شعارسال: معمولاً تجارت انواع مختلفی دارد که یکی از آن‌ها موضوع واردات است. به بیان ساده اگر شخصی کالای را از کشور مبدا به منظور فروش به کشور دیگری جابه جا کند به عنوان تاجر تلقی می‌شود.

بعد از شنیدن اسم تاجر اولین چیزی که در ذهن نقش می‌بندد، شخصی با وضعیت مالی مناسب و خوب است. معمولا افراد زیادی در جامعه علاقه ورود به حوزه تجارت را دارند، اما به دلایل مختلف از جمله نداشتن سرمایه و همچنین عدم ریسک پذیری نمی‌توانند وارد این مقوله شوند.

تجارت مانند هر شغل دیگری دارای اصول است که اگر فرد آن‌ها را رعایت نکند محکوم به شکست می‌باشد.یک تاجر موفق باید ویژگی‌های زیادی داشته باشه که مهم‌ترین آن در درجه اول آگاهی از اصول تجارت، اقتصاد، حسابداری، بازاریابی، مدیریت و حقوق می‌باشد.

در ایران برای اینکه فردی اقدام به واردات کالا کند باید مراحل مختلفی را پشت سر بگذارد تا بتواند مجوز واردات یک نوع محصول را از دستگاه‌های متولی دریافت کند.

یکی از اقداماتی که یک صادرکننده و یا واردکننده باید انجام دهد اخذ کارت بازرگانی است که حکم گواهینامه را برای تجار دارد.

بر اساس قوانین گمرکی کشور، کارت بازرگانی مجوزی است که دارنده آن، اعم از شخص حقیقی و حقوقی، می‌تواند با داشتن آن، اقدام به تجارت در عرصه واردات و صادرات کالا کند. این تجارت از ثبت سفارش و ترخیص کالا تا واردات از مناطق آزاد، حق العمل کاری در گمرک و صادرات کالاهای مجاز را در بر دارد.

* آیا به هرکسی کارت بازرگانی تعلق می‌گیرد؟

ماده ۱۰ «آیین نامه مقررات صادرات و واردات» مصوب 1373 مقرر کرده است که اشخاص حقیقی ایرانی برای گرفتن کارت بازرگانی باید حداقل 23 سال تمام سن داشته باشند.

همچنین، داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه برای مردان ضروری است علاوه بر آن 3 سال سابقه فعالیت‌های تجاری یا تولیدی لازم است.

نداشتن اشتغال تمام وقت و همچنین رابطه استخدامی با وزارتخانه ها و سازمان های دولتی و قوای سه گانه، عدم ورشکستگی به تقصیر و تقلب و نداشتن محکومیت کیفری هم از دیگر شرایط لازم برای این کار است. در ضمن، هر شخص، اعم از حقوقی و حقیقی، نمی‌تواند بیش از یک کارت بازرگانی داشته باشد.

اشخاص حقیقی غیرایرانی نیز برای گرفتن کارت بازرگانی در کشور ما باید همه این شرایط را داشته باشند، مگر کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه. البته داشتن پروانه کار و اقامت معتبر نیز برای این افراد لازم است.

طبق مدارک لازم برای اخذ کارت بازرگانی داشتن حداقل مدرک دیپلم ضروری است و در غیر این صورت به هیچ وجه کارت برای شخص صادر نمی‌شود.

جا دارد این نکته ذکر شود که کارت بازرگانی، بنا به درخواست متقاضی آن، بین یک تا 5 سال اعتبار دارد و در صور ادامه فعالیت می‌بایست آن را تمدید کند.

اما گرفتن کارت بازرگانی به اینجا ختم نمی‌شود، دولت به منظور گرفتن حق و حقوق به صورت علی‌الحساب مالیات 4 درصدی از دارندگان کارت بازرگانی دریافت می‌کند. سازمان امور مالیاتی اعلام کرده که این 4درصد به منظور کاسته شدن میزان تخلف از کارت‌های بازرگانی از واردکنندگان دریافت می‌شود.

بازرگانان این اقدام امور مالیاتی را غیر قانونی می‌دانند و معتقدند اگر واردکننده‌ای ضرر کرد و زیانده شد چگونه باید درگیر پس گرفتن مالیاتی شود که ماه‌های گذشته پرداخت کرده است.

انتشار خبر دریافت مالیات کافی بود تا برخی از افرادی که به دنبال فرار مالیاتی هستند روش جدید ابداع کنند و با کارت اجاره‌ای یا یک بار مصرف اقدام به دور زدن مالیات باشند.

ماجرای کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف یا اجاره‌ای پس از انتشار خبر واردات ٧٠٠ دستگاه ‌پورشه با کارت بازرگانی یک پیرزن روستایی شروع شد. بعد از آن مقامات دولتی اذعان کردند که برخی از افراد با کارت بازرگانی اشخاصی که از دنیا رفته‌اند، تجارت می‌کنند.

بیشتر این سو استفاده کنندگان به روستا‌های محروم کشور می‌روند و با فریب دادن ان‌ها مدارک مورد نیاز برای صدور کارت بازرگانی را از آن‌ها دریافت می‌کنند و سپس با قیمت بالا آن‌ها را فریب می‌دهند تا یک وکالت نامه به نام او صادر کنند.

این اشخاص بعد از دریافت کارت بازرگانی اقدام به واردات اجناس و کالاهای مورد نیاز خود می‌کنند که عمدتا حجم بالای از کالا را وارد می‌کنند. دولت برای دریافت مالیات به سراغ اشخاصی می‌رود که کارت بازرگانی به نام آن‌ها صادر شده است.

سیدکامل تقوی‌نژاد رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در اواخر مهر ماه سال گذشته با اشاره به طلب ۱۲ هزار میلیارد تومانی سازمان امور مالیاتی کشور، بیان کرد: این مالیات مربوط به کسانی است که در سال‌های گذشته از کارت بازرگانی یک‌بار مصرف استفاده کرده‌اند و مالیات پرداخت نکرده‌اند.

جالب توجه است که یکی از شرایط اخذ کارت بازرگانی داشتن مدرک دیپلم می‌باشد که نه پیرزن روستای آن را داشت و نه افرادی که فوت کرده بودند، در همین خصوص اتاق بازرگانی که متولی این امر است باید نسبت به این موضوع پاسخگو باشد که چرا بدون شناسای افراد و استعلام از آن‌ها کارت بازرگانی صادر کرده است.

به گفته مظفر علیخانی، معاون فنی و خدمات بازرگانی اتاق ایران، هر کارت بازرگانی که توسط اتاق بازرگانیایرانپرونده آن تشکیل و نهایی می‌شود، هم به‌صورت الکترونیکی از طریق سامانه مدیریت یکپارچه فرآیندهای صدور و تمدید کارت بازرگانی و هم به‌صورت فیزیکی بررسی می‌‌شود و در صورتی که مدارک درست و صحیح باشد، کارت صادر می‌شود.

وی می‌گوید: اتاق بازرگانی در ارتباط با نداشتن سوء پیشینه کیفری موثر و عدم ورشکستگی متقاضی استعلام می‌کند و در ارتباط با محل کسب هم از سامانه مربوط در ثبت اسناد و املاک استعلام می‌کند.

به گفته فعالان بازار تجارت داشتن یا نداشتن کارت بازرگانی به خودی خود مزیت محسوب نمی‌شود بلکه کارت بازرگانی گواهینامه‌ای است که با آن می‌توان تجارت فرا مرزی کرد و کسی که با این کارتها تجارت کند می‌تواند از مزایا و مضرات این تجارت برخوردار شود.

* مقصر اصلی سو استفاده از کارت‌های بازرگانی سازمان امور مالیاتی است

یکی از کارشناسان و تاجران در ارتباط با دریافت کارت بازرگانی اظهار داشت: شما به‌عنوان یک متقاضی دریافت کارت بازرگانی بعد از امتحان کتبی و شفاهی و بر اساس عملکرد حساب و با داشتن شرایط کارت به شما تعلق می‌گیرد.

این تاجر برای تشریح کارت بازرگانی یک بار مصرف این‌گونه توضیح داد: فرض کنید شخصی قصد وارد کردن کاغذ از چین را دارد، بعد از این‌که بار او در بندر تخلیه شد علاوه بر گرفتن تعرفه واردات و هزینه‌های حمل و نقل 9درصد ارزش افزوده از فرد دریافت می‌شود این درحالی که که 4 درصد مالیات بلاعوض نیز در هنگام صدور کارت بازرگانی از این شخص دریافت کرده‌اند که جمعاً 13 درصد اداره دارای از یک وارد کننده تا کنون مالیات دریافت کرده است.

وی ادامه داد: بعد از این‌که جنس خود را با تصاحب سود در بازار به فروش رساندید، اداره دارایی اعلام می‌کند که باید از سود حاصل فروش هم مالیات پرداخت کنید و به نظر بنده این کار دارایی باعث ایجاد کارت بازرگانی را یکبار مصرف می‌شود.

این کارشناس بیان کرد: کجای دنیا دیده شده که بعد از فروش کالا مالیات پرداخت می‌کنند. حذف کارت بازرگانی راه حل مناسبی نیست و باید اصل قضیه را حل کنند. اگر در همان گمرک اصل مالیات را دریافت کنند موضوع حل می‌شود و دیگر شاهد این اتفاقات نخواهیم بود.

وی افزود: من به نظر بنده مقصر اصلی در داستان کارت‌های یکبار مصرف اداره دارایی و سازمان مالیات است، آن‌ها باید مشخصه‌ای را تعریف کنند که این موضوعات پیش نیایید.

اداره دارایی 4 درصد دریافت مالیات بلاعوض کارت بازرگانی را بر اساس حجم و ارزش کالا مشخص می‌کند که در برخی از اقلام رقم بسیار بالای می‌شود.

با ادامه این روند مطمئنن یکی از آسیب‌دیدگان اصلی کارت‌های اجاره‌ای، سازمان امور مالیاتی بود. فرارهای مالیاتی ناشی از فعالیت این نوع کارت‌های بازرگانی این سازمان را نیز درگیر داستان کارت‌های یکبار مصرف و اجاره‌ای کرد.

بررسی‌های نشان می‌دهد که کارت بازرگانی امروزه به محلی برای انتخابت مدیران اتاق بازرگانی تبدیل شده است.

طبق قانون رئیس اتاق بازرگانی با رای گیری اعضای اتاق انتخاب می‌شود. اعضای اتاق را افرادی تشکیل می‌دهند که دارای کارت بازرگانی، کارت عضویت و کارت تعاونی باشند. در زمان انتخابات برخی از افراد با صدور کارت بازرگانی برای افراد غیر اقتصادی باعث عضویت آن‌ها در اتاق می‌شوند که این افراد معمولا به کسانی رای می‌دهند که با آن‌ها لابی کرده‌اند.

* کارت بازرگانی یک بار مصرف رئیس اتاق بازرگانی را انتخاب کرد

در همین رابطه با یکی از اعضای باسابقه اتاق بازرگانی و رئیس سندیکای لوله و پروفیل فولادی ایران گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم.

سید علی محمد ابوییاظهار داشت: متاسفانه با یک آدرس 300 کارت تنها برای به دست گیری کرسی اتاق بازرگانی صادر می‌شود. بنده احساس می‌کنم برخی از دوستان برای منافع خاص وارد اتاق می‌شوند و در پی آن لابی‌های بزرگی انجام می‌دهند.

وی گفت: از زمان نهاوندیان کارت‌های با عنوان کارت حق عضویت که به نظر بنده به غیر از کاربرد انتخاباتی کاربرد دیگری ندارند صادر شد و از زمانی که ایشان آمد و باعث افزایش نقدینگی اتاق شدند فساد هم داخل اتاق آمد این در حالی است که در زمان آقای خاموشی مدیریت سابق اتاق بازرگانی بخش خصوصی وضعیت بسیاری خوبی داشت.

عضو اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: ما اعلام کردیم برای تضمین کارت‌های یک بار مصرف دو شرکت با سابقه آن شخص را تایید کنند و در خصوص کارت یکبار مصرف هم اتاق بازرگانی و وزارت صمت هر دو مقصر هستند.

وی افزود: تشکل‌های زیادی را به وجود دارند و خود این تشکل‌ها قدرت رای دارند و جالب است بدانید بسیاری از این تشکل‌ها کاری در اتاق انجام نمی‌دهند.

ابویی بیان داشت: بنا به قانون کسانی که دارای کارت بازرگانی، کارت وزارت تعاون، حق عضویت و اکنون هم کارت یکبار مصرف دارند می‌توانند رای بدهند و در تعیین رئیس اتاق تاثیرگذار باشند.

وی وضعیت اتاق ایران را به این شکل تشریح کرد: بخش خصوص در اتاق غریب شده و به نظر بنده جنگ دولت برای گرفتن اتاق است چرا که بسیاری از رؤسای اتاق و رئیس کمیسیون‌ها را دولتی‌ها تسخیر کردند.

ابویی در خصوص شرط مدرک دیپلم برای گرفتن کارت بازرگانی گفت: داشتن مدرک دیپلم غیر منطقی است چرا که احکام بخش خصوصی را بهم می‌زند؛ برخی افرادی کنش‌های اقتصادی کشور را انجام می‌دهند حتی سواد حساب و کتاب را ندارند اما 20هزار نیرو در بنگاه اقتصادی او در حال کار کردند هستند.

داستان کارت بازرگانی نه تنها اتاق بازرگانی را درگیر کرده بلکه سازمان امور مالیاتی، بازرسی و همچنین گمرک را درگیر مسائل پیرامونی خود کرده است.

تا کنونی راهکارهای مختلفی در جلوگیری از سو استفاده از کارت‌های بازرگانی داده شده که می‌توان به عدم صدور کارت به بدهکاران مالیاتی، ایجاد بانک اطلاعاتی، ایجاد سامانه مدیریت یکپارچه کارت‌های بازرگانی ، صدور کارت‌های هوشمند، تشکیل نظام رتبه‌بندی، ایجاد سامانه جامع گمرکی و غیره اشاره کرد که تمام این راه حل‌ها معمولا بعد از صدور کارت هستند.

* اما آیا با برداشتن کارت بازرگانی وضعیت سر و سامان می‌گیرد؟

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادراتبیان داشت: هدف از ایجاد کارت بازرگانی اخذ مالیات یا ابزاری برای رصد بدهی فعالان اقتصادی بهسازمان تامین اجتماعینبوده؛ اما به‌دلیل اینکه نتوانسته‌ایم فعالیت‌ها را به درستی رصد کنیم و نتوانسته‌ایم شناسایی درستی از فعالان اقتصادی داشته باشیم، از این ابزار برای احقاق حقوق دولت استفاده کردیم.

اکثر افراد به صورت تعمدی کارت بازرگانی یک بار مصرف دریافت می‌کنند زیرا نمی‌خواهند فعالیت‌هایشان شفاف باشد و در این صورت راه‌های فرار مالیاتی برای آنها باز است. :اگر سیستم جامع مالیاتی به طور کامل اجرا شود افراد عادی هم می‌دانند که مشخصات آنها در سامانه‌ای ثبت شده است و حتما باید مالیات بپردازند اما به دلیل نبود این سیستم خطر فرار مالیاتی و غیرشفاف بودن بحث‌های اقتصادی وجود دارد.

طبق گفته فعالان اقتصادی با برداشتن کارت بازرگانی وضعیت تغییری نخواهد و شاید اوضاع از این هم بدتر شود. تمام کارشناسان اذعان دارند که تنها راه حل تغییر قوانین مالیات برای کارت‌های بازرگانی است.

طی بررسی‌های صورت گرفته کارت بازرگانی فعلی در روش صدور، استعلام و رسیدگی به مسائل مالیاتی آن به روزنیست و نیاز است با مراجعه به کشورهای پیشرفته از روش های نوین بهره ببریم.

یکی از خلاء‌هایی که در قانون مالیاتی وجود دارد این است که باید در مرحله گمرک ثبت سفارش هایی که دارای حجم عظیمی هستند باید از فیلتر قانونی عبور کنند و اگر حجم فعالیت گمرکی شخصی که دارای کارت است در طی یک دوره بیش از یک حدی بود در مبادی ورودی از این امر جلوگیری شود .

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت تحلیلی – خبری دانا ، تاریخ انتشار: 15 فروردین 1397، کدخبر: 1337378، www.dana.ir