حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی، رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء، گفت: بعضیها فکر میکنند که اگر مردم پای صندوقها نیایند و رأی خود را نیندازند این «جمهوری اسلامی» نیست و «حکومت اسلامی» است. اصلا حکومت اسلامی هم نیست. چون حکومت اسلامی حقیقتی است که حاکمش الهی و جامعه آن حکومت را پذیرا باشد و در عرصه زندگی و اجتماع او را به صحنه بیاورد.
شعار سال: رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با تأکید بر اینکه اگر «جمهور» با حکومت نباشند این حکومت «اسلامی» هم نخواهد بود، گفت: مؤلفه حکومت اسلامی بعد از حاکمیت الهی، حضور و آراء مردم است و امام خمینی (س) با درایت درست و شناخت عمیقی که از اسلام داشت این معنا را در متن حکومت اسلامی آورده و حکومت اسلامی به معنای جمهوری اسلامی است؛ نه اینکه ما حاکمی داشته باشیم که نماز و روزه و امثال آن را داشته باشد و جامعه هم اگر بودند یا نبودند فرقی نکند.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در اولین شب مراسم عزاداری مجازی حسینیه جماران با عنوان «مؤلفههای حکومت اسلامی در اندیشه حسینی (ع)» گفت: سالار شهیدان حسین بن علی (ع) در این اندیشه بودند که یک تحولی را از جنس اصل اسلام ایجاد کنند. چون در سال ۶۰ و ۶۱ هجری که اباعبدالله (ع) این قیام را آغاز کردند شرایط سیاسی و اجتماعی امت اسلام در بدترین وضع قرار داشت و جریان انحطاط و انحرافی که از سقیفه آغاز شده بود در نهایت خط خودش به اوج تباهی و فساد رسید به گونهای که سالار شهیدان حسین بن علی (ع) تاب این امر را نداشتند و فرمودند اگر در این کره خاکی هیچ جایی وجود نداشته باشد من با دستگاه ظلم و جریان حاکم سازش نخواهم کرد.
رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء افزود: اتفاقا یکی از جهات بسیار عمدهای که در برابر حسین بن علی (ع) وجود داشت نصایح دوستان، نزدیکان و علاقهمندان به آن حضرت بود که از مدینه تا مکه و حتی در بین راه مکه تا کوفه و کربلا همواره توصیههایی وجود داشت که حضرت به میدان نروند، اما حسین بن علی (ع) بر اساس اراده الهی از یک سو و از سوی دیگر انگیزههای دینی که او را از جایگاه امامت جامعه اسلامی وادار میکرد که این حرکت را ادامه دهند، مصمم بودند که این مطلب را محقق کنند.
وی اظهار داشت: به هر حال مباحث فراوانی در باب نهضت عاشورا و قیام سالار شهیدان وجود داشته و دارد و همچنان مورد بحث و گفتگو است. دریای عمیقی است که همواره باید به او پرداخت و عمق این جریان الهی را یافت و این حرکت را مورد تحقیق و بررسی قرار داد. ما ضمن احترام به «شور حسینی» و آنچه که باعث احیای عزای سالار شهیدان بوده و هست و از لوازم قطعی محرم حسین بن علی (ع) است، اما امروزه جوامع مختلف جهانی به دنبال آن هستند که حقیقت کربلا و فلسفه این قیام را به درستی بیابند و اهمیت این مسأله را در عصر معاصر بهتر بشناسند.
این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: امروز جامعه جهانی بهتر میتواند نگرشهای عمیق و تحلیلی که حسین بن علی (ع) در سخنرانی ها، خطبهها و مکتوبات خودشان داشته اند بیابند و اهمیت این کار را در نظام انسانی، اسلامی و خصوصا بر اساس آموزههای مکتب ارزشمند تشیع که رسول گرامی اسلام در سایه قرآن و عترت آن را ارائه کرده است، بهتر بیابند.
سالار شهیدان یک تغییر و تحول اساسی را در نظام سیاسی و اجتماعی دنبال میکرد
وی تأکید کرد: هیچ بحثی در این نیست که سالار شهیدان حسین بن علی (ع) یک تغییر و تحول اساسی را در نظام سیاسی و اجتماعی دنبال میکرد. اما باید دید چه اندیشهای حسین بن علی (ع) را به اینجا رساند. شکی نیست که در اندیشه دینی و آنچه که از طریق وحی برای بشر فراهم آمده است، حکومت و حاکمیت یک مسأله بسیار جدی است. همان طوری که ما فقه اسلامی و اخلاق اسلامی داریم، «حکومت اسلامی» هم داریم. وقتی میگوییم «حکومت اسلامی» حتما باید ببینیم اسلام چه اموری را به عنوان مؤلفهها و ارکان این حکومت و سیاست معرفی کرده است.
جوادی آملی گفت: اگر حکومت واقعا از اسلام مدد گرفت و متأثر بود و آموزههایی که در بعد حکومتی، سیاسی و اجتماعی آمده در قالب و شکل این حکومت نفوذ داشت و راسخ بود، آن حکومت اسلامی است. اگر این قضیه اتفاق نیفتاد و ارکان اسلامی در قالب حکومت شکل پیدا نکرد، ولو اینکه ظاهر و عنوان ظاهری او اسلام باشد، حقیقتا از اسلام خبری نیست. همان گونه که دستگاه اموی به عنوان خلیفه اسلامی و حکومت اسلامی خلافت میکرد، اما حسین بن علی (ع) فریاد برآورد که این از اسلام هیچ بهرهای ندارد و عنوان «خلیفه الله» یا «خلیفه الرسول» یک دروغ و نیرنگ است و باید در مقابل این جریان انحرافی و فاسد ایستاد و مقاومت کرد.
وی ادامه داد: قیام حسین بن علی (ع) برای این بود که قالب و شکل ظاهری حکومت اسلامی، اما در باطن یک حکومت اموی است و نماز و روزه و این گونه از علائم دین مصادره شده است. تحت لوای حکومت اسلامی و لباس پیامبر علیه رسالت، وحی، توحید و سنتهای الهی حرکتهایی انجام میشود و سنتهایی که پیامبر از جایگاه وحی برای جامعه آورد یکی پس از دیگری از بین رفته و «بدعت اموی» به جای آن نشسته است.
رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در خصوص مؤلفههای حکومت اسلامی اظهار داشت: ما اگر بخواهیم حکومت اسلامی را بشناسیم، اولین و اصلیترین مؤلفه این حکومت بحث «حاکم» است. آنچه که باید به صورت پررنگ و روشن دیده شود این است که حاکم اسلامی از سوی پروردگار عالم دارد جامعه را اداره میکند و از دستگاه وحی و حقیقت دین الهام میگیرد. ما به ظاهر کار نداریم؛ ممکن است یک نفر در ظاهر اسلامی هم باشد، ولی باید دید ارادهای که از جایگاه اسلامی برای جامعه دیده شده چیست. حسین بن علی (ع) این امر را اصرار داشت که حکومت باید از حاکمیت الهی نشأت بگیرد و از این جهت حیثیت قدسی پیدا کند و جامع احساس کنند که یک منبع نورانی دارد آنها را راهبری میکند.
وی یادآور شد: جاهای مختلف امام حسین (ع) این را فرمود که حرکت من در این مسیر و اعتراض به حاکمیت به دلیل این نیست که قدرت، سلطنت و حکومتی میخواهم. اگر بنا است حکومت اسلامی جامعه را اداره کند، اقتضای این معنا را دارد که اهلش این کار را انجام بدهد. اگر جامعه بخواهد به حکومت اسلامی راضی شود رکن اصلی آن مسأله «حاکمیت الهی» است و کسی که از طرف خداوند این قصه را دنبال کند.
جوادی آملی گفت: امام راحل (س) در این رابطه یک اقدام فوق العاده داشتند و نظام اسلامی را با «جمهوری اسلامی» همراه کردند. آمیختگی این حکومت الهی و پذیرش و مقبولیت جامعه انسانی تشکیل دهنده هویت حکومت اسلامی است. بعضیها فکر میکنند که اگر مردم پای صندوقها نیایند و رأی خود را نیندازند این «جمهوری اسلامی» نیست و «حکومت اسلامی» است. اصلا حکومت اسلامی هم نیست. چون حکومت اسلامی حقیقتی است که حاکمش الهی و جامعه آن حکومت را پذیرا باشد و در عرصه زندگی و اجتماع او را به صحنه بیاورد. بنابر این اگر «جمهور» با حکومت نباشند این حکومت «اسلامی» هم نخواهد بود؛ ولو اینکه در ظاهر نماز، روزه و منبرهای حسینی (ع) وجود داشته باشد.
مؤلفه حکومت اسلامی بعد از حاکمیت الهی، حضور و آراء مردم است
وی تأکید کرد: مؤلفه حکومت اسلامی بعد از حاکمیت الهی، حضور و آراء مردم است و امام خمینی (س) با درایت درست و شناخت عمیقی که از اسلام داشت این معنا را در متن حکومت اسلامی آورده و حکومت اسلامی به معنای جمهوری اسلامی است؛ نه اینکه ما حاکمی داشته باشیم که نماز و روزه و امثال آن را داشته باشد و جامعه هم اگر بودند یا نبودند فرقی نکند. حضرت علی (ع) در نهج البلاغه فرمود که مردم ستون دین هستند. یعنی در مقام اثبات اگر بخواهد دین محقق شود حضور مردم قطعی است. امام خمینی (س) این را به درستی دیده بود و مردم را به صحنه آورد.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه «جمهوریت» به عنوان رکنی از حکومت اسلامی تعریف میشود، تصریح کرد: خداوند به پیامبر اکرم (ص) که از جایگاه وحی تأمین میشود هم میفرماید «وشاورهم فی الأمر». این امر به معنای امر سیاسی و اجتماعی است و آنچه که به دایره حکومت بر میگردد. خداوند به پیامبر میفرماید امور سیاسی و اجتماعی جامعه را با مشورت بگردان و شناخت جامعه تنها در سایه مشورت، همفکری و حضور مردم اتفاق میافتد. این که عدهای را جمع کنیم و بگوییم میخواهیم با شما مشورت کنیم که مشورت نیست و سخره گرفتن مشورت است. شورای اسلامی به گونهای است که در مسائل اجتماعی باید حضور همگان در این مشورت باشد.
وی با بیان اینکه مسأله شاخصها و آمارها تعیین کننده نیست، تصریح کرد: امروزه شاخصها و آمارها را خیلی راحت میتوانند نشان بدهند، ولی مهم این است که آیا واقعا در جامعه به «حق» عمل میشود؟ آیا باطل مورد نهی واقع میشود؟ حق این است که انسان حقایق و موجودات را در جایگاه خودش ببیند. حق در مسائل اجتماعی این است که رأی مردم در جایگاه اجتماعی اثرگذار باشد. اگر آراء و نظرات علمی را در جامعه نادیده بگیریم یعنی به خق عمل نکرده ایم. این یکی از مسائل جدی است که سالار شهیدان حسین بن علی (ع) در این گونه مسائل دنبال میکرد.
جوادی آملی با اشاره به اینکه امر به معروف و نهی از منکر از مؤلفههای تشکیل دهنده نهضت اباعبدالله (ع) است، اظهار داشت: چیزی که حسین بن علی (ع) را به صحنه میآورد این نیست که مثلا فلان کس نماز نخوانده است؛ این بحث شخصی نیست. بزرگترین معروف «حکومت اسلامی» است که در آن حکومت حاکمیت به امر الهی است و جامعه پذیرای آن حاکمیت الهی است. امام حسین (ع) در نامهای که به معاویه مینویسد میفرماید، «بدترین و زشتترین منکر این است که تو به عنوان حاکم جامعه بخواهی برای این مردم حکومت کنی». یعنی چیزی که حسین بن علی (ع) به عنوان منکر میشناخت و برخاست تا با آن مبارزه کند «حکومت دستگاه ظلم» است.
وی یادآور شد: حسین بن علی (ع) با مؤلفههای الهی مسائل اجتماعی را میبیند. اگر از خودش سخن میگوید برای این است که به عنوان حاکم اسلامی از طرف خداوند عالم در غدیر معرفی شده است و الّا اینها که اهل قدرت طلبی و سلطه نبودند.
امروز جامعه ما دارد از فرامین الهی و سنتها و سیره پیامبر (ص) فاصله میگیرند
رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء اظهار داشت: یکی از مسائلی که ما باید دغدغه داشته باشیم این است که امروز جامعه ما دارد از فرامین الهی و سنتها و سیره پیامبر (ص) فاصله میگیرند. قطعا اگر جامعه از اهلش این سخنان را بگیرند امکان ندارد به آن توجه نکنند. هیچ کس از سنت الهی، نبوی (ص)، علوی (ع)، فاطمی (س)، حسنی (ع) و حسینی (ع) فاصله نخواهد گرفت. چون این سنتها با سرشت و فطرت انسانی سرشته است و جامعه اسلامی این را میفهمد و اگر فاصلهای گرفته به خاطر خود آن احکام نیست و نوع ارائه و حاکمیت و جایگاهی که مطرح میکند باعث میشود از این مسأله احساس زدگی داشته باشند.
ما چیزهایی را به عنوان دین میآوریم که هرگز دین این مسائل را ندارد
وی ادامه داد: ما چیزهایی را به عنوان دین میآوریم که هرگز دین این مسائل را ندارد. کارشناسان دینی و فرهیختگانی که عمری در ساحت دین زندگی میکنند از این حرفها نمیزنند. حرفهای سطحی، ظاهری و بدون پشتوانه و حرکتهایی که هرگز پسند هیچ امام و هیچ خردمندی نیست را به نام دین، حسینیه و مدح اباعبدالله (ع) انجام میدهند. اگر عزاداری یک تکلیف الهی است باید فقیه حدود و مرز آن را مشخص کند. عزاداریای که تا دیروقت با آن شرایط انجام میدهند که عزاداری نیست. مرحوم ارباب در مقدمه کتاب اربعین آورده گاهی کارهایی که انجام میدهند نه تنها «شعور حسینی» نیست، «شور حسینی» هم نیست و بلکه «شور جوانی» است. اینها بدعت میشود و مدام به سمتهای افراطیتر میرود.
جوادی آملی در بخش پایانی سخنان خود با تأکید بر اینکه عدالت از مهمترین مؤلفههایی است که در حکومت اسلامی وجود دارد، گفت: اگر «عدالت» نباشد عملا حکومت اسلامی نخواهد بود و ماهیت حکومت اسلامی در حقیقت مختل خواهد شد. در فرهنگ عموم جامعه مسأله «عدل» جا افتاده و عدالتخواهی یکی از خواستههای فطری انسانها است، اما عدالتی که از جایگاه وحی میآید با عدالتی که در ذهن مردم هست تفاوت قابل توجهی دارد. اگر در جامعهای زندگی کنیم که عدهای در اوج و عدهای در فلاکت باشند، قطعا عدالت اقتصادی و رکن رکین جامعه اسلامی شکل نگرفته است.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از جماران، تاریخ انتشار: ۲۶مرداد ۱۴۰۰، کد خبر: jamaran.news/۱۵۲۱۵۳۱