شعار سال: کشاورزی متهم ردیف اول مصرف آب در ایران است. البته این بخش در اغلب کشورهای توسعه‌نیافته و در حال توسعه، بیش از 50درصد آب را به‌کار می‌برد و خرده گرفتن به سهم بالای این بخش از آب مصرفی، بدون توجه به رسالت آن در تأمین امنیت غذایی جوامع بی‌انصافی است؛ اما ایران خشک‌‌ترین سال در نیم‌قرن اخیر را تجربه می‌کند و کشاورزان نیز بدترین ایام را. البته خبرها حاکی از این است که وزارت جهادکشاورزی به‌زودی سیاست‌های کلی کشت محصولات آب‌بر را به استان‌ها ابلاغ می‌کند تا شاید از این مسیر، از کشت بدون برنامه‌ریزی و افزایش هزینه کشاورزان جلوگیری شود.

افت 40درصدی بارش‌ها

تازه‌ترین آمارها از وضعیت بارندگی در کشور حاکی از این است که در واپسین روزهای زمستان، هنوز میزان بارش‌های جوی کاهش قابل‌توجهی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل دارد. براساس آخرین گزارش دفتر مطالعات منابع آب ایران، ارتفاع کل ریزش‌های جوی در 161روز سپری شده از سال آبی جاری (از اول مهر تا ۱۱ اسفند) ۸۷.۹ میلی‌متر است که این مقدار بارندگی نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ۴۰.۵ درصد کاهش نشان می‌دهد؛ این میزان بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه در 49سال اخیر نیز ۴۲.۸ درصد کاهش را تجربه کرده است. طبیعتاً در این تنگنای آبی، بخش کشاورزی که بیشترین سهم را از آب مصرفی کشور برمی‌دارد، بیشترین سختی را نیز از کم‌آبی متحمل خواهد شد و کشاورزان در پیشانی تحمل این سختی‌ها قرار خواهند داشت و باید هزینه‌های مالی هنگفتی بپردازند.

غفلت از اصلاح الگوی کشت و اشتغال

سهم بخش کشاورزی ایران از آب مصرفی در آمارهای مختلف متغیر است؛ برخی می‌گویند این بخش 96درصد آب کشور را مصرف می‌کند و افرادی معتقدند که این رقم به‌زحمت به 50درصد می‌رسد اما در خشکسالی طولانی‌مدت ایران‌زمین پیش از اینکه دعوا بر سر سهم هر بخش از آب مصرفی باشد، توجه به این امر اهمیت دارد که مسئله کم‌آبی، وارد وضعیت بحرانی شده و می‌تواند تبعات اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی به‌دنبال بیاورد. همچنان که با تخصیص نیافتن آب برای کشت پاییزه کشاورزان اصفهانی، اخیرا خبرهایی از اعتراضات این افراد در دشت شرق اصفهان به گوش می‌رسد؛ اعتراضاتی که عملاً به‌دلیل استیصال کشاورزان از گذران معیشت بروز کرده و اقدام نکردن برای تغییر الگوی کشت در این مناطق کم‌آب یا تغییر ترکیب اشتغال در این مناطق از کشاورزی به صنعت یا کشاورزی مدرن، زمینه‌ساز تشدید آن بوده است. در این میان، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا می‌گوید: مقرر شده وزارت جهادکشاورزی به‌زودی سیاست‌های کلی در مورد محصولات آب‌بر را به استان‌ها ابلاغ کند تا استان‌ها با اتخاذ تصمیمات تفصیلی، تصمیم بگیرند که در هر منطقه چه محصولاتی کشت شود. رحیم میدانی در گفت‌وگو با فارس تصریح می‌کند: این اقدام به‌نوعی سازگاری با طبیعت کشور خواهد بود و اطلاع‌رسانی به کشاورزان درخصوص نبود آب نیز برای کاهش هزینه‌های آنهاست؛ چراکه وقتی بارندگی کم است و منابع آبی محدود، معقول نیست که به کشاورزان اطلاع‌رسانی نشود و آنها برای کشت محصول هزینه کنند؛ درحالی‌که نمی‌دانند آب نیست تا در اختیارشان گذاشته شود.

کشاورزان نکارند تا ضرر نکنند

وزارت جهادکشاورزی در حالی ابلاغ سیاست‌های کلی برای کشت محصولات در استان‌های مختلف را در دستور کار گذاشته که چندی پیش رئیس سازمان محیط‌زیست نیز بر ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب در حوزه‌های صنعت و کشاورزی تأکید کرده و گفته بود: مقررشده 700هزار هکتار از کشت بهاره کم شود. از سوی دیگر، حتی در استان‌های پرباران کشور نیز تمهیداتی برای کاهش کشت محصولات آب‌بر در دستور کار متولیان حوزه آب قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که در استان مازندران به شالیکاران برخی از مناطق شرقی استان توصیه شده است به‌جای کاشت برنج، به کشت دانه‌های روغنی مانند کلزا و کنجد یا کشت علوفه‌ای بپردازند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 13اسفند 96، کدمطلب:8430، www.newspaper.hamshahri.org