شعار سال: محله زاهد گیلانی سال‌هاست به سبب همسایگی با پادگان نیروی هوایی درگیر معضلات شهری است. پادگانی با وسعت 4 هکتار که بخش چشمگیری از محله را اشغال کرده است. دیوار عریض و طویل پادگان، حصاری ایجاد کرده که آدم‌ها و خانه‌ها در بن‌بست آن گرفتار شده‌اند. همین باعث شده ردی از‌‌ آبادانی در محله زاهد گیلانی دیده نشود؛ چراکه پشت دیوار پادگان قوانینی وضع می‌شود که متأسفانه آدم‌های این سوی دیوار را از داشتن کمترین امتیازهای شهری محروم می‌کند.

مهم‌ترین آن ممنوعیت نوسازی خانه‌های فرسوده اهالی است. این قانون صدای مردم را درآورده و بارها به شورایاران و مدیران شهری مراجعه کرده و خواستار رفع این مشکل شده‌اند. همراه با «مرتضی احمدلو» دبیرشورایاری گشتی در محله می‌زنیم و در این باره با مردم گفت‌وگو می‌کنیم.

محله‌گردی با دبیر شورایاری محله زاهد گیلانی را از بوستان نیلوفر در خیابان طبرسی شروع می‌کنیم. از همان ابتدای خیابان دیوار پادگان به خوبی پیداست. کوچه‌هایی که در قسمت شرقی قرار دارند توسط دیوار بن‌بست شده‌اند. خانه‌ها اغلب قدیمی و در نگاه اول نو به نظر می‌رسند، اما با کمی دقت به شکاف زیر بالکن‌ها و روی دیوارها می‌توان فهمید که عمری از آنها گذشته است. گوشه خیابان چند پیرمرد دورهمی راه انداخته‌اند و با هم گپ می‌زنند.

«میکائیل درمانی» یکی از آنهاست. بیشتر از 80 سال سن دارد. درباره شکل‌گیری پادگان می‌گوید: «پادگان بعد از کودتای 28 مرداد ساخته شد. به آن «پادگان دوشان‌تپه» می‌گفتند که البته به سبب شکل چکش مانندش در بین مردم به «پادگان چکش» معروف شد. الان هم می‌گویند پادگان نیروی هوایی شهید خضرایی. آن زمان خبری از‌‌ آبادانی در اینجا نبود. تا چشم کار می‌کرد زمین بایر بود. کم‌کم مردم آمدند و در اینجا مستقر شدند. چون قیمت زمین ارزان بود، هرکسی بنا به قدرت مالی‌اش قطعه زمینی می‌خرید و خانه‌ای می‌ساخت.»

محله زاهد گیلانی از دهه 30 شکل گرفت با خانه‌هایی که قواره‌ها و ساختشان نظم خاصی ندارد. او ادامه می‌دهد: «30ـ 40 سال پیش که جمعیت زیاد نبود خانه‌ها بیشتر 2 طبقه بود و کسی برای بلندمرتبه‌سازی اقدام نمی‌کرد، اما حالا غیر از افزایش جمعیت، فرسودگی خانه‌ها را هم داریم. خانه‌هایی که ظاهر نو دارند، اما محکم نیستند. با کمترین تکانی امکان ریزش آنها وجود دارد. مدتی پیش برای نوسازی خانه‌ام اقدام کردم، اما این‌قدر سنگ جلو پای من انداختند که پشیمان شدم. در صورتی که چند سال پیش به همسایه کنار دستی‌مان اجازه ساخت 4 طبقه را دادند.»

اگر حادثه‌ای رخ دهد

در محله زاهد گیلانی کسی مایل به نوسازی نیست و همین امر به دغدغه‌ای برای مدیران شهری تبدیل شده است. به باور «مرتضی احمدلو» دبیر شورایاری محله، این بی‌رغبتی به سبب قوانین نظامی پادگان است که به اهالی اجازه بلندمرتبه‌سازی نمی‌دهد. او توضیح می‌دهد: «قوانین پادگان بارها تغییر کرده‌اند. 8‌ـ 9 سال پیش مجوز 4 طبقه می‌دادند، اما مدتی است فقط اجازه ساخت 2 طبقه می‌دهند. اگر قانون است پس چرا گاهی تغییر می‌کند همین مردم را دلسرد کرده و ترجیح می‌دهند در خانه‌های کلنگی زندگی کنند و خود را به دردسر نیندازند.»

احمدلو متذکر می‌شود ساختمان‌های پادگان برای فعالیت‌های اداری استفاده می‌شود و هیچ‌گونه فعالیت نظامی ندارد. او این را هم می‌گوید که بخشی از پادگان به خانه‌های سازمانی اختصاص دارد و در قسمت شمالی این مکان نظامی هم مهمان‌سرا ساخته شده است. احمدلو دلخور از وضعیت محله‌اش ادامه می‌دهد: «اگر حادثه‌ای در این محله رخ دهد، فرسودگی خانه‌ها خسارت زیادی به شهروندان می‌زند. در این صورت چه کسی پاسخگو خواهد بود؟»

هویت از دست رفته محله

در محله پاسداران و محدوده پادگان صفر 6 ساختمان‌های بلندمرتبه زیادی دیده می‌شود در صورتی که محله زاهد گیلانی از داشتن چنین امتیازی محروم است. احمدلو می‌گوید: «همین باعث دلخوری اهالی شده که مسئولان در این زمینه تبعیض قائل شده‌اند.» مشکل دیگر این محله که از فرسوده بودن آن نشئت می‌گیرد، ارزش کم ملک در این محدوده است. از قرار معلوم کمتر کسی برای خرید ملک به اینجا می‌آید و همین باعث شده اهالی اجاره‌نشینی در محله‌های دیگر را به زندگی در خانه‌های خود ترجیح دهند. و این می‌شود که سیل مهاجران به محله زاهد گیلانی زیاد شده و محله از یکدستی بیرون آمده است. احمدلو می‌گوید: «در فضاهای بی‌دفاع پاتوق محله ایجاد کرده‌ایم تا بر ارزش املاک محله بیفزاییم.»

ترافیک، سر و صدا و نبود چراغ خطر

دیوار پادگان تا انتهای خیابان طبرسی می‌رود و در تقاطع خیابان شاکری اریب می‌شود. هر رهگذری از دور بیاید تصور می‌کند خیابان با دیوار مسدود شده است. در این میان راننده‌های غریبه امکان دارد با دیوار برخورد کنند. آنجایی که دیوار می‌پیچد، فضای خالی دیده می‌شود که به پارکینگ خودروها تبدیل شده است. خیابان طبرسی به خودی خود باریک است و با خودروهایی که دو طرف آن پارک شده باریک‌تر هم می‌شود.

مسیر خیابان طبرسی یکطرفه از جنوب به شمال است، اما معمولاً راننده‌ها خلاف می‌روند و راه بند می‌آید و درگیری و زد و خورد به عادت هر روز راننده‌ها تبدیل شده است. «احمد مزینانی» یکی از اهالی می‌گوید: «چند سال پیش سربازی سوار بر پاترول با دیوار برخورد کرد. ترک روی دیوار هنوز مشخص است. چندبار از مسئولان پادگان خواستیم اینجا چراغ راهنمایی نصب کنند، اما توجهی نکردند. اینجا شده پارکینگ مردم. ماشین سنگین نمی‌تواند از این خیابان عبور کند. تصور کنید کسی بخواهد اسباب‌کشی کند با چه دردسری روبه‌رو می‌شود.»

خیابان شاکری را به سمت خیابان زاهدگیلانی پیش می‌رویم. دیوار پادگان تا خیابان دماوند ادامه دارد. احمدلو می‌گوید: «دیوار پادگان حالت مواج دارد در بعضی از جاها تا میانه خیابان جلو آمده است. راننده‌هایی که از خیابان دماوند وارد زاهد گیلانی می‌شوند اگر محلی نباشند، به آن برخورد می‌کنند. چندی پیش به مسئولان پادگان پیشنهاد دادیم که دیوار پادگان را صاف و از حالت مورب خارج کنند. دلایل را هم برایشان توضیح دادیم. اما متأسفانه همراهی نکردند.»

تلاش‌های بی‌وقفه اما بی‌نتیجه

طرح جامع شهر تهران و همچنین قانون مصوب مجلس سال 1388، بر اساس مجموعه‌های نظامی و پادگان‌های مستقر در محدوده پایتخت باید از مناطق مسکونی خارج شوند.. پس از انتقال پادگان به خارج از حریم شهر باید حداقل 40‌درصد از مساحت این اراضی برای تأمین سرانه‌های عمومی شهر استفاده شود.

احمدلو می‌گوید: «نبود سرانه فضای سبز، مجموعه فرهنگی و ورزشی از دیگر مشکلاتی است که مردم این محله با آن مواجه هستند. مشکلی که به‌راحتی می‌تواند رفع شود به شرطی که بخشی از فضای بدون استفاده پادگان به شهرداری واگذار شود. اینکه مدیران شهری برای جبران کمبودهای محله از هیچ تلاشی مضایقه نمی‌کنند بر کسی پوشیده نیست. اما متأسفانه همه تلاش‌ها برای جلب رضایت مسئولان نظامی تاکنون بی‌نتیجه مانده است.»

بسته‌های تشویقی در راه است

این دغدغه را که چرا مسئولان پادگان نیروی هوایی دوشان‌تپه به اهالی اجازه بلندمرتبه‌سازی نمی‌دهند را با «محمد معما» شهردار ناحیه یک منطقه 13 در میان می‌گذاریم. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «پادگان نیروی هوایی سال‌ها پیش در این محله ساخته شده و از مکان‌های مهم نظامی به شمار می‌آید. اینکه مسئولان پادگان اجازه بلندمرتبه‌سازی نمی‌دهند برمی‌گردد به موقعیت استراتژیکی این مکان.»

شهردار ناحیه یک در مورد اینکه چرا در دوره‌ای اجازه ساخت‌وساز داده شده است، می‌گوید که این تصمیم بنا به حکم مراجع قضایی گرفته شده و ربطی به مسئولان پادگان ندارد. نکته دیگر مجتمع‌های بلندمرتبه روبه‌روی پادگان صفر 6 است که اهالی محله زاهد گیلانی معتقد بودند چرا اهالی ساکن محله پاسداران از این امتیاز برخوردارند و آنها برخوردار نیستند. معما می‌گوید: «پادگان نیروی هوایی دوشان‌تپه دارای باند فرودگاه است و در صورت ضرورت از آن استفاده می‌شود.»

معما این مژده را به اهالی می‌دهد که همه‌گونه همکاری برای نوسازی بافت فرسوده از سوی مدیریت شهری منطقه 13 انجام می‌شود. او ادامه می‌دهد: «برای رفاه شهروندان بسته‌های تشویقی در نظرگرفته‌ایم. شاید تراکم طبقات نداشته باشند اما در صورت تجمیع از امتیازهای ویژه‌ای برخوردار خواهند شد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 24 اردیبهشت 97، کدمطلب:15968، www.newspaper.hamshahri.org