شعارسال: احمد پژمان، آهنگساز و موسیقی‌دان برجسته ایرانی، ۱۸ تیر ۱۳۱۴ در شهر لار متولد شد. او تنها فرزند خانواده بود و از همان دوران کودکی با موسیقی انس گرفت؛ نخست با بریدن نی‌هایی از نیزار‌های اطراف محل تحصیلش در میناب، نخستین آشنایی خود با صداوریتم را تجربه کرد. در هشت سالگی همراه خانواده به سیرجان و سپس تهران رفت و تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را در مدارس تهران آغاز کرد. همان روز‌ها بود که با یک تصمیم شجاعانه، شهریه کلاس زبان را صرف خرید ویولن کرد و مسیر زندگی‌اش به سمت موسیقی تغییر کرد.

آموزش حرفه‌ای موسیقی احمد پژمان با منوچهر معارفی آغاز شد و سپس زیر نظر حشمت سنجری و پرویز منصوری، به آموختن آهنگسازی و ویولن پرداخت. با ورود به دانشگاه، پژمان همزمان در ارکستر هنرستان موسیقی به نوازندگی مشغول شد و بعد‌ها در ارکستر سمفونیک تهران تجربه‌های ارزشمندی کسب کرد. بورسیه تحصیلی، او را به وین و سپس به دانشگاه کلمبیا در نیویورک برد، جایی که نزد استادانی، چون توماس کریستیان داوید، فردریش چرها، ولادیمیر اوساچوفسکی، هانس یلینک و آلفرد اوهل موسیقی کلاسیک و الکترونیک را آموخت و پایه‌های فنی و هنری آثارش را مستحکم کرد.

بازگشت او به ایران، آغازگر دوره‌ای از فعالیت‌های چشمگیر در موسیقی کلاسیک و فیلم شد. پژمان نخستین اپرای ایرانی با عنوان جشن دهقان را خلق کرد و پس از آن اپرا‌های دلاور سهند و سمندر را نوشت، آثاری که پیش از انقلاب در تالار رودکی اجرا شدند. او همچنین در زمینه موسیقی فیلم، نخستین همکاری جدی خود را با بهمن فرمان‌آرا در شازده احتجاب آغاز کرد و تا ده‌ها فیلم دیگر ادامه یافت. همزمان، در عرصه موسیقی پاپ نیز با خوانندگانی، چون داریوش، هایده، ستار، مهستی و حمیرا همکاری داشت و ترانه‌ها و تنظیم‌های ماندگاری خلق کرد.

سبک پژمان تلفیقی بود از موسیقی محلی، موسیقی ردیف و ساز‌های ایرانی با هارمونی، کنترپوان و ارکستراسیون غربی.

احمد پژمان خود می‌گفت که در مسیر آهنگسازی‌اش، پیش از هر چیز از ادبیات ایران تأثیر پذیرفته است. شاعرانی، چون فردوسی و حافظ برای او نه تنها الگو بودند، بلکه چراغ راهی شدند برای شکل دادن به نگاهش به موسیقی و خلق آثارش. او پایه و اساس کار‌های خود را فرهنگ و موسیقی ایرانی می‌دانست و در آثارش، از موسیقی محلی و ردیف، مانند درآمد راست‌پنج‌گاه برای موسیقی فیلم، بهره می‌برد تا صدای ایران در دل آثارش پژواک پیدا کند.

پژمان تأکید داشت که از هیچ شخص خاصی در ایران تأثیر نپذیرفته، اما بتهوون را آهنگسازی تأثیرگذار و الگوی خود می‌دانست، به‌ویژه در تکنیک بسط و گسترش تم‌ها. او همواره بر ایرانی بودن آثارش پافشاری می‌کرد و می‌گفت: «آهنگسازی که موسیقی میهن خود را نشناسد، نمی‌تواند آهنگساز خوبی باشد و صرفاً آهنگسازی است عاریتی، که نمونه‌هایش در دنیا فراوان است و ارزش چندانی ندارد… من همیشه به موسیقی ایرانی فکر می‌کنم، زیرا بنای موسیقی من ایرانی است. موتیف‌ها و برخی تم‌ها ایرانی‌اند، اما هارمونی من صددرصد صدای ایرانی نمی‌دهد، زیرا هارمونی ذاتاً مفهومی غربی است و ارکستر نیز به‌طور طبیعی صدای ایرانی ندارد، چرا که ساز‌ها ایرانی نیستند. با این حال، همواره تلاش کرده‌ام رنگ و حالت ایرانی را در آثارم حفظ کنم و معتقدم آهنگسازان ما باید بیشتر به سنت‌های موسیقی خود تکیه کنند و به دنبال موتیف‌های غربی نروند…»

با این نگاه، پژمان موسیقی‌اش را نه صرفاً هنر شنیداری، بلکه روایتگر هویت فرهنگی و ریشه‌های ایرانی خود می‌دانست؛ ترکیبی از سنت و نوآوری که هر اثرش را پیامی فرهنگی می‌کرد، نه تنها برای امروز، بلکه برای نسل‌های آینده.

آثار احمد پژمان نه تنها در ایران، بلکه در اروپا، آمریکا و آفریقای جنوبی اجرا شده و همواره مورد ستایش هنرمندان بزرگی، چون محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، علی رهبری و هوشنگ کامکار قرار گرفته‌اند. او نخستین آهنگساز ایرانی است که اپرا نوشته و آثارش به‌ویژه در زمینه موسیقی ارکسترال و چندصدایی، به عنوان میراثی با ارزش در تاریخ موسیقی ایران ثبت شده‌اند.

پژمان طی سال‌ها جوایز متعدد داخلی و بین‌المللی دریافت کرد: سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر برای فیلم‌های «بوی کافور، عطر یاس» و «باران»، جایزه بهترین موسیقی متن جشنواره بین‌المللی فیلم پیونگ‌یانگ برای «عشق گمشده»، نامزد و برنده جوایز مختلف موسیقی فجر و موسیقی ما برای آلبوم «دیورتیمنتو».

او همواره بین ایران و آمریکا زندگی می‌کرد و می‌گفت: «من به‌خاطر خانواده به آمریکا می‌روم، ولی بیشتر وقت‌ها در ایران هستم و هر چند ماه یک‌بار باید به ایران بیایم.»

احمد پژمان در ۷ شهریور ۱۴۰۴ در لس‌آنجلس درگذشت، اما میراث او در موسیقی ایران و جهان، با آثار ارکسترال، اپرا، موسیقی فیلم و پاپ، همچنان زنده و الهام‌بخش خواهد بود.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:

پژمان در سال ۱۳۴۲ از رشته زبان و ادبیات انگلیسی فارغ التحصیل شد و یکسال بعد بورسیه گرفت و توانست به آکادمی موسیقی وین در اتریش برود و زیر نظر اساتیدی، چون توماس کریستین داوید، آلفرد اوهل و هانس یلینک به یادگیری موسیقی و آهنگسازی به صورت آکادمیک بپردازد. سپس در سال ۱۳۵۴ برای یادگیری موسیقی الکترونیک به دانشگاه کلمبیای نیویورک رفت. او در مقطع دکترای رشته آهنگسازی شاگرد بزرگانی، چون ولادیمیر اوساچوسکی، جک بیسن و بولانت آرل بود. احمد پژمان پس از ۵ سال در سال ۱۳۴۷، به ایران بازگشت و به عنوان آهنگساز در تالار رودکی و به عنوان استاد موسیقی در دانشگاه تهران به فعالیت پرداخت. او در دانشکده موسیقی دانشگاه هنر تهران، هارمونی، کنترپوان و آهنگسازی تدریس می‌کرد. احمد پژمان دوبار ازدواج کرد. او در ابتدا با هما بحرینی، نوازندهٔ سنتور و آکوردئون در کلاس درس مصطفی پورتراب آشنا شد و ازدواج کرد، اما در سال ۱۳۶۴ شمسی از یکدیگر جدا شدند. سپس احمد پژمان با شیرین بذله، کارگردان و تهیه‌کنندهٔ ساکن آمریکا، ازدواج نمود. همچنین احمد پژمان دو دختر و دو فرزند پسر به نام‌های شیوا، سیما، بابک و ژوبین دارد.

احمد پژمان در طی سال‌ها فعالیتش در عرصه موسیقی توانست شاگردان زیادی را پرورش دهد و حسین علیزاده آهنگساز ایرانی که تاکنون ۳ بار نامزد دریافت جایزه گرمی شده یکی از شاگردان احمد پژمان است. سبک موسیقی احمد پژمان ترکیبی از موسیقی محلی، موسیقی ردیف، ساز‌های ایرانی، همراه با هارمونی، کنترپوان، ارکستراسیون و سایر تکنیک‌های موسیقی غرب است.

عزای عمومی موسیقیدانان:

خانواده کامکار‌ها در پیامی درگذشت احمد پژمان را تسلیت گفتند که متن آن بدین شرح است: «در نهایت اندوه درگذشت استاد گرانقدر احمد پژمان، یکی از اثرگذارترین موسیقیدانان ایران‌زمین را به خانواده و دوستدارانش تسلیت می‌گوییم، سفرش پرنور، راهش پررهرو.»

مجید انتظامی آهنگساز و رهبر ارکستر در پی درگذشت زنده‌یاد پژمان نوشت: «احمد پژمان عزیز به آسمان‌ها پرکشید... رفتنی که باور کردنش سخت است؛ بعضی انسان‌ها آن‌قدر بزرگ و نیک‌اند که نبودشان را نمی‌توان پذیرفت.

ایرج خواجه امیری خواننده پیشکسوت موسیقی سنتی در پیامی درگذشت استاد پژمان را تسلیت گفت و نوشت: «تسلیت به عموم جامعه هنری، علاقه‌مندان و خانواده معزز ایشان»

عبدالحسین مختاباد آهنگساز و خواننده موسیقی سنتی نوشت: «استاد احمد پژمان موسیقیدان و آهنگساز برجسته ایرانی در غربت روی در نقاب خاک کشیدند: مرگ چنین خواجه نه کاریست خرد/ گنج زری بود در این خاکدان/ کو دو جهان را بجوی می‌شمرد. برادر فقیدم ابوالحسن عزیز در تحقیقات گسترده و تاریخ شفاهی موسیقی ایران مصاحبه مبسوطی با ایشان داشت که امید می‌رود روزی نشر یابد. روانش شاد.»

علی رهبری آهنگساز، رهبر ارکستر و از دوستان زنده‌یاد پژمان نوشت: «بعد از حسین دهلوی، لطفی منصوری و هوشنگ استوار، یک هنرمند بزرگ دیگر هم از دنیا رفت؛ هنرمندی که مسئولان فرهنگی ما لیاقت داشتن او را نداشتند. تسلیت من به خانواده پژمان و ملت فرهنگ دوست ایران.».

حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده تار و سه‌تار نوشت: «با نام بزرگ احمد پژمان عشق را آموختیم، نغمه‌های بی‌کرانش را به جان خریدیم، و حالا سر تعظیم به روح بلندش داریم. جاوادنگی با تو جاودان شد.‌ای مهربان تا ابد نام و یادت در قلبمان خواهد تپید.»

کیهان کلهر آهنگساز و نوازنده کمانچه نوشت: «با هزار دریغ و حسرت استاد مهربان «احمد پژمان» که دیگر نشاید چُنو یافتن ازین جهان درگذشتند. یادشان بخیر باد...»

سعید فرج‌پوری نوازنده ساز‌های ویولن و کمانچه نوشت: «با اندوه فراوان، درگذشت استاد احمد پژمان، آهنگساز بزرگ ایران را تسلیت می‌گویم. یاد و آثار ارزشمندش برای همیشه جاودان خواهد ماند.».

علیرضا قربانی خواننده موسیقی سنتی نوشت: «روحتان شاد و نامتان جاودان باد بزرگ‌مرد موسیقی ایران‌زمین»

کارن همایونفر آهنگساز نوشت: «و ما آرام آرام، روز به روز تنهاتر می‌شویم…خداحافظ آقا…جای خالی احمد پژمان هرگز پر نمی‌شود».

یلدا ابتهاج فرزند زنده‌یاد هوشنگ ابتهاج نیز در پی درگذشت احمد پژمان نوشت: «باز نازنینی رفت… یادشان گرامی. احمد پژمان نام و شخصیتی است که افتخار ایران‌زمین است و همانطور که خودشان و خانواده‌شان خواسته‌اند، ما نیز منتظر برگشتن پیکرشان به ایران هستیم. غیر از این قابل تصور نیست و هر گونه کوتاهی در این مسیر بخشودنی نیست.».

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون