محیط جغرافیایی استان قم به لحاظ اقلیمی و زیست‌گاهی شرایط ویژه و حساسی را داراست؛ آب و هوایی خشک و بیابانی با میانگین بارش 150 میلیمتر و میزان تبخیر بالا و نیز مسئله گسترش کویر و بیابان‌زایی و کم آبی و خشک‎سالی که با آن روبرو هستیم حساسیت و توجه را بالا می‌برد.

لکن با وجود آنچه در خصوص حساسیت زیست بوم قم گفته شد در این استان زیست‌گاه های گیاهی و جانوری فوق العاده بی نظیر تالاب «مره» و «حوض سلطان» را داریم که در آن‌ها خصوصا تالاب «مره» انواع گوناگون گیاهان شورپسند و پرندگان آبزی و کنارآب‌زی دیده می‌شود.

این فضاهای طبیعی فرصتی جهت ارتقاء صنعت گردشگری استان خصوصا طبیعت گردی و پرنده‌نگری هستند، که لازم است معرفی آنها مورد توجه قرار گیرد، اما مسئله مهم در کنار بهره برداری از اینچنین فضاهای طبیعی، اهمیت حفاظت و صیانت از این موهبت خدادادی زیبا و بکر است، چراکه با بهم خوردن زیست‌گاه از یک سو فرصت گردشگری موجود از دست خواهد رفت و از سوی دیگر با خطرات و مشکلات زیست محیطی مواجه خواهیم شد.

محمدرضا عابدی مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در معرفی تالاب «مره» عنوان کرد: تالاب مره بخشی از شمال دشت مسیله و تنها بخش زنده‌ی این دشت است که آب دارد؛ دشت مسیله 65 تا 70 هزار هکتار وسعت دارد ولی به دلیل اینکه در چند سال اخیر حق آبه‎های زیست محیطی‌ آن رعایت نشده و رودخانه قمرود و قره‌چای و رودخانه‌هایی که سرمنشأشان از تهران است دیگر ورودی به این دشت ندارند.

* تالاب «مره» با پهنه ای به وسعت 10هزار هکتار محیطی فوق‌العاده برای پرندگان

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان قم ادامه داد: در گذشته‌های دور در دشت مسیله ورودی آب به حدی بوده که در فصل های پربارش امکان تردد وجود نداشته است، اما در حال حاضر تنها به پهنه تالاب «مره» با وسعت 10 هزار هکتار آب وارد می‌شود. تنها ورودی تالاب، رودخانه شور است که حتی در تابستان هم ورودی آب دارد و تالاب را زنده نگه داشته است.

وی گفت: در پهنه تالاب «مره» گیاهان شورپسند نظیر علف شور، گز، شور بیابانی، آنابازیس و گونه های مختلف دیگر رشد می‌کنند و فضایی فوق‌العاده برای حیات وحش به ویژه پرندگان ایجاد می‌کنند. از این‌رو این منطقه محیطی بی‌نظیر در حوزه پرندگان آبزی و کنار آبزی در ناحیه مرکزی ایران است.

* استان قم کریدر مهاجرت پرندگان / شناسایی 160 تا 170 گونه پرنده در تالاب‌های استان

عابدی مقدم افزود: استان قم در ناحیه مرکزی ایران قرار دارد در نتیجه کریدر مهاجرت پرندگان است، و برخلاف آنچه تصور می‌شود که به دلیل کویری و بیابانی بودن قم، فقط پرندگان خشک‌زی در آن حضور دارند، اما در تالاب‎های قم خصوصا تالاب «مره» انواع پرندگان آبزی نظیر اردک نوک پهن، خوتکا، تلیله، اردک سرحنایی، تنجه و کنار آبزی‎ها انواع چلیک ها، تلیله‌ها و خروس گلی ودیده می شود.

وی با بیان اینکه مدام تعداد گونه هایی که در تالاب های قم شناسایی می شود، رو به افزایش است، گفت: در تالاب «مره» 160 تا 170 گونه پرنده خشک زی، آب‌زی و کنار آب‌زی شناسایی شده است، از جمله عقاب دریایی دم سفید، فلامینگو، سنقر تالابی.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان قم با تصریح بر اینکه تالاب «مره» محیطی فوق‎ العاده بکر جهت فعالیت های پژوهشی است، ادامه داد: در این منطقه، گونه پرنده نادر «هوبره» نیز در سال گذشته و امسال دیده شده است. با توجه به اینکه گونه ای مثل گربه وحشی نیز در این منطقه "رکورد" شده است، در صورتی که فعالیت تحقیقاتی میدانی در این فضا انجام شود، بعید نیست که گونه‎های جانوری دیگر نظیر کاراکال و گربه شنی نیز رکورد شود.

عابدی مقدم عنوان کرد: وجود گونه‌های پرنده‌ای که در محیط‌های مرکزی کمتر دیده می شوند و متعلق به مناطقی با آب فراوان و با کیفیت هستد، در تالاب «مره»، نشان از کیفیت زیست‌گاهی بالای این تالاب دارد؛ یکی از دلایل را می توان وسعت این پهنه آبی دانست؛ پهنه آبی وسیع 10 هزار هکتاری، محیطی امن را از لحاظ زیست‌گاهی ایجاد کرده است، یعنی پرنده می‌تواند در صورت احساس خطر به راحتی جابجا شود.

وی در خصوص خطراتی که تالاب را تهدید می کند، گفت: همرزی این منطقه با استان تهران سبب فراوانی ورود گردشگران و بازدیدکنندگان و مشکل شدن کنترل منطقه شده است، از سوی دیگر مسئله ورود آفرودبازها(offroad) به این منطقه است که اگر مدیریت، برنامه ریزی و هدف گذاری نشود، مشکلات زیادی ایجاد خواهد کرد.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش حفاظت محیط زیست قم با اشاره به اهمیت حفاظت از پوشش گیاهی موجود درتالاب «مره»، اظهار کرد: این بستر آبی که بستر رشد گیاهان است، مانند فیلتر عمل کرده و نقش بسزایی در جلوگیری از بروز ریزگردها در شهر قم دارد.

عابدی مقدم تصریح کرد: با توجه به فضای طبیعی تالاب و وجود گونه های مختلف پرندگان، علاقه مندی زیادی از سوی گردشگران برای حضور در این منطقه وجود دارد، لازم است که این موضوع مدیریت شود چراکه در غیر این‌صورت حتما آسیب‌های جدی در پی خواهد داشت از این لحاظ که امنیت زیستگاه از بین خواهد رفت.

وی تاکید کرد: همچنان که می شود از پتانسیل پرنده نگری در این منطقه به عنوان پتانسیل جذاب در گردشگری استفاده کرد، در عین حال لازم است با مدیریت، درایت و مسئولانه برخورد کنیم. اگر اکوتوریسم و طبیعت گردی مسئولانه نباشد و به توسعه پایدار در آن توجه نشود، با توجه به اینکه زیرساخت ها فراهم نیست قطع یقین با مشکل روبرو میشویم.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ انتشار: 23 اسفند 1395 ، کدخبر: 95122314659، www.isna.ir