شعار سال: استیصال اروپا برای تهیه واکسن «اسپوتنیک وی» روسیه در کنار تشدید اختلاف های دو طرف در خصوص بازداشت الکسی ناوالنی و اخراج برخی دیپلمات‌های اروپایی، رهبران اتحادیه را سر دو راهی پیچیده‌ای قرار داده تا برای مدتی از هرگونه اقدامی که به تشدید اوضاع منجر شود خودداری کنند.

ماجرای مسمومیت الکسی ناوالنی چهره سرشناس مخالف دولت ولادیمیر پوتین و بازداشت او روابط مسکو و بروکسل را باردیگر به پایین ترین حد رسانده است. اروپا مایل است تا حداقلٍ روابط با روسیه را حفظ کند و به همین خاطر جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هفته گذشته راهی مسکو شد تا شکاف میان دو طرف را ترمیم کند.

البته زخم این رابطه عمیقتر از آن است که با انجام سفر بورل بازسازی شود. پیشتر هم تلاش‌هایی رسمی و پشت پرده برای بازسازی رابطه دو طرف صورت گرفته بود که چندان با اقبال روبه رو نشد. حتی الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه در سال ۲۰۱۴ نیز عطش بهبود روابط بین اتحادیه اروپا و دولت مسکو را کم نکرد و دو سال بعد اتحادیه طرح پنج‌گانه خود را برای همکاری گزینشی با روسیه ارائه کرد. تابستان سال ۲۰۱۹ نیز امانوئل مکرون رییس جمهوری فرانسه هم سعی کرد تا روابط با روسیه را ترمیم کند اما با شکست روبه رو شد.

علت اصلی این چرخه معیوب را می‌توان در بستر طرز فکر دو طرف برای بازسازی این رابطه جویا شد. در حالی که بلوک غرب بر امتیاز دهی دو طرف برای حل این مناقشه اصرار دارد اما مسکو معتقد است که در دهه ۹۰ میلادی و پس از پایان جنگ سرد به اندازه کافی به غرب امتیاز داده و اینک نوبت به طرف مقابل رسیده است.

روسیه چندان تمایلی به حفظ شرایط استراتژیک موجود ندارد و مایل است که نفوذ خود تا همسایگی اتحادیه اروپا دوباره گسترش دهد. این درحالیست که اروپا سیاست‌ خارجی روسیه را مزاحم اهداف استراتژیک خود می‌داند و با ابزار تحریم تلاش بر عقب راندن مسکو کرده است، اما از بازسازی روابط با این کشور هم غفلت نکرده است. در واقع چیزی شبیه به پس زدن با دست و با پا پس کشیدن. به همین دلیل است که از نظر روسیه، موضع غرب به تدریج در حال نرم شدن است.

جوسپ بورل پنجشنبه گذشته راهی مسکو شد تا با مقام های روسیه در جهت ترمیم اختلاف های گذشته و چرخشی تازه در روابط دو طرف دیدار و مذاکره کند. این سفر همچنین از آن جهت برای اتحادیه اروپا مهم بود که بد عهدی شرکت های تولیدی انگلیسی و آمریکایی واکسن کرونا، گزینه‌های زیادی را برای رهبران اروپایی به منظور جبران کمبود واکسن باقی نگذاشته است.

بورل در نشست خبری مشترک با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه طیف مختلفی از اهداف مشترک دو طرف، از جمله مقابله با همه‌گیری کرونا را زمینه‌ای مناسب برای همکاریهای دو جانبه عنوان کرد. وی با بیان اینکه واکسن اسپوتیک وی روسیه دستاورد مفیدی برای همه بشریت است، ابراز امیدواری کرد که این محصول بتواند مجوز آژانس دارویی اروپا را کسب کند.

او در عین حال درخواست آزادی ناوالنی و همچنین آغاز تحقیق در مورد مسمومیت وی را تکرار کرد و گفت: "در حالی که اتحادیه اروپا کاملا به حق حاکمیت روسیه احترام می‌گذارد، اما مسائل مربوط به حکومت قانون را هم در نظر می‌گیرد. رعایت حقوق بشر، جامعه مدنی و آزادی سیاسی برای آینده مشترک ما جنبه اساسی دارد."

وزیر امور خارجه روسیه هم درباره عواقب غیرقابل پیش‌بینی وخامت روابط دو طرف هشدار داد و گفت: "روابط ما در بهترین وضعیت نیست که از جمله به دلیل تحریم‌های یک‌طرفه و نامشروعی است که اتحادیه اروپا به بهانه‌های مجعول علیه روسیه اعمال می‌کند".

ساعاتی بعد وزارت امور خارجه روسیه دیپلمات های سوئد، لهستان و آلمان را بخاطر شرکت در اعتراض های ضد دولتی هفته‌های اخیر عنصر نامطلوب خواند که باید خاک این کشور را ترک کنند. اقدامی که از نظر کارشناسان نسخه سفر بورل را زودتر از بازگشت او به بروکسل پیچید.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از پایان این سفر، با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که اخراج سه دیپلمات اروپایی نشان داد که روسیه نمی خواهد از فرصت گفتمان سازنده با اتحادیه اروپا استفاده کند. وی به تصمیم های پیش روی اروپایی ها اشاره کرد و ادامه داد که کشورهای عضو در مورد گام های بعدی تصمیم خواهند گرفت.

اشاره وی به اختلاف نظرها در میان کشورهای اروپایی در خصوص نحوه واکنش به رفتار اخیر مسکو است. فرانسه و آلمان خواهان مذاکره با کرملین شدند در حالیکه دیگر کشورها از موضع سختگیرانه تر حمایت می‌کنند. بورل سفر خود به مسکو را بسیار پیچیده عنوان کرد و گفت که وی با نگرانی های عمیق به بروکسل بازگشته است.

وی توضیح داد که به نظر می رسد که روسیه به تدریج اتصال خود را اروپا را قطع می کند و به ارزش های دموکراتیک به عنوان یک تهدید خارجی نگاه می کند.

مسئول سیاست خارجی اروپا جزئیات سفر خود را برای وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در ۲۲ فوریه (۴ اسفند) تشریح خواهد کرد و رهبران اتحادیه اروپا در مورد روابط با مسکو در یک نشست در ماه مارس گفت و گو خواهند کرد.

خروج انگلیس از اتحادیه اروپا شانسی برای بهبود روابط بروکسل و مسکو

مارکوس پاپادوپلوس سردبیر نشریه «پلیتیکس فرست» معتقد است که انگلیس تاکنون مانع بهبود روابط اتحادیه اروپا با روسیه بوده است. از این منظر، «خروج این کشور از اتحادیه اروپا، شانس نسبتا کمی را به‌وجود آورده تا روابط اتحادیه با روسیه بهبود یابد»

وی در این باره افزود: زمانی که انگلیس عضو اتحادیه اروپا بود، دائما بروکسل را تحت فشار قرار می‌داد تا موضع سختگیرانه‌ای را در قبال مسکو اتخاذ کند. این در حالیست که انگلیس نقش لابی آمریکا در بروکسل را ایفا می‌کرد.

پاپادوپلوس توضیح داد که بخشی از تصمیم اتحادیه اروپا برای تحریم روسیه در سال ۲۰۱۴ در واکنش به ماجرای الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه، «در نتیجه فشارهایی بود که انگلیس روی آلمان و فرانسه اعمال کرد.»

وی با بیان اینکه روابط اتحادیه اروپا و روسیه در سال‌های اخیر به دلیل مساله الکسی ناوالنی بدتر شده افزود: این وضع به نفع آمریکا و انگلیس است، نه اتحادیه اروپا. از این منظر می‌توان ادعا کرد که واشنگتن و لندن ماجرای ناوالنی را هدایت می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که در روابط بروکسل و مسکو بهبودی حاصل نشود.

این تحلیل گر مسائل سیاسی ادامه داد که آلمان و فرانسه موافق لغو تحریم‌های اروپا علیه روسیه هستند اما نفوذ آمریکا در قاره سبز آن‌ها فلج کرده است. این در حالیست که «کرملین نیز اصرار دارد اروپایی‌ها باید تحریم‌های خود علیه روسیه را لغو کنند تا روابط بهبود یابد.»

شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، تاریخ انتشار: 20 بهمن 1399، کد خبر: 84221601، www.irna.ir