شعارسال: سرزمین پهناور ایران زمین، با تاریخی کهن در جهان، سرزمین چهار فصل با گستره بسیار زیاد که برخی نقاط آن دارای فرهنگ و آیینی به قدمت همین سرزمین کهن هستند؛ آئین خُرد و کلان از آن تاکنون به یادگار مانده است. شهرستان محلات با قرارگیری در منطقه مرکزی ایران، به واسطه آب و هوای مناسب یکی از کهن‌ترین مناطق ایران است.

آثار تاریخی و معنوی هر منطقه سندی است بر قدمت آن منطقه که امروز بسیاری از آنها بر اثر عوامل مختلف یا به فراموشی سپرده شده اند یا در حال نابودی و از میان رفتند هستند؛ وظیفه امروز ما نیز به عنوان یک فرد عادی از این جامعه حفظ و نگهداری از آثار به جای مانده از گذشته است. مسئولین نیز باید در این راستا اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.

*ثبت ۲۳ اثر تاریخی محلات در فهرست آثار ملی

علی مشهدی، مدیر دفتر میراث فرهنگی شهرستان محلات گفت: تاکنون تنها ۲۳ اثر تاریخی و معنوی در شهرستان محلات به ثبت رسیده است که این تعداد آثار ثبتی باتوجه به قدمت این شهرستان بسیار کم است.

وی ادامه داد: شهرستان محلات آثار تاریخی بسیاری دارد ولی تا به امروز اقدام شایسته‌ای برای ثبت این آثار از سوی مسئولین صورت نگرفته است. این در حالیست که با گسترش جوامع و اختلالات فرهنگی شاهد از میان رفتن بسیاری از این آثار کهن و معنوی به جای مانده از گذشتکان هستیم.

مشهدی همچنین با تاکید بر اینکه شناسایی و ثبت آثار تاریخی نیازمند اعتبارات خاصی است، گفت: از مجموع ۲۳ اثر ثبتی شهرستان محلات تنها ۲ اثر معنوی به نام این شهرستان ثبت و ضبط شده است. شناسایی و ثبت آثار بیشتر نیازمند طرح‌ها و برنامه‌ها و اعتبارات خاصی است.

*ثبت قلعه‌های قدیمی محلات در گروِ همکاری مالکین/میراثی که قربانی می‌شود

مدیر دفتر نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان محلات ضمن اعلام خبر شناسایی تعداد زیادی از آثار تاریخی دارای قابلیت ثبت در لیست آثار ملی گفت: قلعههای تاریخی شهری و روستایی و همچنین خانه‌های قدیمی در شهرستان محلات وجود دارد که مالک خصوصی آن‌ها همکاری لازم با میراث فرهنگی را ندارند و این امر باعث شده تا به رغم منحصر به فرد بودن، این اماکن تاریخی در لیست آثار ملی قرار نگیرند.

وی افزود: متاسفانه برخی از مالکان این تصور غلط را دارند که ثبت ملک آنان در لیست آثار تاریخی موجب از دست رفتن اختیاراتشان نسبت به ملک می‌شود و همین تفکر باعث شده تا همکاری آنان با سازمان میراث فرهنگی دچار چالش شود و از اقدامات میراث فرهنگی برای ثبت اثر تاریخی ممانعت به عمل آوردند. میراث فرهنگی هم به علت کمبود اعتبارات، امکان تملک املاک مورد نظر را ندارد.

مشهدی با تاکید بر این مسئله که ثبت خانه‌ها و قلعه‌های قدیمی به حفظ و نگهداری این آثار کمک خواهد کرد؛ گفت: ثبت منازل و قلعه‌های تاریخی در لیست آثار ملی بی‌تردید دست دولت را برای تامین اعتبار و کمک به امر مرمت و حفظ این آثار باز می‌گذارد.

*نیم‌ور در دل شهر گل‌ها با جاذبه‌های گردشگری بی‌همتا

مدیر دفتر میراث فرهنگی شهرستان محلات تصریح کرد: برنامه‌هایی برای شناسایی آثار معنوی به جای مانده از گذشتگان و ثبت آنها در حال اجرا است.

وی افزود: باسلق و کاچی نیم‌وری به عنوان دو غذای سنتی منطقه نیم‌ور و آیین سنتی قوچ‌گدار این شهر از جمله آثاری است که قابلیت ثبت ملی را دارند. همچنین کار مستندسازی از این آثار به منظور معرفی برای کمک به رشد صنعت گردشگری و توریسم آغاز شده است.

مشهدی با اشاره به پیچیدگی‌های خاص مراحل ثبت یک اثر تاریخی یا معنوی در لیست آثار ملی اظهار کرد: ثبت آثار معنوی نیازمند مستندات و دفاع از آن در سازمان میراث فرهنگی است. با توجه به این که بسیاری از مراسمات سنتی در مناطق مختلف کشور برگزار می‌شود باید بتوانیم اصالت اجرای آیین سنتی در منطقه خود را ثابت کنیم.

*منطقه ویژه گردشگری استان مرکزی؛ فاقد اداره میراث فرهنگی

فروردین ماه امسال سید محمد حسینی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در اولین جشنواره سنتی باسلق و کاچی نیم‌وری که در شهر تاریخی نیم ور برگزار شد گفت: "شهرستان محلات با توجه به پتانسیل‌های متعدد توریستی که دارد می تواند به عنوان شهرستان نمونه گردشگری در کشور مطرح شود" و این در حالیست که شهرستان محلات در حال حاضر میراث فرهنگی شهرستان محلات تنها با یک دفتر نمایندگی و آن هم با یک نفر نیروی انسانی مشترک بین شهرستان‌های محلات و دلیجان اداره می‌شود که ضعفی اساسی در راستای حفظ و ثبت آثار تاریخی و معنوی به حساب می‌آید.

حجت الاسلام علیرضا سلیمی نماینده مردم محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی مرداد ماه امسال ضمن انتقاد به مدیریت میراث فرهنگی شهرستان محلات به دلیل وجود یک دفتر نمایندگی، گفت: منطقه محلات ظرفیت‌های بسیار مناسبی در حوزه گردشگری دارد و همین ظرفیت باعث شده تا به گفته مسئولین میراث فرهنگی استان، شهرستان محلات به تنهایی به اندازه کل استان پذیرای گردشگر باشد.

وی ادامه داد: به اعتراف مسئولین میراث فرهنگی استان، شهرستان محلات یک منطقه ویژه گردشگری در استان و حتی کشور است و شهرستان دلیجان نیز به واسطه دارا بودن بافت تاریخی سنتی و مناطق اکوتوریستی در جایگاه‌های بالای گردشگر پذیری استان قرار دارد. بر همین اساس نیز به دنبال راه اندازی اداره میراث فرهنگی در سطح شهرستان‌های محلات و دلیجان هستیم.

*تقویت صنعت گردشگری در محلات منتظر صدور مجوزهای قانونی

مدیر دفتر نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان محلات با اشاره به تعریف شاخصه‌هایی برای راه اندازی اداره مستقل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان محلات گفت: متاسفانه شهرستان محلات و دلیجان ملاک‌های لازم برای تاسیس اداره مستقل را ندارند. از همین رو مسئولین در تلاش هستند با جلب نظر مسئولین دولتی و میراث فرهنگی استان و کشور اداره‌ای مستقل ویژه هر دو شهرستان راه اندازی کنند تا بتوانند بخش عمده‌ای از مشکلات را حل کند.

وی تاکید کرد: شاید راه اندازی اداره مشترک بین هر دو شهرستان، تمام نیازها را برآورده نکند ولی قطعا گامی مهم در راستای حفظ و شناسایی آثار تاریخی و معنوی است.