دوشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۳ - 2024 June 17 
کاهش صادرات فرش دستبافت اصفهان و از دست دادن جایگاه جهانی اش، گره ای کور بر تاروپود این هنر-صنعت انداخته است.
شعار سال: صنعت فرش دستباف متاثر از ویژگی های برجسته فرهنگی و هنری اش، نقش قابل توجهی در تولید و صادرات و اشتغالزایی دارد و یکی از منابع مهم ارز آوری در اقتصاد کشورمان هم محسوب می شود.
صادرات این کالای سنتی که شهرت جهانی و معروفیتش زبانزد عام و خاص است در سالهای اخیر با افت وخیز های زیادی مواجه بوده و امسال با کاهش 58درصدی صادرات فرش دست بافت اصفهان ،دوران افول و رکود شکننده ای را در عرصه رقابت های جهانی می گذراند.
اصفهان،رتبه دوم تولید فرش دست باف در کشور
سالانه 400هزار متر مربع فرش دست باف در استان اصفهان با 290 هزار بافنده تولید می شود که 12و هشت دهم درصد تولید فرش دست باف کشور مربوط به این استان است.
وقتی این آمار با یک دهه قبل یعنی سال 1385 مقایسه شود افت این هنر صنعت بیش از پیش مشخص می شود، در سال85، هزار و 700 بافنده در استان 730 هزار متر مربع فرش می بافتند و با تولید 18و دو دهم درصد تولید فرش کشور، برترین استان در این زمینه بودند.
فرش دست باف اصفهان با بیش از هفت سبک تولیدی از جمله کُرک وابریشم اصفهان،پشم و نخ نایین،فرش کاشان،شهرضا،خوانسار و گلپایگان و مناطق فریدن و فریدونشهر از محبوب ترین فرش های دست باف کشور است.
علی ماهانی عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان فرش دست باف اصفهان می گوید: تراکم بالای فرش که مقاومت و ماندگاری فرش را بالا می برد، ماده ماندگار فرش از جمله ابریشم و کرک از شاخص های فرش دست باف اصفهان است.
علی ماهانی می افزاید:98درصد بافندگان فرش استان اصفهان خانم هستند که در کنار خبره و باتجربه بودن، ظرافیت بسیاری هم در بافت فرش دارند.
صادرات،حلقه مفقوده رونق هنر -صنعت نصف جهان
فرش دستباف یکی از اقلام مهم صادرات غیر نفتی با ارزش افزوده بالا و ارزآور است.حدود دو دهه قبل، این صنعت کهن ایرانی جایگاه بالایی در بازار جهانی داشت اما در یک دهه گذشته، ارزش صادرات فرش کشور به دلایل مختلف کاهش یافته است.
این کاهش صادرات در استان اصفهان یکی از قطب های تولید فرش دست باف نیز نگران کننده است.
مدیر کل گمرک استان اصفهان به کاهش 58درصدی ارزش صادرات فرش دست بافت در سال جاری اشاره می کند و می گوید:در هفت ماهه نخست امسال ارزش صادرات فرش دست باف دو میلیون و 374هزار دلار رسیده در حالی که ارزش صادرات در مدت مشابه پارسال پنج میلیون و 732هزار دلار بوده است.
اسدا.. احمدی ونهری همچنین با اشاره به کاهش 23درصدی صادرات این محصول می افزاید:در هفت ماهه نخست امسال 47هزار تن و در مدت مشابه پارسال 59هزار تن فرش دست باف صادر شده است.
وی امارات،کویت،قطر،امریکا و کره جنوبی و عراق را از عمده واردکنندگاه فرش دست باف اصفهان در این مدت اعلام کرده و می گوید:بیشترین میزان کاهش صادرات این محصول، بازار امریکا با 81درصد افت بوده است.
مدیر کل گمرک استان اصفهان البته این را هم اضافه می کند که امسال فرش دست باف اصفهان دو بازار جدید کره جنوبی و عراق را بدست آورده است.
احمدی ونهری بیشترین میزان کاهش صادرات را تا ماه مرداد اعلام کرده و می گوید:ارزش صادرات این هنر-صنعت از ابتدای سال تا مرداد 900 هزار دلار و در شهریور و مهر یک میلیون و 400هزار دلار بوده است.
سعید خدارحمی نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان فرش دست باف استان اصفهان دلیل افزایش صادرات را در دو ماه اخیر مصوبه شورای گفتگوی استان در زمینه فرش های ارجاعی می داند و می گوید: صادرکنندگان فرش دست باف به دلیل عدم موفقیت در فروش، مجبور به مرجوع کردن بخشی از کالاهای صادر شده با جریمه سنگین می شدند که با این مصوبه بخشی از مشکل صادرکنندگان فرش برطرف شد.
ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت، عنصری اثرگذار در ﺻﺎدرات ﻓﺮش
فرش دست باف با همه امتیازات برترش برای رقابت با کشورهای دیگر نیاز بازاریابی و تبلیغات درست و دقیق دارد.
فعال اقتصادی و کارشناس فرش می گوید: اطلاع نداشتن از علم بازاریابی و راهکارهای نوین فروش و عدم تمایل فروشنده فرش دستباف به استخدام تیم فروش یکی از مشکلات است.
محمدرضا قدیری از اینکه در صادرات نگاه بازاریابی و بازارسازی متمرکزی نداریم انتقاد می کند و می افزاید: بسیاری از رقبای ما فروش اینترنتی دارند و متناسب با خواسته و نظر بازارهای هدف تولید می کنند اما صادرکنندگان به دلیل نقصی که در بدنه تولید وجود دارد حتی برای حضور در نمایشگاه ها به جای اینکه سفارش گیرنده باشند بیشتر عرضه کننده هستند.
رییس اتحادیه صادر کنندگان فرش دست باف استان اصفهان هم، دقت نظر به بازاریابی فرش را امری ناممکن نمی داند و معتقد است: برای احیای برند فرش ایران در بازار جهانی، استفاده از دانش متخصصان بازاریابی ضروری است.
حسن دردشتی اضافه می کند: بازاریابی تخصصی فرش دستبافت، جدای از مجریان فروش و متمایز از واحد اقتصادی مربوط باید تحت حمایت بخش خصوصی و یا دولتی به‌صورت انحصاری به جذب و تعامل با مشتریان در سراسر دنیا بپردازند.
وی ، بازتعریف ساختار تولید و صادرات فرش دستباف ایران را بر اساس مشتری مداری ضروری می داند و می گوید: با توجه به اینکه بیشتر تجار فرش به دلیل رکود از دور خارج شده اند و بازارهای خود را از دست داده ایم، شناسایی بازارهای جدید ضروری است.
فعال اقتصادی و کارشناس فرش ، بازاریابی فرش دستباف در ایران را علمی نمی داند و در این زمینه به کاستی هایی از قبیل کمبود اطلاعات روزآمد در مورد گرایش های مصرف کنندگان، نبود برنامه‌ریزی راهبردی برای صادرات فرش،کاهش کیفیت،ضعف تبلیغات،ضعف مدیریت و خلا برنامه ریزی برای شناسایی سلایق کشورها و ملت های مختلف،نبود آشنایی با بازارهای هدف و ضعف در مشارکت یا برپایی نمایشگاه‌های فرش دستباف اشاره می کند.
قدیری،حفظ و گسترش بازارهای جهانی فرش دست باف را مستلزم هماهنگی درتمام ابعاد تبلیغاتی،محفوظ داشتن نیازها و حساسیت های مشتریان، توجه به تغییرات گروه های خریدار و کنترل رفتار رقبا و استفاده از شیوه‌های نوین مبادله می داند.
او بر لزوم سرمایه گذاری در تبلیغات فرش دستباف تاکید می کند و می گوید:در صورتی که هزینه های لازم برای این منظور تامین شود و رسانه ها نیز در تبلیغات فرش دستباف مارا یاری کنند می توان به ایجاد بازار های جدید برای قالی های ایرانی در آینده امیدوار بود.
نگاه سنتی به فرش دست باف
رییس اتحادیه صادر کنندگان فرش دست با بیان اینکه هر صنعتی اگر دچار انعطاف، دگرگونی و به روز آوری نشود درجا خواهد زد می گوید: ساختار تولید فرش در ایران همچنان سنتی است و در صادرات و حضور در بازارهای جدیدهم شیوه سنتی دنبال می شود.
حسن دردشتی اضافه می کند:در هر صنعتی اگر از دانش نوین بازاریابی، بازارسازی و مطالعه و تحقیق بازار استفاده نشود نمی توان رقابتی مستمر و پایدار در بازارهای بین المللی داشت.
سید علی طباطبایی کارشناس فرش و فعال اقتصادی هم معتقد است:با تغییر نگاه های صرفاً سنتی به نگاهی علمی تر و صنعتی تر به مقوله فرش دستباف می توان تولید و صادرات این هنر-صنعت را به یک کالای کاملا استراتژیک در اقتصاد کشور تبدیل کرد .
نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان فرش دست باف استان اصفهان هم بر توانایی‌ها و ظرفیت‌های بسیار مطلوب هنر -صنعت فرش اصفهان تاکید می کند و می گوید:با اینکه هر روز به دانش آموختگان رشته فرش در سطوح مختلف علمی افزوده می‌شود، اما از نیروی فعال، جوان و دانش آموخته در فرآیند آموزش، تولید و صادرات فرش دستباف استفاده بهینه نمی شود.
سعید خدارحمی ،تقویت ارتباطات در حوزه هنر- صنعت فرش دستباف، گسترش و پیشبرد دانش و هنر فرش، احیا و بازخوانی مواریث کهن بومی و اصیل، کمک به ارتقای کیفی دانش فنی، تحقیقاتی و آموزشی در این هنر- صنعت را ضروری می داند.
ارتباط بازار و دانشگاه می تواند پایانی بر نگاه سنتی به صنعت فرش دست باف باشد و مرکز رشد هنر اصفهان هم که سال 1394 در دانشگاه هنر اصفهان راه اندازی شده می تواند در مسیر به روز و علمی شدن راه گشا باشد ،رویکرد این مرکز علمی هم تجاری سازی ایده های نو در هنر و رشته های وابسته به آن از جمله فرش و دیگر صنایع دستی است.
رقبای سر سخت
کاهش صادرات و از دست دادن بازارهای جهانی جایگاه جهانی فرش دست باف ایران را دست خوش تغییر کرده است و به گفته نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان صنایع دستی استان اصفهان از رتبه نخست به جایگاه چهارم و پنجم سقوط کرده ایم.
سعید خدارحمی،افغانستان،پاکستان،هندوستان،ترکیه و چین را رقبای جدی ایران در بازار جهانی می داند و می گوید:این کشورها برای بدست آوردن بازار جهانی برنامه ریزی بلند مدت دارند و صادرکنندگان این از مشوق های صادراتی دلوتهایشان بهره می برند و از طرفی هم قانون های متناقض ندارند.
کاهش صادرات و از دست دادن بازارهای جهانی جایگاه جهانی فرش دست باف ایران را دست خوش تغییر کرده است و به گفته نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان صنایع دستی استان اصفهان از رتبه نخست به جایگاه چهارم و پنجم سقوط کرده ایم.
.علی ماهانی عضو هیات مدیره اتحادیه تولید کنندگان فرش دست باف هم، مهمترین موانع صادراتی را مشکلات بانکی و محدودیت مبادلات ارزی بیان کرده و می گوید: این در حالی است که رقبای ما در بازار جهانی با این مشکل مواجه نیستند.
تلاش برای باز کردن گره صادرات فرش دست باف
عضو هیات مدیره اتحادیه تولید کنندگان فرش دست باف می گوید: برای توسعه بازار فرش دست باف اصفهان که 80درصد فروش آن بازار جهانی است باید ابتدا از بافنده های فرش دست باف حمایت کرد.
علی ماهانی می افزاید: مشکلاتی از جمله بیمه، تسهیلات بانکی و معافیت‌های مالیاتی دغدغه های بافنده های فرش دستباف هستند که باید حل شود.
وی همچنین در زمینه رونق صادرات این هنر کهن هم برپایی نمایشگاه های فرش دست باف را در کشورهای مختلف از جمله بازارهای روسیه و چین پیشنهاد می دهد و می گوید:با توجه به محدودیت مبادلات ارزی،برپایی نمایشگاه های تخصص فرش دریافت پول و انتقال آن با کمترین مشکل روبرو است که در این زمینه به همکاری سفارت خانه های ایران در کشورهای هدف نیاز است.
خدارحمی نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان فرش دست باف البته معتقد است:این نمایشگاه ها در صورتی که حرفه ای و با هدف معرفی بیشتر فرش دست باف ایران به بازارهای جهانی باشد می تواند تاثیر گذار باشد.
در مجموع،مهمترین راهکار برای برون رفت صنعت فرش دستباف از وضع موجود، تدوین طرح جامع صادرات فرش دستباف است،طرحی که نگاه میان مدت و بلند مدت برای توسعه بازار جهانی این هنر صنعت ، معرفی هر چه بیشتر آن و بدست آوردن بازارهای جدیدداشته باشد.
تدوین و اجرایی کردن این طرح مشارکت همه جانبه دولت بویژه سازمان صنعـت، معدن و تجارت و بخش خصوصی ،اتحادیه های فرش دستباف و شرکت های تعاونی و همه ذی نفعان را می طلبد.
این طرح جامع باید همه شاخص های علمی و هنری و ابعاد ساختاری،مدیریتی،تولیدی و به ویژه تجاری و بازرگانی این هنر-صنعت را لحاظ کند.
به هر حال،معرفی هر چه بیشتر فرش اصیل اصفهان به بازار جهانی همت همه مسولان را می طلبد تاچشم اندازی روشن پیش روی بافندگان ،تولیدکنندگان و صادر کنندگان فرش دست باف بگشایند تا با همتی مضاعفی و انگیزه ای روز افزون این هنر اصیل ایرانی را به جهانیان معرفی کنند.
بررسی صادرات این محصول می تواند علاوه بر تبیین وضع موجود،چشم اندازی جدید برای رسیدن به جایگاه جهانی مطلوب فرش دست بافت نصف جهان پیش روی ما بگشاید.
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبر فوری ، تاریخ انتشار 5 آذر 96، کدمطلب:211087، www.khabarfoori.com
برگزیده ها