علی ربیعی

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی

امروزه تعاونی شیوه‌ای اقتصادی، اخلاقی و انسانی برای رشد اقتصادی، تولید اشتغال و توسعه اجتماعی است. ایران امروز، همزمان به هر سه مقوله نیاز دارد چرا که در شرایط کنونی معضل بیکاری، می‌تواندآسیب‌های اجتماعی را گسترش دهد. به اعتقاد کارشناسان شیوه تعاونی، با توجه به اصول و ارزش‌های آن، تأثیر جدی بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی جامعه دارد. اگرچه تعاون در ایران، همواره با بدبینی نگریسته شده و حتی برخی بر این باورند که این ابداعی ایرانی است که در قانون اساسی گنجانده شده و در نظام‌های اقتصادی موفق دنیا جایگاهی ندارد، اما کنکاشی در نظام اقتصادی دنیا نشان از کاربرد و اهمیت تعاونی در جهان و اینکه این شیوه تا چه حد در دنیای توسعه‌یافته جاافتاده است و تعاونی‌ها چه سهم قابل ملاحظه‌ای در اقتصاد دنیا دارند، دارد.

بر اساس مطالعات انجام شده، تعداد کل تعاونی‌های به ثبت رسیده کشور تا پایان سال گذشته، 194609 واحد بوده است که از این تعداد، 100557 تعاونی در حال فعالیت هستند که اگر این آمار را با آمار امریکا و فرانسه مقایسه کنیم، می‌بینیم که حتی تعداد تعاونی‌های فعال ما سه برابر امریکا و پنج برابر تعداد تعاونی‌های فرانسه است. بنابراین: آنچه بدان نیازمندیم، نه افزایش کمی تعداد تعاونی‌ها، بلکه تقویت کیفی و بالا بردن عملکرد آنهاست. مسأله ما افزایش دادن تعداد تعاونی‌ها نیست، بلکه بهبود و ارتقای عملکرد و کارایی آنها است.

برخی معتقدند نوع تصمیم‌گیری، یا قوانین تعاونی‌ها مانعی پیش‌روی فعالیت آن‌هاست. اما می‌بینیم که هر کجا فضای کسب و کار خوب بوده است (از جمله در کشورهای توسعه‌یافته)، تعاونی‌ها هم در کنار سایر بخش‌ها رشد کرده‌اند و حتی درکشور امریکا به حدود 4 درصد اقتصاد بدل شده‌اند و تا حدود 15 درصد سهم اقتصاد کشورها نیز پیش رفته‌اند. بنابراین نیاز به تغییر نگرش در زمینه رویکرد به تعاونی‌ها در ایران کاملاً احساس می‌شود. از سوی دیگر با اجرا کردن قوانین و ارتقای توان سازمانی و فناوری مدیریت تعاونی‌ها، می‌توان انتظار بیشتری از این بخش در ساختار کلی اقتصاد ایران داشت.

به هرحال تعاونی‌ها طبق اصول و ارزش‌هایی که دارند و با توجه به تجربه موفقی که از آنها در دنیا وجود دارد، می‌توانند به صورت «بنگاه‌های خرد و متوسط» که اقتصاد مقاومتی هم بر آنها تأکید می‌کند در خدمت توسعه اشتغال قرار گیرند. همچنین ارتقای درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط و همچنین ارتقای شاخص‌های اجتماعی، دو محور عمده‌ای هستند که هم در ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی آمده است و هم دو ویژگی مهم اقتصاد تعاونی هستند. همانگونه که رهبر معظم انقلاب در تبیین اصول حاکم بر تدوین برنامه ششم توسعه، توجه به «علم و تکنولوژی» را مستقیماً بیان می‌کنند و تجربه دنیا هم نشان می‌دهد، می‌توان تعاونی‌های دانش‌بنیان را گسترش داد و این‌ها نقش مهمی در تبدیل تولید علم به تولید قدرت و ثروت ایفا خواهند کرد. از سوی دیگر، اعتدال در اقتصاد می‌تواند به معنی توازن بین نقش مردم و دولت در اقتصاد باشد. از این منظر، اقتصاد تعاونی می‌تواند نقطه تعادلی بین اقتصاد دولتی، بخش خصوصی و اقتصاد مبتنی بر مردم باشد. در واقع تعاونی‌ها نوعی از فعالیت اقتصادی هستند که مشارکت انسانی بیشتری را بسیج کرده و رشد می‌دهند و از مشکلات ما در دیگر بخش‌های اقتصادی که موجب گسترش بیکاری و بی‌عدالتی می‌شود کمتر آسیب می‌بیند.

از همان ابتدای پذیرش مسئولیت در این وزارت، یکی از اندیشه‌هایی که ذهن مرا مشغول کرد چگونگی جایگاه سه حوزه تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود اما با تأملی دقیق، به این مهم رسیدم که برای پیشبرد جامعه، راهی جز این نیست که ما ایرانیان، با تعاون و همدلی در کنار هم قرار گرفته و با تعریف اهداف مشترک، کارهای بزرگ به انجام رسانیم تا در مبارزه با فقر و نابرابری و ایجاد رفاه اجتماعی به جایگاه مناسب و درخور ‌شأن برسیم. در اقتصاد کوچک شده به همراه رکود عمیق و تورم لجام گسیخته و همچنین وجود نداشتن تشکل‌های قوی و نبود باور مناسب حوزه تعاون دچار ضعف شده بود اما من بر این باورم که مسأله تعاون با مشارکت و همدلی نه تنها راهکاری برای جان بخشیدن به تعاون به عنوان یک بخش اقتصادی بلکه داروی نجات بخش مسائل جامعه ایران امروز است. من معتقدم برای پشت سر گذاشتن مشکلات امروز، ما ایرانیان باید بیش از گذشته با تعامل و گرفتن دست‌های یکدیگر، نهضت یاری‌رسانی را احیا کنیم، غمخوار همدیگر باشیم و ایران را به یک تعاونی بزرگ تبدیل کنیم. در پایان هفته تعاون را به تمام تعاون گران عزیز تبریک می‌گویم.

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از روزنامه ايران، سال بيست و يكم، شماره 6019، شنبه 14 شهريور 1394، صفحه1