شعار سال: در روز‌هایی که کشور با چالش‌های متفاوتی دست و پنجه نرم می‌کند، گویا شهروندان در خیابان‌های شهر باید تن به نبردی تن به تن با زباله ها، پسماند و شیوه عملکرد شهرداری بدهند. امری که با شیوع مجدد بوی نامطبوع در سطح پایتخت نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده است. همین چند هفته پیش بود که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست عامل اصلی بوی نامطبوع شایع در تهران را کمپوست‌های موجود در آرادکوه و مجموعه پسماند عنوان کرد. عاملی که با توجه به شیوه جمع آوری پسماند در تهران و وجود هزاران مخزن روباز در سطح شهر که به جولانگاه مافیای زباله بدل شده اند، غیرعادی نمی‌تواند باشد. صدرالدین علیپور، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران، در رابطه با وضعیت تفکیک زباله طی مصاحبه‌ای در ابتدای شیوع کرونا گفته است که همه قرارداد‌های پیمانکاران از جمله آرادکوه، تفکیک از مبدا در سطح مناطق ۲۲ گانه و ایستگاه‌های پسماند از همان روز‌های اول شیوع کرونا متوقف شده است و عملا هیچ تفکیکی وجود ندارد و قرارداد‌ها متوقف هستند.

علیپور با بیان اینکه علاوه بر بحث‌های هزینه‌ای کار پسماند در این ایام چند برابر شده است، یادآور شد: این روز‌ها همه ۶ هزار تن پسماند‌ها باید جمع آوری، حمل و دفن شود. طی یک‌ماه حدود ۱۵ میلیارد تومان ضرر دیده‌ایم.

اما از اردیبهشت ماه سال جاری، سازمان مدیریت پسماند با دریافت مجوز از ستادملی مبارزه با کرونا شروع به تفکیک پسماند کرده است، اما محدودیت‌های کرونایی مجدد از ابتدای آذرماه اعمال شد و با این وجود سوالی که پیش می‌آید این است که چرا مجدد تفکیک زباله مانند گذشته با سختگیری مواجه نشده و همانند ابتدای شیوع کرونا حضور کودکان زباله گرد ممنوع نشد. از همه این‌ها گذشته به راستی زباله گرد‌ها پس از جمع آوری زباله، پسماند‌ها را کجا می‌برند؟

کمتر از ۱۰ درصد زباله‌ها تفکیک می‌شود/ شیوع پدیده تفکیک از مخزن به جای مبدا در تهران/ پیمانکاران وادار شوند تا از مبدا تفکیک کنند نه از مخازن زباله شهری

حسن پسندیده، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت از محیط زیست در این خصوص به خبرنگار خبرگزاری برنا گفت: به موجب ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها، مدیریت پسماند‌های عادی و خانگی برعهده شهرداری‌ها است. قانون متولی را مشخص کرده است. شهرداری خیلی زودتر از این‌ها باید تاسیساتی ایجاد می‌کرد که تفکیک زباله‌های از مبدا آغاز شود و ما شاهد معضلات کنونی نمی‌شدیم.

او افزود: روند اقدامات شهرداری بسیار کند است و آمار تفکیک زباله‌های خشک از‌تر در شهر تهران امروز زیر ۱۰ درصد است. شهرداری باید اقدامات کلان و بلندمدتی را در دستور کار قرار دهد تا تفکیک از مبدا صورت گیرد که متاسفانه سرعت در این عرصه بسیار کند است. متاسفانه امروز بواسطه فعالیت دوره گرد‌ها که غیرقانونی به فعالیت می‌پردازند شاهد هستیم که به جای تفکیک از مبدا پدیده تفکیک از مخزن در تهران شایع شود.

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: شهرداری باید بواسطه مسئولیت قانونی که دارد با تفکیک غیرقانونی مقابله کند. در برهه‌ای از مان با اخذ مجوز قضایی و با کمک نیروی انتظامی، شهرداری به مقابله با این عرصه پرداخت. مشکل این است که تعداد مخازن رو باز در سطح شهر بسیار زیاد است و مواجهه با این پدیده پس از این اقدامات به این علت است.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت از محیط زیست تصریح کرد: آنچه که اهمیت دارد این است که شهرداری باید برخورد کند تا این تعداد باقی مانده نیز دیگر مشاهده نشود.   زباله‌های خشک غالبا توسط زباله گرد‌ها جمع آوری می‌شود و به این علت است که این زباله‌ها بعضا قابلیت بازیافت دارند.

او افزود: این زباله‌ها معمولا در کارگاه‌هایی جمع آوری می‌شوند و به مراکز بازیافت تحویل داده می‌شوند. باید در این حوزه یک سازوکار رسمی برای سامان دهی پیمانکاران صورت گیرد تا این معضل برطرف شود. این حوزه به قدری حساس است که حتی شهرداری باید به پیمانکاران خود آموزش دهد. شهرداری باید به سمتی حرکت کند و پیمانکاران را وادار کند تا از مبدا تفکیک صورت گیرد و نه از مخازن زباله شهری.  

پسندیده در پایان خاطرنشان کرد: تفکیک از مخزن یکی از علل آلودگی‌های شهری است و منجر به تبعات بهداشتی برای شهر می‌شود و هزینه‌های بازیافت و مدیریت پسماند را نیز بالا می‌برد. محیط زیست بار‌ها تاکید کرده است که باید تفکیک از منازل آغاز شود تا این معضل برطرف شود.

معضل اصلی پسماند، عدم نظارت بر پیمانکاران است

مشخصا زمانی که یک زباله گرد اقدام به جمع آوری زباله می‌کند باید مرکزی باشد تا این پسماند‌ها را از آن‌ها خریداری کند که مرکزی جز پیمانکاران مورد قرارداد شهرداری نیستند. اساسا شاید چند واسطه در این میان وجود داشته باشد، اما ایستگاه آخر شهرداری تهران است که به گفته مسئولین محیط زیست نیز ضرورت دارد تا نظارت‌های خود را بر شرکت‌های تابعه بیشتر کرده و سازوکاری رسمی ایجاد کند. این حوزه آنقدر حساس است که برخی از کشور‌هایی که غالب مسئولیت‌های اجرایی را به بخش خصوص واگذار کرده اند، حوزه پسماند را همچنان در اختیار دولت نگه داشته اند. امری که متاسفانه به هیچ وجه پس از سال‌ها هنوز هم اهمیت آن احساس نشده است.

شهرداری شانه خالی نکند/ خصوصی سازی باعث فرار از مسئولیت‌های قانونی نشود/ ورود مجلس به موضوع پسماند

فاطمه محمدبیگی، سخنگوی فراکسیون محیط زیست در این خصوص به خبرنگار برنا گفت: با نگاه از جانب حوزه فراکسیون محیط زیست باید گفت که سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌ها موظف است قانون جامع مدیریت پسماند در کشور را اجرا کند، متاسفانه در حال حاضر به این قانون به خوبی عمل نمی‌شود. یکی از معضلات محیط زیستی کشور عدم تفکیک زباله‌ها است.

او افزود: شهرداری موظف است راهکار‌هایی برای جداسازی هر چه بیشتر زباله های‌تر و خشک و قابل بازیافت دنبال کند. در حال حاضر بسیاری از خانواده‌ها این فرهنگ را در منازل خود دنبال می‌کنند، باید این فرهنگ سازی از مبدا پیگیری شده و سپس تفکیک زباله در مراحل بعد به شکل سازمان یافته تری دنبال شود.  

محمدبیگی ادامه داد: امری که منجر به پدیده‌های ناخوشایند دیگری شده است. یکی از معضلات اجتماعی که دل هر انسانی را به درد می‌آورد پدیده کودکان زباله‌گرد است. این موضوع مسئولیت اجتماعی برای دستگاه‌های مختلف دارد و باید به فکر جمع کردن این کودکان، مدیریت آن‌ها و کمک‌های معیشتی به این افراد باشند. این قشر نیاز به مددکاری و مشاوره روانشناسی، خانوادگی و تحصیلی دارند.

سخنگوی فراکسیون محیط زیست مجلس تصریح کرد: مسئولیت مقابله با پدیده زباله گردی بر عهده شهرداری است، مسئله کودکان زباله گرد و بازیافت زباله در این برهه زمانی به صورت جدی در دستور کار فراکسیون محیط زیست قرار خواهد گرفت. ما نیز در این خصوص نگران هستیم. از یک سو قطعا سلامت جان افراد مختلف به ویژه این کودکان آن هم در این فضای بیماری کرونا و آلودگی‌های مختلف زباله‌ها باید در اولویت قرار گیرد و از آن‌ها حمایت به ویژه پشتیبانی معیشتی شود.

این نماینده مجلس یازدهم افزود: مقوله مدیریت پسماند باید سامان دهی و ایرادات آن رفع شود. همه افرادی که در ایران زندگی می‌کنند مشمول قوانین این کشور هستند و حتی اگر بخش خصوصی متولی این حوزه است نیز باید از قوانین پیروی کنند و ناظرین شهرداری باید حتما بر حوزه مدیریت پسماند و بازیافت نظارت کنند.

این نماینده مجلس تاکید کرد: شهرداری در این خصوص مسئولیت مدنی دارد و باید پیگیری کند. این که بعضی از شهرداری‌ها با بهانه اینکه این وظیفه را به شرکت‌های خصوصی سپرده اند و نظارتی روی آن‌ها ندارند، در واقع نوعی فرار از مسئولیت قانونی آنهاست، چرا که نظارت بر اجرای دقیق و نحوه دفع پسماند بر عهده شهرداری است و باید پاسخگو باشند. این مسئله تاکنون بررسی نشده است و یک مسئله جدید است که به طور قطع در مجلس به آن رسیدگی خواهد شد.

چه زمانی شهرداری پیمانکاران را سامان می‌دهد؟

نقطه اشتراک تمامی این صحبت‌ها کوتاهی شهرداری تهران در عرصه نظارت بر پیمانکارانی است که مرتکب تخلفاتی در حوزه تفکیک زباله و پسماند می‌شوند. تخلفاتی که باید هر چه سریع‌تر به آن رسیدگی شود، زیرا می‌تواند شهر را با تبعات خطرناک بهداشتی و زیست محیطی مواجه کند کما اینکه تا کنون کرده و یکی از آن‌ها بوی نامطبوع و حضور کودکان مظلوم در مخازن است که تهران را به اسارت درآورده است. امری که با پیگیری جدی مجلس و متولیان امر می‌تواند زودتر تحقق پیدا کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری برنا، تاریخ انتشار: ۱۰ آذر ۱۳۹۹، کد خبر: ۱۰۹۵۷۳۶،   borna.news