شعارسال: پارک علم و فناوری سازمانی است که توسط متخصصین علمی اداره می‌شود و با تکمیل زنجیره ساختاری صنعت و دانشگاه، می تواند یکی از گام های مهم توسعه علمی و اقتصادی کشورها باشد.

پارک با ایجاد فضایی رقابتی برای موسسات و شرکت های مبتنی بر علم و دانش بستری برای ارتقا و پیشرفت علمی فراهم می کند، که افزایش ثروت جامعه را در پی خواهد.

ایجاد پلی میان مراکز تولید و کنکاش علمی مثل دانشگاه ها، و موسسات، شرکت ها و گروه هایی که پیاده کننده ی جنبه صنعتی تئوری های علمی هستند، از کارکرد های پارک علم و فناوری است که چشم‌اندازها و مأموریتهای متفاوتی را دنبال می کنند و علاوه بر امکان فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسط دانش محور و کارآفرین در یک محیط اقتصادی، بستر لازم جهت انتقال و توسعه فناوری، تولید با ارزش افزوده بالا، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ورود کارآفرینان و واحدهای صنعتی به بازارهای جهانی را فراهم می‌نماید.

خدماتی که این پارک ها در جهت رشد و ارتقا سطح علمی موسسات و سمن های دانش محور ارائه می کنند به شرح ذیل می باشد:

خدمات عمومی

خدمات اطلاع‌رسانی

خدمات مشاوره‌ای و آموزش

خدمات فنی و تخصصی

خدمات مالی و اعتباری

ثبت اختراعات

هم اکنون بیش از ۸۰۰ پارک علم و فناوری در بیش از ۵۵ کشور جهان ایجاد شده و بیش از این تعداد دردست ساخت است که نشان از توجه کشورها به این نهاد اجتماعی مهم دارد و دولت ها می کوشند با ایجاد محیطی مناسب، شرایط کار و فعالیت را برای شرکتهای داخلی و جذب شرکت های بین المللی مبتنی بر فناوری فراهم کنند. پارک های علم و فناوری برای فعالیت مستلزم رعایت و پیروی از استانداردهای جهانی هستند که شامل تکنولوژی های به کار رفته، پژوهش محور بودن،امکان زایش صنعت از صنعت، نوع ساخت و ساز ساختمان ها و نحوه ی ارتباط واحدها بصورت تنگاتنگ می باشد. همچنین معیارهای مکان یابی جهت احداث و بهره برداری ساختمان ها نظیر نوع تامین تجهیزات، امکانات لازم جهت برقراری ارتباطات انسانی، ویژگی های جمعیتی و دموگرافیکی و زیر ساخت های صنعتی و اقتصادی از اهمیت ویژه ای در تاسیس یک پارک مطابق با استاندار جهانی برخوردار است.

طبق آخرین گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال گذشته ، 39 پارک علم و فناوری در ایران مشغول فعالیت هستند که طبق این گزارش تنها پارک علم و فناوری متعلق به نهاد ریاست جمهوری، پارک فناوری پردیس است ، پارک علم و فناوری کرمانشاه و البرز وابسته به جهاد دانشگاهی بوده و بقیه پارک ها وابسته به دانشگاه یا وزارتخانه های مختلف هستند.

در خرداد ماه سال گذشته نیز شهرداری تهران با عقد تفاهم نامه ای میان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم توانست پارک دیگری را به جمع این مراکز اضافه کند و این رقم را به عدد 40 برساند. توجه به رویکرد توسعه پایدار در شهر و جهت گیری به سمت مدیریت دانش بنیان در تهران به خصوص در حوزه اقتصاد و درآمدهای شهری از اهداف راه اندازی این پارک بیان شد؛ اما تا کنون با گذشت بیش از یک سال از افتتاح و راه اندازی آن خروجی ملموس و خاصی از آن گزارش نشده و حتی فضای محیطی آن نیز مطابق با استانداردهای بین المللی نیست. لذا اعداد کمی اعلام شده در احداث این پارک ها نمی تواند موجبات رشد و توسعه ی علمی کشور در این زمینه را فراهم کند و می بایست زیر ساخت های کیفی مورد بررسی قرارگیرد.

نتیجه گیری ، ارزیابی و ارائه راهکارها

با نگاهی عمیق به وضعیت عملکردی پارک های تاسیس شده در کشورمان در می یابیم که رویکرد کلی سیاست ها و قوانین بیشتر متمایل به توسعه کمّی بوده و ارتقای کیفی کمتر مورد توجه قرار گرفته است به طوری که بعد از گذشت 20 سال از تأسیس اولین پارک علم و فناوری در کشور، هنوز درک درستی از کارکرد مؤثر و مورد انتظار آنها وجود ندارد و در نتیجه، بیشتر ارزیابی های انجام شده در کشور صرفاً رشد تعداد پارک های علم و فناوری را گزارش می کنند.

با این وجود اصرار و ممارست بر احداث و افتتاح قارچ گونه ی این پارک ها همچنان ادامه دارد و سمن ها و شرکت های دانش بنیان نیز نمی توانند به درستی از امکانات فراهم شده بهره مند شوند.

اکثر پارک های علم و فناوری به اصطلاح فعال کشور در حد یک مرکز رشد منجمد شده اند و نمی توان عملکردی در خور اسم پارک علم و فناوری از آنها توقع داشت.

شاید یکی از اصلی ترین مشکلات آنها که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نیز بدان اشاره نموده است، مشکل تخصیص بودجه علی الخصوص بودجه ی عمرانی آنها است که بودجه های دولتی، برای رفع نیازهای آنها کافی نیست.

این در حالیست که بودجه های عمرانی برای توسعه زیرساختهای پارک ها برای تحقق بازدهی مطلوب ضروری است، ضمن اینکه اعتبارات بودجه ای ممکن است به دلیل نوسانات متعدد در سایر درآمدها و هزینه های دولت به طور کامل محقق نشوند.

تدوین کنندگان گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با توجه به آسیب شناسی وضعیت پارک های علم و فناوری کشور، پیشنهاد کردند که پارک های علم و فناوری با توجه به اولویت های آمایشی و ظرفیت بومی توسعه پیدا کنند.

در ادامه این پیشنهاد آمده است: در حال حاضر به نظر می رسد در جایی که هنوز پارک های موجود دولتی در تأمین زیرساخت های اولیه دارای مشکل هستند، ایجاد پارک های جدید در استان ها می تواند مشکلات را دو چندان کند، همچنین می توان از راهکارهایی نظیر تلفیق پارک های علم و فناوری برای تقویت و جهت دهی پارک ها با توجه به پتانسیل های منطقه بهره جست؛ به همین جهت، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اقداماتی برای تغییرات رویکردی فعالیت پارک های علم و فناوری در دانشگاه ها کرده است، اما پی گیری یک فرم جامع در ارزیابی عملکرد پارک و میزان اثربخشی آنها در این حوزه حائز اهمیت است. یک چهارچوب حداقلی بر اساس بازدهی برای ارزیابی عملکرد پارک های علم و فناوری می بایست بازده و راندمان برای شرکت های مستقر در پارک، بازده برای اقتصاد محلی و بازده برای خود پارک را پوشش دهد.

با توجه به این که تأمین زیرساخت ها و فضای فیزیکی از مهم ترین مشکلات پارک های تازه تأسیس است، در گزارش مرکز پژوهش های مجلس پیشنهاد شده است برنامه جامعی برای تأمین نیازهای اولیه تدوین و اعتبارات عمرانی بیشتری نسبت به اعتبارات هزینه ای در ردیف بودجه پارک های علم و فناوری تازه تأسیس جهت ایجاد زیرساخت ها و فضاهای فیزیکی مطلوب در نظر گرفته شود.

در ادامه پیشنهادها یادآوری شده است: با وجود تصویب برخورداری واحدهای فناوری مستقر در پارک های علم و فناوری از مزایای مناطق آزاد، معافیت های مالیاتی و عوارض در قانون 'حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات'، به نظر می رسد این امر به طور کامل محقق نشده و هنوز پارک های علم و فناوری از این مزایای در نظر گرفته شده بی بهره هستند از همین رو اجرای کامل قانون مذکور برای برخورداری شرکت های مستقر در پارک ها از مزایای مناطق آزاد ضروری است.

از آنجایی که یکی از اهداف احداث و راه اندازی پارک های علم و فناوری کمک به تسریع در توسعه اقتصادی است، استفاده بیشتر از ظرفیت بخش خصوصی به صورت حمایت مالی و یا ورود به مباحث مدیریتی، می تواند علاوه بر بالا بردن سطح عملکرد پارک های علم و فناوری، می تواند به محدودیت های جدی در منابع مالی و غیرمالی دولتی پایان بخشد. به همین خاطر ورود موثر بخش خصوصی به این حوزه ضروری به نظر می رسد.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری علم و فناوری، تاریخ انتشار: 21اسفند1396 ، کدخبر: 57778: www.stnews.ir