شعار سال: شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان بنگاه‌های اقتصاد دانش‌محور از عوامل اساسی رشد تولید سرانه ملی، راهکارهای خودکفایی پایدار در محصولات راهبردی و ارتقای فناوری و افزایش بهره‌وری عوامل تولید بشمار می آیند و با توجه به پویایی و انعطاف‌پذیری بالا، ظرفیت مناسبی برای روبه‌رو شدن با مشکلاتی مانند تحریم دارند.

شرکت‌های دانش بنیان (Knowledge enterprise)، موسسه‌های خصوصی یا تعاونی هستند که به‌منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان تشکیل می‌شود؛ شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان نقش مهمی در رشد اقتصاد غیر نفتی، ایجاد اشتغال برای دانش‌آموختگان دانشگاهی و پیشرفت هر کشوری ایفا می‌کنند.

شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور از دهه ۸۰ در کشور از جمله در استان اصفهان کلید خورد و امروز بر اساس آخرین آمار، بیش از ۹ هزار شرکت فناور و دانش بنیان در سراسر کشور فعال است که پنج هزار و ۴۰۰ واحد از میان آنها بطور رسمی بعنوان شرکت دانش بنیان ثبت شده‌اند.

این شرکت ها در زمینه های مختلف مانند فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی، حوزه دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان، مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری های شیمیایی، ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، تجهیزات پزشکی، برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات و سیستم های خودکار، فناوری اطلاعات و ارتباطات و خدمات تجاری سازی فعال هستند.

اهمیت این شرکت ها در بخش اقتصاد و تولید به حدی است که کارشناسان تاکید دارند تقویت شرکت‌های دانش بنیان به تحقق شعار سال ۱۴۰۰ یعنی «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» کمک بسیاری می کند و لازم است موانع پیش روی آنها هرچه سریعتر برداشته شود تا آنها بتوانند نقش خود را به خوبی در توسعه کشور ایفا کنند.

رهبر انقلاب اسلامی سال ۱۴۰۰ را سال «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» نامگذاری و تاکید کردند: شعار انقلابی جهش تولید امسال باید با حمایت همه‌جانبه و رفع موانع، کاملا محقق شود.

به گفته رییس خانه صنعت و معدن ایران، این شعار با پشتیبانی هرچه بیشتر از شرکت های دانش بنیان و تقویت آموزش و پژوهش در واحدهای صنعتی و تولیدی محقق خواهد شد.

سیدعبدالوهاب سهل آبادی اظهار داشت: در سال ۱۴۰۰ باید موانع زیرساختی تولید در کشور حل شود و واحدهای صنعتی با حرکت به سمت استفاده از دانش و فناوری های نوین، از تولید مونتاژ فاصله بگیرند.همچنین به گفته سید یاسر معین الدینی عضو هیات مدیره انجمن شرکت های دانش بنیان اصفهان، اگر به دنبال تحقق شعار سال ۱۴۰۰ و تولید با هویت ملی هستیم باید به پشتوانه آن یعنی فناوری ملی اهمیت داده شود که این امر به عهده شرکت های دانش بنیان است.

وی، یکی از موانع تحقق شعار سال ۱۴۰۰ را فعالیت محدود بخش مردمی اقتصاد دانست و گفت: برای رفع این مانع لازم است زیرساخت های فعالیت های اقتصادی که اکنون مبتنی بر محور نفتی است به سمت دانش محور حرکت کند.

معینی الدینی با بیان اینکه در زمان حاضر در کشور در بیشتر موارد فعالیت های اقتصادی تداوم دارد که فناوری آن وارداتی باشد، تصریح کرد: برای رفع این مسئله باید سیاستگذاری ها به سمتی باشد که از فناوری تولید داخل که شرکت های دانش بنیان مرجع آن است، استفاده شود. تعدادی از مدیران و کارشناسان شرکت‌های دانش بنیان در اصفهان نیز با اشاره به موانع موجود، راهکارهایی را برای رفع آنها مطرح و بر ضرورت اجرای هرچه سریعتر آنها تاکید کردند.

کاغذبازی اداری از موانع فعالیت واحدهای فناور

مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان در اصفهان، نخستین مانع برای فعالیت واحدهای فناور را کاغذبازی (بوروکراسی) اداری و نحوه برخورد اداره های دولتی عنوان کرد و گفت: همین موضوع باعث شد تا شرکتی که در آن فعالیت می کنم زمینه کاری خود را تغییر دهد.

آزاده آهنگریان با تاکید بر اینکه برخوردهای نامناسب از سوی برخی از دستگاه های اجرایی با شرکت های دانش بنیان به بی انگیزگی و از بین رفتن نتیجه تلاش های آنها منجر می شود، افزود: فرآیندهای سخت اخذ مجوزها نیز یکی دیگر از موانع موجود است.

وی، یکی از عوامل وجود چنین موانعی را آشنا نبودن ساختار اداره های دولتی با بسیاری از فناوری های جدید و مفاهیم دانش بنیان عنوان و تصریح کرد: برخی از کارشناسان در اداره ها هنوز با قوانین و ضوابط شرکت های دانش بنیان آشنایی ندارند و همین امر مشکلات بسیاری را برای فعالیت این واحدها ایجاد می کند.

آهنگریان، یکی دیگر از مشکلات موجود برای فعالیت شرکت های دانش بنیان را کمبود نیروی انسانی ماهر و کارآمد دانست و توضیح داد: نیروی انسانی تحصیلکرده زیادی در کشورمان داریم اما بسیاری از آنها پس از دانش آموختگی، آماده ورود به عرصه کار نیستند و شرکت های دانش بنیان نمی توانند از بین آنها نیروهای زبده را انتخاب کنند.

وی همچنین به فرار مغزها اشاره و اضافه کرد: در برخی موارد نیز شرکت های دانش بنیان اقدام به استخدام و تربیت نیروهای انسانی و سرمایه گذاری بر روی آنها می کنند اما این نیروها پس از مدتی که به خوبی حرفه خود را فرا گرفتند از کشور مهاجرت می کنند.

اجرای نادرست قوانین به ضرر تولیدکننده تمام می‌شود

مدیر بازرگانی یکی از شرکت های دانش بنیان اصفهان نیز، یکی از مهمترین موانع فعالیت این واحدها را برخی از قوانین و مصوبه های موجود عنوان و تصریح کرد: این قوانین با وجودیکه با هدف کمک به کشور تدوین شد اما اجرای نادرست آنها به ضرر تولیدکننده تمام می شود.

احمد همایون به تخصیص ارز دولتی برای واردات برخی از کالاها اشاره و اضافه کرد: برخی از واردکنندگان با استفاده از این ارز اقدام به واردات کالاهایی که تولید مشابه داخل دارد می کنند درحالیکه تولیدکنندگان داخلی مواد اولیه خود برای تولید این کالاها را با ارز آزاد تامین می کنند.

وی با بیان اینکه برخی قوانین و مصوبه ها با هدف حمایت از مصرف کننده یا قشر ضعیف جامعه تدوین می شود، اظهار داشت: متاسفانه بدلیل اجرای نادرست برخی از آنها و سوء استفاده هایی که می شود، منافع چنین قوانینی به گروه هدف نمی رسد و حاشیه سود برای عده ای محدود می شود.

این کارشناس به قانون حمایت از تولیدکنندگان و جلوگیری از واردات کالاهای خارجی دارای مشابه تولید داخل اشاره کرد و گفت: با اجرای این قانون واردات برخی تجهیزات که مورد نیاز تعدادی از واحدهای تولیدی است گرفته شده زیرا ممکن است برخی از تجهیزات تولید داخل، ویژگی ها و کیفیتی که مد نظر شرکت ها باشد را نداشته باشد و اجرای این قانون بدین شکل، جلوی ایجاد فضای رقابتی را گرفته است.

همایون با تاکید بر اینکه قوانین بسیار حساس هستند، افزود: وقتی قانونی تدوین می شود باید به همه جوانب آن توجه شود در غیر این صورت می تواند خود به مانعی برای حمایت از تولید منجر شود.

وی با اشاره به ایجاد فضای رقابت آزاد بین تولیدات داخل و خارج، خاطرنشان کرد: یکی از اقدامات خوبی که در این زمینه شد این بود که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در نمایشگاه ایران ساخت، بین ۲۰ تا ۴۰ درصد هزینه خرید تولیدات داخلی را تقبل کرد که این روش های تشویقی می تواند به رقابت سالم منجر شود.

وی با بیان اینکه ضعف قانونگذار باعث ایجاد مشکلاتی برای تولیدکنندگان و به نوعی تحریم داخلی می شود، تاکید کرد که مهمترین کار برای تحقق شعار " تولید، پشتیبانی ها، مانع زدایی " در سال جاری ، اصلاح و تغییر برخی قوانین و نگاه حاکمیت به مردم و شرکت های خصوصی و دانش بنیان در سیاست های کلان است.

همایون با اشاره به حمایت هایی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از تولیدکنندگان دانش بنیان در سال های اخیر داشت، افزود: اقدامات آنها تا کنون بسیار مثبت بوده و برای اصلاح برخی قوانین قبلی نیز تلاش هایی صورت گرفته است.

وی ادامه داد: نهادهایی مانند معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با ایجاد چتر حمایتی تلاش می کنند تا شرکت های دانش بنیان را از برخی از قوانین که برای آنها مشکل زا شده است، مصون نگه دارند.

این کارشناس با اشاره به ۱۱۰ برنامه تسهیل‌گری که در سال های اخیر برای شرکت های دانش بنیان در کشور اجرا شد، تاکید کرد: هرچه این برنامه ها تقویت شود به نفع واحدهای فناور خواهد بود اما ساختار موجود در کشور هنوز برای فعالیت تولیدکنندگان دانش بنیان آنطور که باید باشد، آماده نیست.

همایون با بیان اینکه برخی تغییرات شدید مانند قیمت ارز و مواد اولیه و تحریم ها باعث آسیب وارد شدن به تولیدکنندگان می شود، اضافه کرد: تولیدکنندگان نیاز به ثبات دارند و اگر این عنصر مهم از آنها گرفته شود بطور عملی فعالیت تولید معنی پیدا نمی کند و افراد جامعه به جای تولید به سمت خرید و فروش ملک، طلا و ارز سوق پیدا می کنند.

بی‌ثباتی از مهمترین موانع فعالیت تولیدکنندگان است

وی، یکی دیگر از مهمترین موانع فعالیت تولیدکنندگان بویژه در بخش دانش بنیان را بی ثباتی سیاسی و اقتصادی دانست و تصریح کرد: فرآیند تولید دارای یک زنجیره است و اگر یکی از حلقه های آن بدلیل مسائلی مانند واردات ماده اولیه یا افزایش قیمت ها یا تغییر سیاست ها، گرفته شود همه سرمایه گذاری ها از بین خواهد رفت.

به گفته رییس انجمن شرکت های دانش بنیان اصفهان، یکی از عواملی که باعث شد رهبر انقلاب اسلامی در نامگذاری سال ۱۴۰۰ مجدد بر موضوع تولید تاکید داشته باشند، کم توجهی به اسناد بالادستی در این زمینه و اقتصاد دانش محور است.

مسعود باطنی با بیان اینکه شعار تولید در سال های گذشته یک بحث محوری است، افزود: رهبر انقلاب اسلامی سال ۱۳۸۷ را به " نوآوری و شکوفایی " نامگذاری کردند و در آن برهه از تاریخ که هنوز اقتصاد دانش بنیان فراگیر نشده بود، ایشان بر این موضوع و حرکت اقتصاد کشورمان به این سمت تاکید داشتند.

مانع زدایی، محور تفکیک ناپذیر راهبرد توسعه اقتصادی

وی  با اشاره به اینکه مانع زدایی، محور تفکیک ناپذیر در راهبرد توسعه اقتصادی است، اظهار داشت: اهمیت این موضوع در اقتصاد دانش محور دوچندان می شود زیرا موانع خاصی بر سر راه آن وجود دارد که اگر برداشته شود، رشد اقتصادی نمایان تر خواهد شد.

باطنی با بیان اینکه در کشورمان قوانین خوبی برای توسعه اقتصاد دانش محور وجود دارد اما به درستی اجرا نمی شود، افزود: یکی از این قوانین " حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی " است که قانون مشخص و بالغی می باشد و شرکت های دانش بنیان زیادی مشمول آن می شوند اما رعایت کامل آن در بدنه دولت مفغول مانده است و به خوبی اجرا نمی شود.

رییس انجمن شرکت های دانش بنیان اصفهان با اشاره به فرایندهای حوزه اقتصاد دانش بنیان مانند صندوق نوآوری و شکوفایی، تصریح کرد: این فرایندها توسط دستگاه های اجرایی به کُندی اجرا می شود درحالیکه سرعت منطقی اجرای آن در توسعه اقتصاد دانش محور نقش اساسی دارد.

به گفته وی، طرح های بسیاری برای بهره مندی از حمایت های صندوق نوآوری و شکوفایی به این صندوق معرفی می شود که اگر به موقع بررسی شود، شرکت دانش بنیان می تواند خدمات خود را به بدنه اقتصاد کشور تزریق کند اما اگر این کار به تعویق بیفتد نه تنها سودی ندارد بلکه به بی انگیزگی شرکت منجر خواهد شد.

تقویت انجمن‌های مردمی برای پشتیبانی از شرکت‌های دانش بنیان

باطنی گفت: همچنین یکی از مواردی که می تواند پشتیبانی خوبی از شرکت های دانش بنیان داشته باشد، تقویت انجمن های مردمی و غیر دولتی است بعنوان مثال اتاق های بازرگانی می توانند با راه اندازی کمیسیون های تخصصی دانش بنیان در این زمینه حرکت کنند.

وی با تاکید بر اینکه انجمن های مردمی حمایت از شرکت های دانش بنیان باید به شکل مطالبه گر فعالیت کنند تا مسائل و موانع موجود به شکل منطقی حل شود، گفت: انتخاب عنوان " تولید؛ پشتیبانی ها، مانع زدایی‌ها " برای سال ۱۴۰۰ تلنگری به خود بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان نیز است تا بهتر به دنبال رفع موانع باشند و همچنین تذکری به بخش دولتی است تا فرایندها را به درستی و طبق قوانین انجام دهند.

رییس انجمن شرکت های دانش بنیان اصفهان با اشاره به اینکه مشکلاتی در ساختارهایی مانند صنعت، معدن و تجارت، بیمه، مالیات، اقتصاد و دارایی و تامین اجتماعی برای فعالیت شرکت های دانش بنیان وجود دارد، تصریح کرد: انجمن ها باید بتوانند این مشکلات و اینکه چرا قوانین به درستی اجرا نمی شود را به دولت گوشزد کرده و در این زمینه قدرتمند عمل کنند.

وی با بیان اینکه رفع موانع تولید باید متفکرانه صورت گیرد، افزود: قوانین، صفر و یک نیستند و قانونگذار باید خوش فکر باشد و به موقع تشخیص دهد که هر قانونی چگونه می تواند منجر به حمایت از تولید شود اما اگر دانش و دیدگاه روشنی نسبت به آن موضوع وجود نداشته باشد، قانون به درستی اجرا نمی شود.

اصفهان به عنوان استان پیشرو در راه‌اندازی مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری که نخستین زمینه‌های رسمی شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان را بوجود آورد حدود ۱۰ درصد از واحدهای فناور و دانش‌بنیان کشور را در خود دارد و دومین استان کشور در این زمینه است.

حدود ۶۰۰ شرکت دانش بنیان در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد اصفهان فعالیت دارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار ۱۵ فروردین ۱۴۰۰، کد خبر: 84279410، www.irna.ir.