شعار سال: هوبره یکی از پرندگان رو به انقراض کشور است که در دشت‌های استان‌های شرقی و جنوبی هنوز هم می‌توان آن را مشاهده کرد، هوبره این روزها در حالی با خشک‌سالی و کمبود شدید آب در زیستگاهش مواجه است که طبق آمار ارائه‌شده با کاهش زادولد در سال‌های اخیر جمعیتش رو به کاهش بوده و این روزها دام‌های شکارچیان هم برایش پهن‌شده تا سیر انقراضش با شتاب بیش‌تری طی شود. علاقه وصف‌ناپذیر اعراب برای زنده‌گیری و در نهایت استفاده از این پرنده در تفریحاتشان آن‌قدر بالاست که هرسال پول هنگفتی را برای خرید هوبره هزینه می‌کنند، پرنده‌ها بعد از شکار در دشت‌های ایران به استان‌های ساحل‌نشین جنوبی منتقل و در نهایت به کشورهای عرب‌نشین جنوب خلیج‌فارس منتقل می‌شوند. یکی از بکرترین زیستگاه‌های هوبره دشت‌های خراسان جنوبی است که این روزها شاهد شکار بی‌رویه و قاچاق این پرنده است.

هوبره در خطر

دق‌پترگان در شهرستان زیرکوه یکی از بی‌نظیرترین مناطق طبیعی کشور از نظر پوشش گیاهی و زیست جانوری محسوب می‌شود که به‌عنوان منطقه محافظت ‌شده مصوب شده است. به جرأت می‌توان شهرستان زیرکوه را یکی از مستعدترین مناطق زیستی از حیث گونه‌های خاص جانوری و گیاهی دانست؛ اما باید گفت در حفاظت از این منطقه نسبت به دیگر مناطق حفاظت‌شده کشور مسئولان باید توجه بیش‌تری داشته باشند. وجود گونه‌ای متمایز در این منطقه باعث شده شکارچیان غیرمجاز برای به‌دست آوردن خواسته و البته منفعت جیبشان هوبره زیبا را به‌عنوان مهم‌ترین حیوان در زیست‌بوم این منطقه نشانه بگیرند. زیبایی هوبره و گران‌قیمت بودن این پرنده به‌ویژه در کشورهای عربی و ناآگاهی و همکاری افراد بومی با شکارچیان و قاچاقچیان این‌گونه منحصربه‌فرد باعث شده نسل این پرنده در معرض خطر انقراض قرار گیرد.

قیمت‌های وسوسه‌انگیز

رئیس محیط‌زیست شهرستان زیرکوه درباره این پرندهمی‌گوید: هوبره پرنده‌ای نادر و بسیار گران‌قیمت است که تنها در سه منطقه شمال آفریقا، جزایر قناری و خاورمیانه یافت می‌شود. این پرنده به‌خاطر صید و خارج کردن آن از ایران در معرض خطر قرار گرفته است و به‌همین دلیل در فهرست پرندگان در معرض انقراض سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار دارد. مرتضی تقی‌زاده می‌افزاید: هوبره میان شیوخ عرب طرفداران بسیاری دارد، آن‌ها در شش‌ماه دوم هرسال برای خرید این پرنده مبالغ وسوسه‌انگیزی را به شکارچیان پیشنهاد می‌دهند تا جایی که گفته می‌شود در سرشاخه‌های قاچاق این پرنده قیمت‌هایی در حد هشت میلیون تومان را برای هر هوبره پرداخت می‌کنند. وی درباره زندگی این پرنده زیبا و کمیاب کویری می‌گوید: این پرنده به‌دلیل همه‌چیزخوار بودن و استفاده از گیاهان و جانوران گوناگون، ازقبیل خزندگان حتی مارمولک‌ها و بی‌مهرگان مثل سوسک، مورچه، ملخ، حلزون، کرم و عقرب برای تغذیه خود کمک فراوانی به کشاورزان منطقه می‌کند و باعث از بین بردن آفات کشاورزی به‌صورت طبیعی می‌شود. وی در ارتباط با خصوصیات این پرنده کمیاب می‌افزاید: هوبره پرنده‌ای از راسته «درناسانان» است و این پرنده۶۰ سانتی‌متر طول دارد و از نظر شکل ظاهری شبیه بوقلمون است و دارای پروبال قهوه‌ای شنی، زیر تنه خاکستری سفید با دسته پرهای سیاه‌وسفید بلند که از دو طرف گردن آویزان و دامن مانند بوده و بال‌های باریک و دم نسبتاً بلندی دارد و به هنگام تولیدمثل منزوی ولی در بقیه اوقات در گروه‌های کوچک دیده می‌شود. تقی‌زاده درباره زیستگاه‌های هوبره، خاطرنشان می‌کند: این پرنده در مناطق شنی و تپه‌ماهورهای ریگزار، بیابان‌ها و نواحی کویری با بوته‌های پراکنده یا علف‌های کوتاه و حاشیه گندم‌زارها به سر می‌برد و بر روی زمین آشیانه می‌سازد. به گفته وی، در ایران به‌صورت بومی و مهاجر دیده‌شده و ازجمله زیستگاه‌های آن، دق پترگان شهرستان زیرکوه و مرز مشترک با شهرستان درمیان (گلورده) و شهرستان خاف (سیرخون) است. وی به تلاش عده‌ای فرصت‌طلب برای شکار این پرنده گران‌قیمت اشاره ‌کرده و می‌گوید: با توجه به علاقه شدید اعراب به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج‌فارس به این پرنده، سالانه شکارچیان فرصت‌طلب از جنوب کشور به مناطق کویری آمده و پس از صید و زنده‌گیری این پرنده آن‌ها را از مرزهای جنوبی کشور خارج و با قیمت‌های بسیار گزاف در کشورهای عربی به فروش می‌رسانند و باعث از بین رفتن نسل این پرنده در منطقه می‌شوند.

متلاشی شدن یک باند بزرگ قاچاق

رئیس محیط‌زیست شهرستان زیرکوه علت تمایل قاچاقچیان به شکار این پرنده را قیمت بالای آن دانسته و می‌افزاید: قاچاقچیان، هوبره را به قیمت خیلی کم از شکارچیان خریداری می‌کنند و معمولاً برای خرید هر قطعه از آن‌ها در روستاها مبلغی بین۲۰ تا۵۰هزار تومان پرداخت می‌کنند؛ در صورتی‌که در مرزهای جنوبی هر قطعه هوبره را به قیمتی بینششتاهشت‌میلیون تومان به فروش می‌رسانند. وی به حفاظت شدید این پرنده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست اشاره کرده و توضیح می‌دهد: سال گذشته با همکاری مأموران نیروی انتظامی زیرکوه یک باند قاچاق بزرگ این پرنده در استان متلاشی شد و از شکارچیان ۲۲ هوبره کشف کردیم که هنوز پرونده آن در دادگاه تجدیدنظر مفتوح است و امیدواریم برخورد قاطعی با این منقرض‌کنندگان حیات‌وحش انجام شود. به گفته وی هم‌اکنون نام هوبره در ضمیمه کنوانسیون جهانی گونه‌های گیاهی و جانوری درخطر انقراض ثبت‌شده است. علاوه‌بر این در طبقات فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) این پرنده در رده حساس و آسیب‌پذیر قرار دارد.

جمع‌آوری پنج هزار دام و تله زنده‌گیری هوبره

تقی‌زاده از جمع‌آوری و معدوم‌سازی پنج‌هزار دام و تله زنده‌گیری هوبره در استان طی سال گذشته خبر داده و می‌گوید: متأسفانه پس از زنده‌گیری، این پرنده توسط شکارچیان و سودجویان به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس قاچاق می‌شود. وی با اشاره به این‌که باید در قوانین بازدارنده این رفتارها تجدیدنظر شود، ادامه می‌دهد: کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با زنده‌گیری و اسیر کردن این پرنده نتوانستند اقدام به تولید انبوه این پرنده در منطقه‌شان کنند؛ چراکه معلوم شد تخم این پرنده در اسارت شانس جوجه شدن را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

جریمه ۲۰ میلیونی برای شکار هوبره

تقی‌زاده درباره معضلات زیست‌محیطی که شکارچیان براثر تله‌گذاری در عرصه‌های محیط‌زیست ایجاد می‌کنند هم گفت: این شکارچیان به‌دلیل نحوه جای‌گذاری تله در زمین باعث می‌شوند بوته‌های منابع طبیعی و درختچه‌های موجود در عرصه‌ها آسیب ببیند. وی درباره جریمه‌ای که برای شکارچیان و سودجویان این معامله قاچاق تعیین‌شده، اعلام می‌کند: جریمه شکار هر قطعه پرنده هوبره ۲۰ میلیون تومان است. وی از مردم و دوستداران محیط‌زیست شهرستان‌های زیرکوه خواست در صورت مشاهده هرگونه موارد تخلف، مراتب را به اداره حفاظت از محیط‌زیست شهرستان اطلاع دهند.

محیط زیستی که برای کسب ثروت تاراج می‌شود

یک فعال محیط‌زیست نیز در این بارهمی‌گوید: با توجه به شرایط سخت خشک‌سالی‌ها که پرندگان را با بدترین وضعیت برای به‌دست آوردن غذا روبه‌رو کرده است تله‌گذاری و کشتار پرندگان به‌وسیله قاچاقچیان شروع می‌شود. محمد جهانشاهی تأکید می‌کند: به نظر می‌رسد بهترین راه برای کنترل این اوضاع فرهنگ‌سازی در جوامع محلی برای مقابله با شکار پرندگان باشد. وی محیط‌زیست زیرکوه را یکی از بکرترین منابع گیاهی و جانوری استان خراسان جنوبی دانسته و می‌افزاید: باید مردم این ثروت را به آیندگان منتقل کنند و اجازه ندهند برخی افراد طبیعت و محیط‌زیست را برای به‌دست آوردن ثروت بیش‌تر تاراج کنند. در آن‌سوی ماجرا اگر شهروندان تنها به معضلات زیست‌محیطی که این قاچاقچیان برای شکار این پرنده در حال انقراض به وجود می‌آورند توجه کنند درمی‌یابند شکار هر پرنده اگر تنها هشت‌میلیون تومان نصیب آن‌ها کند در عوض دردها و مصیبت‌ها را برای محیط‌زیست زیرکوه ایجاد می‌کند. کاش می‌شد در شرایط خشک‌سالی بی‌حد، میزان خسارت‌های محیط‌زیست را که شکار هوبره بر جای می‌گذارد، نیز محاسبه کرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار -، شماره: 45880