شعارسال: پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان روز گذشته پس از پایان مراسم وداع در میدان سن پیتروی واتیکان و ادای احترام رهبران جهان، در کلیسای جامع سانتا ماریا ماژور به خاک سپرده شد.

بیش از ۱۴۵ هیئت بلندپایه سیاسی در این مراسم شرکت کردند و حضور برخی از رهبران فعلی و سابق کشور‌های جهان در این مراسم مورد توجه قرار گرفت. سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران به واتیکان رفت. صالحی در جریان حضور خود در این مراسم، به پیکر پاپ فقید ادای احترام کرد.

خورخه ماریو برگولیو ملقب به پاپ فرانسیس، متولد ۱۹۳۶ در آرژانتین نخستین پاپ غیراروپایی از سده هشتم میلادی تا امروز بود و از مارس ۲۰۱۳ این مسئولیت را بر عهده داشت. او در این سال جایگزین پاپ بندیکت شانزدهم شد که از مقام خود استعفا داد و در سال ۲۰۲۲ درگذشت. بنابراین، پاپ فرانسیس نخستین رهبر مسیحیان کاتولیک است که پس از ۲۰ سال، در این جایگاه فوت می‌کند. آخرین پاپ درگذشته واتیکان، پاپ ژان پل دوم بود که سال ۲۰۰۵ درگذشت.

بر اساس بیانیه رسمی واتیکان، علت مرگ پاپ فرانسیس «سکته مغزی و متعاقب آن نارسایی غیرقابل برگشت قلبی» بود.

***صف رهبران برای ادای احترام : 
جمعی از رهبران فعلی و سابق کشور‌های جهان برای ادای احترام به مقام پاپ، روز گذشته در واتیکان حاضر بودند. حضور برخی از این رهبران بیش از دیگران مورد توجه قرار گرفت. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا به همراه بانوی اول این کشور ملانیا ترامپ، امانوئل رئیس‌جمهور فرانسه، اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، کی‌یر استارمر نخست‌وزیر بریتانیا، جورجیو ملانی، نخست‌وزیر ایتالیا، ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین از جمله آنان بودند.

فلیپه ششم، پادشاه اسپانیا، شاهزاده ویلیام، ولیعهد پادشاهی بریتانیا و جو بایدن رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده از جمله مقامات ارشد سیاسی حاضر در این مراسم بودند.

*** ملاقات‌های غیررسمی : 
دو تصویر از حاشیه مراسم تشییع جنازه رهبر کاتولیک‌های جهان بسیار مورد توجه قرار گرفت. ابتدا تصویری از زلنسکی و ترامپ که به صورت غیررسمی و بدون حضور مترجم یا همراه دیگری در یکی از سالن‌ها با یکدیگر گفتگو می‌کردند. این گفتگو که پیش از آغاز مراسم تشییع صورت گرفت، از سوی مقامات کاخ سفید و همچنین سخنگوی ریاست‌جمهوری اوکراین سازنده خوانده شد. زلنسکی بعد از پایان این دیدار اظهار داشت که گفت‌وگویش با ترامپ می‌تواند اهمیت تاریخی پیدا کند. سخنگوی ریاست‌جمهوری اوکراین از توافق ترامپ و زلنسکی درباره ادامه مذاکرات خبر داد.

تصویر دیگری نیز از کنار هم قرار داشتن مکرون، استارمر، زلنسکی و ترامپ منتشر شد. نیویورک‌تایمز در گزارشی از نتایج این گفتگو نوشت: «در پی مذاکرات ترامپ و زلنسکی با حضور استارمر و مکرون، آمریکا درخواست روسیه برای خروج نیرو‌های اوکراینی از مناطق دونتسک، خرسون، لوهانسک و زاپوریژیا را رد کرد. ایالات متحده این درخواست را غیرمنطقی و غیرممکن برای اجرای آن خواند و به کی‌یف اطمینان داد که از آن حمایت نخواهد کرد.»

*** سطح حضور ایران در مراسم وداع با پاپ :
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد دولت پزشکیان به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران در این مراسم شرکت کرد. حضوری که مورد انتقاد برخی از فعالان سیاسی قرار گرفت.

آخرین باری که یک پاپ به عنوان بالاترین مقام مذهبی کاتولیک‌ها درگذشت، فوت پاپ ژان پل دوم بود که فروردین ۱۳۸۴ رخ داد و سیدمحمد خاتمی به عنوان رئیس‌جمهور ایران در مراسم وداع و تشییع او شرکت کرد.

پس از درگذشت پاپ فرانسیس، این توقع مطرح شده بود که مسعود پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور در این مراسم شرکت کند. محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب پس از اعلام درگذشت پاپ، در کانال تلگرامی خود نوشت: «آقای پزشکیان عزیز، در رفتن به تشییع پاپ فرانسیس تردید نکنید. ایران کشور دینی است و برای بزرگترین رهبر دینی دنیا باید شرکت کند تا گفت‌وگوی ادیانی مفهوم حقیقی پیدا نماید. روزی اینجا خاستگاه گفت‌وگوی ادیان بوده است. آقای خاتمی هم در تشییع پاپ سابق شرکت کرد.».

اما در نهایت وزیر ارشاد به این مراسم رفت. قرار گرفتن سیدعباس صالحی به عنوان نماینده جمهوری اسلامی جلوتر از جو بایدن و عقب‌تر از دونالد ترامپ در یک قاب، مورد توجه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت.

چرا پزشکیان نبود؟
محمدجواد روح، سردبیر روزنامه هم‌میهن در یادداشتی تلگرامی نوشت: «تصویر سیدعباس صالحی وزیر ارشاد دولت پزشکیان بین دو رئیس‌جمهور سابق و فعلی آمریکا در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. وزیر ارشاد به نمایندگی ایران در مراسم خاکسپاری پاپ فرانسیس حاضر شده بود. این تصویر، اما با خود پرسشی صریح را دارد: چرا وزیر ارشاد؟ چرا رئیس‌جمهور نه؟ آیا سطح خاکسپاری پاپ در حد سفر مسعود پزشکیان نبود؟ آیا سر زدن به آکادمی فوتبال و همبازی شدن با کارگران مهمتر از حضور در این مراسم احترام‌آمیز جهانی بود؟ یا آنکه، مسئله هراس است؟ هراس از تابویی که گرچه در این ۱۰سال بار‌ها در میدان دیپلماسی و صحنه عمل شکسته؛ اما باز هم بر ذهن و ضمیر ما حاکم است. تابوی همنشینی هرچند غیرررسمی و اتفاقی با سران آمریکا. در شرایطی که دونالد ترامپ برای دیدار با سران ایران اعلام آمادگی می‌کند، طرف ایرانی همچنان در دام‌های خودساخته اسیر است. همان دام‌هایی که خاتمی را واداشت از دیدار با بیل کلینتون بگریزد. همان دام‌هایی که با وجود همه تلاش سران فرانسه و انگلیس و آلمان، مانع از دیدار حسن روحانی با ترامپ شد. همان دام‌هایی که برجام و حتی مذاکرات اخیر بر سر هسته‌ای را در قالبی غیرمستقیم گرفتار کرده است. همان دام‌ها مسعود پزشکیان را نیز از حضور در خاکسپاری رهبری جهانی بازداشته است. مذاکره مفید و مهم و موثر است؛ اما نمی‌توان همچنان تابو‌های فرصت‌سوز و بی‌حاصل را در اذهان زنده نگاه داشت و بی‌باور و صرفاً در صحنه عمل، گامی به پیش برداشت...»

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:
متاسفانه به نظر می‌رسد که تصویر برداری از مراسم توسط محمدحسین مختاری (دکتر مختاری سفیر ایران در واتیکان) و عدم رعایت آداب و چارچوب‌های دیپلماتیک و رسمی، حاشیه‌هایی را بوجود آورده است.

علی صالح آبادی در متنی با عنوان چهره موقر وزیر و موبایل نابجای سفیر، نوشت که: قلب واتیکان تپید و پاپ فرانسیس با آنجا خداحافظی کرد. حدود ۵۰۰ رهبر، وزیر و مسئولان فعلی و پیشین جهان در مراسم تشییع پاپ شرکت کردند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سفیر ایران در واتیکان نیز در این مراسم جهانی شرکت کردند. چهره موقر عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حالی که در قاب عکسی بین ترامپ و بایدن به فاصله دو نفر قرار گرفته بود سوژه رسانه‌ها شد. این تصویر نوعی تابوشکنی به شمار می‌آید چرا که در چند دهه تخاصم موجود بین ایران و امریکا چنین تصویری برای مقامات تابو به شمار می‌رفت و مقامات از آن فرار می‌کردند مثل حضور خاتمی، رییس جمهور پیشین ایران در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۰۰ که بیل کلینتون رییس جمهور وقت امریکا و خانم آلبرایت وزیر خارجه آن کشور پای صحبت خاتمی نشستند و پس از اتمام سخنرانی او تلاش کردند به وی نزدیک شوند، اما خاتمی از ترس تندور‌های داخلی طفره رفت و حاضر نشد با آن‌ها رو در رو شود. نمونه دیگر مذاکره تلفنی حسن روحانی با باراک اوباما رییس جمهور وقت آمریکا بود که خشم تندرو‌ها را برانگیخت. زمانی هم دادگستری کل استان تهران به رسانه‌ها اعلام کرد: با توجه به منع مذاکره با آمریکا از تبلیغ جانبدارانه پیرامون مذاکره با آمریکا که جرم محسوب می‌شود، خودداری کنید. نمونه دیگر این که در جریان مذاکرات برجام محمدجواد ظریف وزیر خارجه با جان کری وزیر خارجه امریکا پس از پایان یک دور مذاکره در خیابان با همدیگر قدم زدند که این اقدام نیز خشم افراطی‌ها را برانگیخت و بر او شوریدند. حالا شرایط تغییر کرده، در حالی که وزیر خارجه ایران با آمریکایی‌ها در عمان مذاکره می‌کرد وزیر ارشاد در میانه رییس جمهور پیشین آمریکا و رییس جمهور کنونی این کشور در واتیکان قرار داشت. مهمتر اینکه همین جماعت از مذاکره با امریکا استقبال می‌کنند و به نظر می‌رسد آن‌ها از این که عباس صالحی بین بایدن و ترامپ با فاصله دو نفر قرار گرفت اعتراض نخواهند کرد. به هر روی در آستانه دور سوم مذاکرات ایران و امریکا، قرار گرفتن وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در قاب تصویر با ترامپ و جو بایدن یک اتفاق جدید است.
چهره آرام و موقر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که نماینده فرهنگ بزرگ و دیرین ایران زمین است در مراسم تشییع پاپ در واتیکان در کنار رفتار متضاد سفیر ایران در واتیکان توجهات را به خود جلب کرده بود. سفیر در لحظه‌ای که مدعوین به احترام پاپ فرانسیس ایستاده بودند موبایل در دست داشت و ویدیو می‌گرفت. انگار در مراسم نبود و مثل یک خبرنگار رفتار می‌کرد.سفیر ایران در واتیکان آنقدر با موبایل از ترامپ فیلم گرفت و تلفن همراه خود را به این سو و آن سو چرخاند که محافظان ترامپ و تیم‌های امنیتی مستقر در مراسم دور او حلقه زدند.
با توجه به اینکه سفیر ایران در واتیکان روحانی است لازم بود شان مراسم تشییع و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران را رعایت می‌کرد و به کاتولیک‌های جهان احترام می‌گذاشت که این موضوع از فقدان آموزش‌های ضروری به سفرا و آشنایی آن‌ها با اصول دیپلماتیک حکایت دارد.

آخرین باری که یک پاپ به عنوان بالاترین مقام مذهبی کاتولیک‌ها درگذشت، فوت پاپ ژان پل دوم بود که فروردین ۱۳۸۴ رخ داد و سیدمحمد خاتمی به عنوان رئیس‌جمهور ایران در مراسم وداع و تشییع او شرکت کرد.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از هم میهن، تاریخ انتشار: 7اردیبهشت1404، کدخبر:36819، hammihanonline.ir / سایر منابع.