شعارسال: روستاي اسطرخي در 28 كيلومتري جنوب شيروان واقع است كه از شمال با روستاهاي گليان و حصار پهلوانلو و از جنوب با روستاي اميرانلو و اسفراين و از غرب و شمال غربي با روستاي برزلي و از شرق با روستاي بلقان در ارتباط مي باشد . این روستا دارای ٢٢٣ خانوار و ١٠۹۹ نفر جمعیت است و مردمش به زبان ترکی تکلّم می کنند.

این روستا، پلی ارتباطی بین مناطق شیروان و اسفراین است و طبق تصمیمات اتّخاذ شده، یکی از مسیرهای ارتباطی بین شهرستان شیروان، اسفراین و فاروج می باشد که در حالِ احداث است. مسیرِ ارتباطی با شهرستان اسفراین تصحیح نگردیده است ولی قابلیت تردّد وسایل نقلیه ی شخصی را دارد(جاده ی خاکی و شوسه).

این روستا از جمله روستاهایی است که در شیروان کمترین میزان مهاجرت در فصول مختلف را به خود اختصاص داده است. اقوام و ایلات عشایر این منطقه در ارتفاعات کوه شاه جهان و روستای امیرانلو زندگی می کنند، اما به دلیل وجود باغات و آب فراوان در این منطقه، کوچ یا به عبارتی ییلاق و قشلاق که از نیمه ی مهر ماه به سمت مَراوِه تپّه در استان گلستان و در فصل تابستان از ١۵ خرداد ماه صورت می گیرد، تمایلی به کوچ ندارند. باغات این روستا اغلب به دلیل نوع گسل و زمین و منطقه ی کوهپایه ای، درختان گردو می باشد. از طرفی، انگور و کشمش نیز از دیگر محصولات کشاورزی این منطقه است. طبق نظر کارشناسان، این منطقه به دلیل برخورداری از شیبِ مناسبِ زمین، آب کافی و دمای مناسب، می تواند یکی از مراکز بسیار مهم پرورش ماهی باشد که شرایط اقتصادی این روستا یکی از عوامل ممانعتی، در ایجاد این صنعت در این منطقه می باشد. با توجّه به اختلاف سطح دریا، چشمه ها، باغات و آبشارهای فراوانی در حوضه ی این منطقه مشاهده می گردد.

این روستا در حاشیه دره ای کوهستانی شکل گرفته و طبیعتی بسیار زیبا و سرسبز دارد. در کف دره اسطرخی رودخانه ای جاری است که از چندین چشمه تغذیه می شود سرچشمه رودخانه در نزديكي روستاست از چندين چشمه بزرگ و كوچك تشكيل يافته است كه پس از طي مسافتي كوتاه به آبشاري زيبا و بلند تبديل مي گردد . آب از ارتفاع بيش از 20 متر به ته دره سرازير مي شود .

این روستای زیبا دارای آبشارهای کوچک و بزرگِ متعددِی می باشد بلندترين آبشار شهرستان شيروان از ارتفاع بیش از ٢٠ متر به پایین آبشار سرازیر میشود ، هنگامي كه آب از اين ارتفاع بلند و از بين درختان بزرگ و تنومند سپيدار و بيد و گردو ريزش مي كنند كه منظره بسيار جالب و ديدني را به وجود مي آورد .

اين آبشار در روستا به شارشار معروف است . بر بالاي آبشار آسياي آبي قديم و مخروبه اي قرار دارد و دو دامنه شرقي و غربي دره استخري را درختان انبوهي فرا گرفته است كه بيشتر حالت جنگل دارد . اطراف آبشار يكي از مناطق ييلاقي و بسيار سرد در تابستان است در فاصله 40 متري شرق آبشار غار كوچكي وجود دارد كه اِستالا گميت هاي آن تشكيل شده است و با توجه به نوع سنگهاي استخري كه معمولاً آهكي مي باشد مطالعه اين غار به افراد فني و متخصص احتياج دارد .

مردم استخري از تركهاي قارشي قزي ماوراالنهر مي باشند [1]كه در زمان نادرشاه در نقل و انتقالات اقوام به اين نواحي كوچانده شدندو قدمت روستا نيز با توجه به قبرستان قديمي آن موضوع فوق را تاييد مي كند .

در كوههاي استخري انواع گياهان خودرو و طبي مانند : ساري گل ، كما ، گون ، كاسني ، زيره ، شقايق ، درمنه تركي ، سيب كوهي ديده مي شود و محصولات عمده آن عبارتند از : گردو ، كشمش ، سيب زميني ، گندم ، جو (به صورت ديم ) و مقداري ميوه درختي . در حد فاصل سرچشمه و آبشار استخري تك درختي كهن و تنومند از نوع سرو كوهي وجود دارد كه محيط ساقه آن در حدود 5 متر مي باشد و داراي شاخ و برگ زياد است و سن آن به 600 سال مي رسد . در وسط روستا مقبره امامزاده اي قرار دارد كه به روايت اهالي نام مباركش شاهزاده عبدالرحمان(ع) فرزند امام سجاد عليه السلام مي باشد كه فوق العاده مورد احترام و اعتقاد اهالي است كه داراي ضريح چوبي مي باشد و اخيراًِ نيز با خود ياري مردم و زير نظر اداره اوقاف شيروان مقبره تجديد بنا گرديده است .

در حد فاصل سرچشمه و آبشار اسطرخی، تک درختی کهن و تنومند از نوع سرو کوهی وجود دارد که محیط ساقه ی آن در حدود ۵ متر می باشد و دارای شاخ و برگ زیادی است و سن آن به ۶٠٠ سال می رسد.

لباس روستاييان معمولي و مردها معمولا محاسن دارند و زنهاي پير چارقد سر مي كنند و پيراهني مي پوشند كه قسمتي از شليته نسبتا كوتاه و پر چين را مي پوشانند و شلوار سياه رنگي نيز به پا دارند و زينت آلات خود را به جليقه خود مي آويزند [2]. مردم استخري بسيار پر كار و زحمت‌كش و شيرين زبان مي باشند و در حال حاضر داراي امكانات : راه ، دبستان ، مسجد ، حمام ، لوله كشي آب ، آسياب ، خانه بهداشت ، صندوق پست ، شركت تعاوني و شوراي ده است و صنايع دستي آن قاليبافي است.

مسیرهای ارتباطی روستای اسطرخی با روستاهای اطراف به جز مسیر آسفالته از طریق روستای گلیان کاملاً وابسته به چهارپایان و پیاده روی است که این روستاها شامل گَرماب، بُلقان و گِلیان می باشد. تردّد در این مسیرها از داخلِ زُو یا درّه ی آب رو امکان پذیر است که بسیار محدود می باشد.

مسیر پایین دست، که از طریق زُو می باشد، دارای چشم اندازهای فراوان، دیواره های بسیار زیبا و آبشارهای کوتاه و بلند است که از جمله مسیرهای زیبا و جذّاب برای برنامه های گُل گَشت و طبیعت گردی به شمار می روند. این مسیرها شامل ۳ مسیرِ پیمایش از طریقِ داخل رودخانه(برنامه ی آبی)، مسیرِ جویِ بالا و مسیرِ جویِ پایین می باشد. مسیرهای فوق قابلیت استفاده از دوچرخه ی کوهستان را دارند که در حدود ٣/١ مسیر تا گلیان باید دوچرخه توسط دست یا کوله پشتی جابجا شود. مسیر از روستای اسطرخی تا دوآب و روستای گرماب و سپس تا روستای گلیان، چشمه های فراوانی دارد که بعضی از چشمه ها آلودگی های مختصری دارند لذا توصیه می شود حتماً از آبِ جوشیده ی سرد شده در مسیر، استفاده شود.

[1]- صنيع الدوله ، مطلع الشمس ، ص 141 .

[2]- اين نوع لباس در سابق در بيشتر جاها مرسوم بوده است.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت خبری تحلیلی اخبار شیروان، تاریخ انتشار: 10فروردین1396، کدخبر: 48788: www.newssh.ir