشهد رفتید؟
یکسال و اندی پیش، قبل از شیوع کرونا بود.
کدام نقطه از حرم امام رضا (ع) برای شما حس و حال معنوی بهتری به همراه دارد؟
من معمولا دوست دارم در نقاط خلوت حرم باشم. چون آرامش معنوی ام را بیشتر در محیطهای خلوت بدست میآورم، اما نشستن در مقابل ایوان طلا هم حس خوبی برایم دارد.
با توجه به اینکه خودتان هم متولد مشهد هستید، بعد از بازی در این سریال حس و حال تان نسبت به حرم امام رضا (ع) تغییر کرد؟
کودکی من با پدربزرگی گذشت که هر شب به حرم آقا مشرف میشد و من را هم همراه خود به زیارت میبرد و به همین خاطر کودکی هایم سرشار از لحظات زیارت و انس با امام هشتم (ع) است. با این وجود بعد از سه سالی که مشغول کار در سریال «ولایت عشق» بودم، به لحاظ آشنایی شناخت کاملتری از آن برهه تاریخی پیدا کردم که حس و حالم را در زیارت حرم آقا امام رضا (ع) تغییر داد. شاید بتوانم بگویم احساس عمیق تری پیدا کردم. حتی اتفاقات خاصی هم برایم افتاده که، چون جنبه خصوصی دارد درباره اش گفتگو نمیکنم که خدای ناکرده حمل بر تظاهر نشود.
سه سال مشغول یک سریال بودن زمان زیادی است. طی این مدت در مجموعه دیگری بازی نمیکردید؟
چون خیلی نقش ام در این سریال سنگین بود، نمیتوانستم کار زیادی انجام دهم. تا جایی که خاطرم هست تنها در یکی-دو فیلم سینمایی بازی کردم. بیشتر از این هم نمیشد، چون در پروژههای عظیم بازیگر باید در خدمت کار باشد و من هم طی آن سه سال عمده تمرکزم روی همین سریال بود.
این روزها مشغول چه کاری هستید؟
فقط عذرخواهی میکنم. عذرخواهی میکنم که نه پیشنهاد بازی در فیلمی را میپذیرم و نه قبول میکنم که در دانشگاه تدریس کنم. چون واقعا فرصت مناسبی نیست و فکر میکنم مردم عزیز کشورمان باید بیشتر توصیههای پزشکی و بهداشتی را رعایت کنند. مردم اگر تنها چند هفته نکات بهداشتی را دقیقا رعایت کنند این بیماری خیلی محدود خواهد شد، اما متاسفانه بی دقتی و بی مبالاتی بعضیها روز به روز بر مبتلایان این بیماری میافزاید.
در این روزگار کرونا، تدریس به صورت آنلاین نداشتید؟
دروس سینما و بازیگری بسیار مبتنی بر دیدن و شنیدن و ارتباط نزدیک است. به همین خاطر تدریس آنلاین عملا در این رشته بی فایده است.
به نظر شما در شرایطی که سالنهای سینما عملا تعطیل است، اکران آنلاین میتواند به چرخه اکران و تولید فیلم در سینمای ما کمک کند؟
اکران آنلاین فکر بسیار خوبی است. در همه جای دنیا قبل از شیوع کرونا اکران آنلاین مرسوم بود و بین مردم دیگر جای خود را باز کرده. مثلا نتفلیکس یک شرکت آمریکایی است که خدمات آنلاین رسانهای ارائه میدهد و مشترکان میتوانند با پرداخت مبالغی در ماه از خدمات مشاهده فیلمها و سریالها با وضوح بالا بهره ببرند. در کشور ما هم با شیوع کرونا و در راستای کمک به حفظ سلامتی مردم، سرویسهای پخش آنلاین ویدئو (VOD) به خانهها آمدند و مردم دیگر میتوانند فیلمهای سینمایی را خیلی آسان در منازلشان تماشا کنند.
به عنوان آخرین سوال، به نظر شما بخش مذهبی سریال «ولایت عشق»، توانست توقعات را برآورده کند؟
اصولا سینمای مذهبی، سینمایی نیست که صرفا به یک شخصیت مذهبی و تاریخ دینی بپردازد. هر زمان فیلمی راجع به انسان ها، روابط انسانی و اخلاق انسانی در یک چارچوب آموزنده و پربار ساخته شود که برای بیننده نتایج خوبی را به بار آورد، یعنی فیلمی دینی ساخته شده. مگر کاربرد دین در زندگی انسان چیزی جز اخلاق است؟
ما انسانها در مسیر دین گام برمی داریم که به اخلاق و انسانیت برسیم؛ بنابراین هر فیلمی که ظرفی آموزنده در این جهت به ما بدهد فیلمی دینی و اخلاقی است. دین از اخلاق مجزا نیست و نه تنها سریال «ولایت عشق» بلکه بسیار فیلمهای دیگری که موقعیت بشر را درست به تصویر میکشد و ما را به فکر وادار میدارد فیلمی دینی هستند.
«ولایت عشق» میگوید قرار گرفتن در موقعیت قدرت، میتواند ما را در سراشیب سقوط قرار دهد و این پیام را نه به شکلی شعارگونه بلکه در بستری نمایشی و دراماتیک به بیننده منتقل میکند و بیننده این پیام را دریافت میکند. کمااینکه امروز شاهد هستیم که با وجود گذشت ۲۰ سال از پخش نخست این سریال در بازپخشهای مجددش هم مردم از طیفهای مختلف سنی با علاقه آن را دنبال میکنند. آثار کلاسیکی از این دست که با هر نسل در هر دورهای ارتباط برقرار میکنند، ماندگارند و تاریخ مصرف ندارند.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از جام جم آنلاین، تاریخ انتشار: ۲۶مهر ۱۳۹۹، کدخبر: jamejamonline.ir،۱۲۸۰۱۹۵