شعار سال: روزنامه نیویورک تایمز آمریکا در مطلبی تحت عنوان «زمان برای بایدن درباره ایران به سرعت درحال گذر است» به قلم «ولی نصر» مشاور رئیس‌جمهور اوباما و بوش نوشت: مقامات ایران (اوایل آوریل ۲۰۲۱ / فروردین ۱۴۰۰) با همتایان چینی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و روسی خود به عنوان اعضای باقی‌مانده در برجام پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، نشست‌هایی را در وین برگزار کردند. تیم ایالات متحده آمریکا به به ریاست رابرت مالی نماینده ویژه بایدن در امور ایران نیز بصورت غیرمستقیم در مذاکرات وین شرکت می‌کند.

با وجود خرابکاری هسته‌ای روز یکشنبه (۲۲ فروردین ۱۴۰۰) در تاسیسات هسته‌ای نطنز که ایران مسئول آن را اسرائیل اعلام کرد، روز پنجشنبه گفتگو‌های هسته‌ای از سرگرفته شد. اسرائیل به طور علنی دست داشتن در عملیات خرابکاری هسته‌ای در نطنز را تکذیب کرده، ولی مقامات اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل این خرابکاری را به عنوان عملیات طبقه‌بندی شده اسرائیلی توصیف کرده‌اند. تهران در پاسخ به این خرابکاری، سطح غنی‌سازی هسته‌ای خود را سه برابر کرد و به غنای ۶۰ درصد رساند.

تیم‌های مذاکره‌کننده در وین دو گروه کاری تشکیل دادند. گروه اوّل موظف به تصمیم‌گیری پیرامون گام‌هایی است که ایران باید برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود بردارد. گروه دوّم موظف به تهیه یک فهرست از تحریم‌هایی است که آمریکا باید لغو کند. در مرحله اوّل گفتگوها، توافقی بر لیست اقدامات ایران وجود داشت، ولی پیشرفتی درباره لغو تحریم‌های آمریکا حاصل نشد.

مذاکرات وین برای «ممانعت از گسترش درگیری‌ در منطقه خاورمیانه» و «اجازه دادن به رئیس‌جمهور بایدن برای تمرکز بر رقابت با چین» حیاتی است. درصورتی که دولت بایدن سریعاً اقدام نکند، این فرآیند دیپلماتیک به نتیجه نخواهد رسید. تیم مذاکره کننده آمریکا باید لیستی از تحریم‌ها را تهیه کند که ایالات متحده آماده لغو آن‌ "در ازای پایبندی ایران به تعهدات" است. زمان گریز هسته‌ای ایران حدود سه ماه شده است ـــ گریز هسته‌ای مدت زمانی است که یک کشور نیاز دارد میزان اورانیوم لازم برای ساخت یک بمب اتمی را غنی‌ کند. در صورتی که دیپلماسی شکست بخورد، آمریکا وارد بحران خطرناک دیگری در خاورمیانه خواهد شد.

جو بایدن در جریان مبارزات اتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا طی سرمقاله‌ای در CNN نوشت: «اگر ایران به تعهدات خود در توافق هسته‌ای بازگردد، ایالات متحده آمریکا به عنوان نقطه آغاز مذاکرات بعدی[!] به برجام می‌پیوندد» امّا در این مسیر اختلاف وجود دارد: چه کسی باید اولین قدم را بردارد؟ چگونه باید گام‌های بعدی را برای بازگشت به تعهدات کامل از سوی طرفین مدیریت کرد؟

این اختلاف پس از ورود بایدن به کاخ سفید تشدید شد. اعضایی از کنگره آمریکا و نیز اسرائیل، عربستان سعودی و امارات به کاخ سفید فشار می‌آورند که محدودیت‌های منطقه‌ای و نظامی در توافق جدید با تهران درج شود[!] دولت بایدن سیگنال‌هایی ارسال کرده که طی آن، بدنبال گذار از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به توافقی طولانی‌تر و قدرتمندتر است[!] توافقی که شامل تغییرات اساسی در موضوع «پشتیبانی تهران از نیرو‌های نیابتی در عراق، لبنان، یمن» و «محدودیت تعداد و برد موشک‌های ایرانی» است.

آیت‌الله سیّد علی خامنه‌ای اخیراً در روز چهارشنبه گفت: «ایران تنها درباره توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ گفتگو می‌کند و تا زمان احیای آن با آمریکا مذاکره مستقیم نخواهد کرد.» آیت‌الله بر این اصل اصرار دارد که به دلیل خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، دولت بایدن باید با لغو تحریم‌های اعمالی ترامپ اوّلین قدم را در این مسیر بردارد. تا آن زمان، ایران با سرعت فزاینده‌ای به غنی‌سازی اورانیوم ادامه خواهد داد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش اخیر خود تخمین زده است: «ایران سطح غنی‌سازی خود را از ۳.۶۷ به ۲۰ درصد افزایش داده است. ایران ساتریفیوژ‌های پیشرفته‌ای اضافه کرده که ظرفیت غنی‌سازی آن را تا سه برابر افزایش می‌دهد.»

تهران همچنین یک همکاری استراتژیک جامع با چین برقرار کرده است.

ترکیب این عوامل به نظر می‌رسد واشنگتن را متقاعد کرده است که با احیاء برجام بدنبال توافقی گسترده‌تر و طولانی‌تر باشد. قبل از آغاز گفتگوهای وین، رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اظهار کرد: «آمریکا باید در قبال پایبندی ایران به تعهدات، تحریم‌های مغایر با متن توافق هسته‌ای را بردارد.»

آمریکا و ایران بروی اینکه کدام تحریم‌ باید برداشته شود، اختلاف نظر دارند. ایران خواهان بازگشت به دوران قبل از روی کار آمدن ترامپ است و از سوی دیگر، آمریکا مایل نیست تمام تحریم‌های دولت ترامپ را بردارد؛ یکی از دلایل آن این است که دولت ترامپ عمداً بسیاری از تحریم‌ها را در قالب مبارزه با تروریسم طراحی کرده است[!] از زمانی که مذاکرات وین شروع شده است، تیم آمریکایی لیست تحریم‌هایی را که دولت بایدن لغو می‌کند را آماده نکرده است. از سوی دیگر، تیم ایرانی اعلام کرده که آن‌ها لیست خودشان را دارند. این نقطه اختلافی می‌تواند دور بعدی گفتگوها را برقرار کند و یا به شکست بکشاند.

در صورتی که پیشرفتی در مذاکرات وین حاصل نشود و تهران به این نتیجه برسد که آمریکا تحریم‌ها را لغو نمی‌کند، موضوع هسته‌ای ایران می‌تواند دچار یک چرخش خطرناک شود. دولت بایدن باید با لغو تحریم‌های دوران ترامپ و ارائه یک نقشه راه معتبر برای احیاء توافق هسته‌ای مورد توافق ایران-آمریکا، قاطعانه عمل کند.

ترجمه: ایلیا فروزش

*مطالب فوق لزوماً مورد تایید نیست و صرفاً جهت آگاهی مخاطبان از نگرش رسانه‌های آمریکا ترجمه شده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار ۲۹ فروردین ۱۴۰۰، کد خبر: ۹۲۷۰۲۶، snn.ir.