شعار سال: نسل میش‌مرغ، عروس پرندگان بوکان به‌علت مشکلات ژنتیکی در جوجه‌آوری، کاهش مقاومت بدنی و دست‌کاری زیستگاه این‌گونه پرنده نادر در معرض خطر انقراض است و بنا به نظر کارشناسان، ایجاد امنیت، تعدیل زیستگاه و رفع مشکلات ژنتیکی زمینه بقای این‌گونه ارزشمند را فراهم می‌کند. زیستگاه میش‌مرغ دشت‌های بوکان و بیش‌تر دشت سوتاو حمامیان است که با توجه به مشکلات انسانی ایجاد شده، این زیستگاه ظرفیت افزایش این‌گونه نادر را ندارد. دستکاری در این زیستگاه و تبدیل کردن بخشی از آن به زمین‌های کشاورزی و ارتباط نداشتن گله‌های موجود در این مکان با گله‌های دیگر به لحاظ ژنتیکی نیز ازجمله مهم‌ترین عوامل خطر برای تداوم نسل میش‌مرغ در این منطقه است. رئیس اداره محیط زیست بوکان درباره وضعیت میش‌مرغ‌های این شهرستان بیان کرد: دشت سوتاو حمامیان که پناهگاه حیات وحش و منطقه شکار ممنوع است، در حدود پنج‌هزار هکتار مساحت دارد و مهم‌ترین زیستگاه میش‌مرغ در ایران محسوب می‌شود. محمد احمدی افزود: با وجود حمایت جدی از این‌گونه جانوری در بوکان و بازدید از محل زیست آن توسط کارشناسان محیط زیست به‌دلیل این‌که شهرستان بوکان ظرفیت افزایش جمعیت میش‌مرغ را ندارد، این موضوع موجب شده که آمار این پرنده افزایش پیدا نکند. وی با اشاره به این‌که در آخرین سرشماری انجام شده در پاییز سال گذشته تعداد پرندگان مشاهده شده 32 قطعه گزارش شده است، افزود: این پرنده نادر در سال دو تخم می‌گذارد و همین امر یکی از مهم‌ترین عوامل تداوم حیات آن به‌شمار می‌رود. وی اضافه کرد: علاوه‌بر منطقه دشت سوتاو حمامیان، این پرنده در چندین زیستگاه دیگر در منطقه «سه کانیان» این شهرستان و مناطقی در استان کردستان نیز مشاهده شده است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست بوکان ادامه داد: میش‌مرغ‌ها مانند سایر پرندگان دارای زیستگاه هستند و در صورت افزایش جمعیت در یک منطقه، تعدادی از آن‌ها به مناطق دیگر کوچ می‌کنند. کارشناس اداره حفاظت محیط زیست نیز گفت: به‌علت از بین رفتن زیستگاه طبیعی یا کشتزارها و تبدیل آن به زمین‌های کشاورزی و تعارض آن، آمار میش‌مرغ در چند دهه اخیر کاهش پیدا کرده است. رحیم عبدالکریمی به‌علت و مشکلات اصلی افزایش نیافتن جمعیت میش‌مرغ در زیستگاه‌های بوکان اشاره کرد و افزود: میش‌مرغ به‌علت بسته بودن گله جمعیت در زیستگاه‌های بوکان دچار نوعی مشکل ژنتیکی یا هم‌خونی شده است. وی اضافه کرد: چالش ژنتیکی موجب به‌وجود آمدن کاهش مقاومت طبیعی پرندگان و در نتیجه تلفات به شیوه‌های متفاوت می‌شود. این کارشناس محیط زیست ادامه داد: شکار و تعرض به زیستگاه میش‌مرغ دور از چشم محیط‌بانان می‌تواند از دیگر عوامل کاهش جمعیت میش‌مرغ باشد. وی گفت: برای جوجه‌آوری و حفاظت از میش‌مرغ‌ها باید امنیت زیستگاه را تأمین کرده و بستر زندگی آن‌ها را به‌روز کنیم. معاون اداره حفاظت محیط زیست بوکان با بیان این‌که زیستگاه میش‌مرغ در گذشته کشتزارهای طبیعی بود، افزود: دست‌کاری محیط زندگی میش‌مرغ و ایجاد زمین‌های کشاورزی موجب تغییرات اساسی در بستر زندگی آن‌ها شده است. عبدالکریمی اضافه کرد: برای حفظ این‌گونه جانوری و افزایش جمعیت میش‌مرغ باید کشاورزی در منطقه تعدیل و در زیستگاه‌های مطرح این‌گونه باید جلو مکانیزاسیون کشاورزی گرفته شود. وی اظهار کرد: برای افزایش جمعیت میش‌مرغ باید زیستگاه آن توسط اداره حفاظت محیط زیست تملک شود یا به‌صورت اجاره‌ای در اختیار اداره محیط زیست قرار گیرد. این کارشناس محیط زیست گفت: به‌علت تعارض ژنتیکی که در میان جمعیت میش‌مرغ این منطقه به‌وجود آمده، باید جمعیت آن‌ها را از چالش ژنتیکی نجات دهیم و این کار از طریق وارد کردن تعداد دیگری از این‌گونه پرنده به جمعیت گله میش‌مرغ امکان‌پذیر است. وی ادامه داد: تکثیر مصنوعی این‌گونه جانوری دیگر راه نجات بسته بودن گله میش‌مرغ است. تکثیر میش‌مرغ در دیگر کشورهای اروپایی ازجمله انگلیس و آلمان با این روش با موفقیت انجام شده است. وی بیان کرد: تکثیر میش‌مرغ نیز زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که زیستگاه این‌گونه جانوری را بهینه‌سازی کنیم. میش‌مرغ پرنده‌ای از خانواده هوبره‌ایان است که در دشت‌های وسیع بی‌درخت، زمین‌های استپی و کشتزارهای پهناور و علفزارهای بوکان زندگی می‌کند. این‌گونه نادر به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پرندگان ایران، پرنده‌ای زیبا، کمیاب و در خطر انقراض است که با طول بدن یک متر و وزن بیش از 15 کیلوگرم از نظر شکل و جثه شباهت زیادی به بوقلمون دارد. تغذیه این پرنده بسیار متفاوت و شامل مواد گیاهی و حیوانی مختلف ازجمله حشرات، قورباغه و مارمولک است و در بهار که زمان جوجه‌آوری آن به‌شمار می‌رود، آشیانه خود را در قسمت‌های انبوه مزارع می‌سازد؛ اما در پاییز و زمستان نیز می‌توان آن‌ها را در مزارع درو شده مشاهده کرد. پرهای میش‌مرغ در قسمت پشت نخودی سیر با راه‌های عرضی سیاه و در قسمت شکمی، کاملاً سفید رنگ است. میش‌مرغ پاهای قوی و بلندی دارد که به سه انگشت ختم می‌شود و این پاهای قوی، برای میش‌مرغ که کم‌تر پرواز می‌کند، اهمیت زیادی دارد. این پرنده بسیار زودرم و محتاط است و با این‌که پروازش قوی است، بیش‌تر در مقابل خطر می‌دود یا مخفی می‌شود؛ نر و ماده این پرنده شبیه به هم هستند؛ ولی نرها جثه بزرگ‌تری دارند. در چند سال گذشته پرنده نادر و در خطر انقراض میش‌مرغ در مراتع و مزارع روستای کانی سپی مهاباد نیز مشاهده شد، این پرنده 15 سال قبل از این زمان در منطقه مشاهده نشده بود. علاوه‌بر این در سال‌های اخیر در مناطقی از استان کردستان به‌ویژه دشت اوباتو دیده شده است. هرچه از شمال‌غربی ایران به‌سمت جنوب حرکت کنیم، از تعداد این پرنده نادر کاسته می‌شود به‌طوری که دشت‌های آذربایجان بیش از دشت‌های کردستان، کرمانشاه و همدان، میش‌مرغ‌ها را در خود جای داده است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 30 اردیبهشت 97، کد مطلب: 44357، www.sabzineh.org