سه‌شنبه ۱۳ خرداد ۱۴۰۴ - 2025 June 03 
شعار سال: امسال همچون ماه رمضان سال گذشته، سریال‌های تلخی برای پخش در شبکه‌های سیما انتخاب شده و اکنون که ماه رمضان به نیمه رسیده دستاورد چندانی برای تلویزیون نداشته و کسب رضایت نسبی مخاطبان اتفاق نیفتاده است. البته سال گذشته دو برنامه «دورهمی» و «خندوانه» طراوت فضای کلی آنتن را حفظ کرده بودند با این حال امسال دورهمی دیگر پخش نمی‌شود و خندوانه نیز نتوانسته موفقیت گذشته خود را تکرار کند. البته خندوانه در این اتفاق تنها نیست و برنامه «ماه عسل» نیز تا اینجا با انتقادهای تند و تیزی روبه‌رو شده است و خیلی‌ها ماهیت این برنامه را در شبکه‌های مجازی زیر سوال برده‌اند. از سوی دیگر در این وضعیت، برخی از شبکه‌های تلویزیونی هم اقدام به پخش دوباره سریال‌های محبوب گذشته کرده‌اند. شبکه یک سریال پایتخت ۴ را روی آنتن برده و شبکه چهارم سیما نیز هر روز یک سریال مناسبتی پخش شده در سال‌های گذشته را در قالب فیلم سینمایی پخش می‌کند. این موضوع هم انتقادهای زیادی را علیه مسوولان و تصمیم‌گیران صدا وسیما برانگیخته است. مدیران تلویزیون می‌گویند از سال ۹۶ ایام رحلت امام(ره) و قیام پانزده خرداد با ماه رمضان تقارن پیدا کرده و تا حدودی دست‌شان برای پخش سریال کمدی بسته است.
طنزهای تلویزیونی عمق ندارد
رضا رفیع شاعر و نویسنده طنزپرداز با انتقاد از وضعیت برنامه‌های طنز تلویزیون به‌خصوص در ایام رمضان، گفته است که نگاه عمیقی را در حوزه طنز تلویزیون نمی‌بینم؛ اوج دید آنها در حوزه طنز، ساخت برنامه‌هایی با موضوعات سطحی است. تلویزیون بیشتر سریال‌سازی می‌کند و برنامه طنزی که مردم را شاد کند و در عین شادی‌بخشی، پیام، درس زندگی و نکات آموزشی هم داشته باشد، کم است.
در واقع صداوسیما برای ساخت برنامه‌ها بیشتر به سمت و سویی می‌رود که انبساط خاطر و شادی وجود ندارد و این برنامه‌ها باعث می‌شوند افرادی که مشکلی در زندگی خود دارند، با تماشای چنین برنامه‌هایی، آن را با مشکلات شخصیت‌های حاضر در سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی گره بزنند و بیشتر اعصاب بیننده را به‌هم بریزد؛ بنابراین چنین برنامه‌هایی بازخورد مفید و مثبتی نخواهد داشت. رفیع با اشاره به پخش برنامه‌های طنز در ماه مبارک رمضان خاطرنشان کرد: اگر پخش برنامه‌های طنز در ماه مبارک رمضان بیشتر باشد بازخورد خوبی خواهد داشت. به‌دلیل اینکه مردم فرصت بیشتری برای تماشای تلویزیون دارند و به‌خصوص بعد از افطار دوست دارند پای تلویزیون بنشینند و نوع برنامه‌های تلویزیون است که می‌تواند این اتفاق را رقم بزند و مخاطب را پای تلویزیون نگه دارد. اما کمتر این اتفاق می‌افتد.
سردبیر و مجری برنامه «قندپهلو» ادامه داد: نگاه‌ها محدود شده و برنامه‌هایی با محوریت فکاهی، شوخ‌طبعی‌های معمول و گفت‌وگوهای نخ‌نما و کلیشه‌ای تولید می‌شود که هیچ‌گونه ابداع و خلاقیتی ندارند. برنامه طنزی را نمی‌بینم که از صفر تا صد آن با فکر تولید شده و محصول فرهنگ بومی خودمان باشد و عموما نمونه این نوع برنامه‌ها را در کشورهای دیگر پیدا می‌کنیم که صرفا از روی دست آنها ساخته شده و تنها از لحاظ محتوا ایرانی شده است. در واقع مشکل از نگاه بعضی از متولیان امر است که بعضا نگاه و درک درستی از برنامه‌های پخته طنز ندارند. عموم برنامه‌های طنز ما از مسیر کارشناسی عبور نمی‌کنند و تنها محصول خوش آمدن یا نیامدن یک مدیر است.
فضای تلویزیون باید بازتر شود
محمدمهدی عسگرپور که به‌عنوان نویسنده و کارگردان این روزها سریال «رهایم نکن» را روی آنتن دارد، درباره عملکرد سیما در سال‌های اخیر به خبرگزاری تسنیم گفته است: حال این روزهای تلویزیون، حال خوبی نیست. تلویزیون مدتی است دچار این رکود شده و باید برای برون‌رفت از این فضای نگران‌کننده چاره‌ای بیندیشد. به نظرمن روند سریال‌سازی در تلویزیون خیلی غیرعلمی شده و متاسفانه مدیران، تهیه‌کننده‌ها و سازندگان با هم مشارکت می‌کنند و در پروژه‌هایی فعالیت دارند که اصلا کاربرد و تاثیرگذاری علمی ندارند.
او گفته است: وقتی شخصی به عنوان مدیر یک نهاد فرهنگی انتخاب شود اگر آن انتخاب، اشتباه باشد که برای بخش عمده‌ای این اتفاق افتاده، کارهای جسورانه برخی را تبدیل به نکات غیرکاربردی می‌کند و همان فضای غیرعلمی که اشاره کردم، پدید می‌آید. یادم می‌آید در دهه ۷۰ که بنده و بسیاری از همکاران قدیمی در فضای تلویزیون مدیریت می‌کردیم، مدیران و برنامه‌سازان جسارت بیشتری برای حرف‌زدن و حوصله برای ایده‌پردازی و کارهای متنوع داشتند ولی این فضا فعلا در تلویزیون ما وجود ندارد.
در این راستا با یک مونوپولی مواجه می‌شویم که به درخواست‌های مخاطبان خودش هم توجه نکند. من بارها این مصداق را آورده‌ام که دوربینی را با یک ماشین از مسیر جنوب شهر تا شمال شهر همراه می‌کنیم قطعا ۹۰ درصد تصاویر در تلویزیون غیرقابل نمایش است. به هر حال فضای تلویزیون را باید مقداری بازتر کرد؛ متاسفانه برخی از بحث‌ها غیرقابل انتشار است و بخشی را هم نمی‌توانیم مطرح کنیم که باعث تشنج مخاطبان علاقه‌مند و هنرمندان دغدغه‌مند تلویزیون نشود.
لزومی به ساخت سه سریال مناسبتی نیست
همچنین مهدی رحیمی، کارشناس رسانه نیز می‌گوید پیش‌تر و در سال‌های گذشته در میان چند سریالی که برای پخش در ماه رمضان در نظر گرفته می‌شد، یکی از آنها حتما محتوا و ساختار طنز داشت که از این میان می‌توان به سریال‌های رضا عطاران اشاره کرد که علاوه‌بر داشتن محتوای مناسب و مرتبط با ماه رمضان و طرح مسائل اجتماعی، ته‌مایه طنز نیز داشت. اما پس از اینکه دیگر رضا عطاران با تلویزیون همکاری نکرد، جای این سریال‌ها در تلویزیون خالی شد. از طرفی دیگر یکی از شبکه‌ها نیز سریال‌هایی را پخش می‌کرد که با محتوای رمضانی یا معنوی، در ژانر درام تولید شده بودند. سریال‌هایی مانند «میوه ممنوعه» و «او یک فرشته بود» که با موضوعاتی جدید و جالب در رمضان پخش شدند و تا سال‌ها در یاد مخاطبان باقی ماندند؛ این در حالی است که کمتر مخاطبی سریال‌های رمضانی چند سال گذشته را به یاد دارد.
این کارشناس رسانه با اشاره به تعدد سریال‌ها و برنامه‌های رمضانی با توجه به مدت زمانی که بعد از افطار تا پایان روز وجود دارد، گفت: پیش‌تر که ماه رمضان در شش ماه دوم سال قرار داشت، طبیعتا از زمان افطار تا ساعات پایانی روز مدت زمان بیشتری وجود داشت و می‌شد چند سریال را از شبکه‌های مختلف پخش کرد؛ اما الان از زمان افطار تا پایان روز کمتر از چهار ساعت زمان است و همچنین مخاطبان گسترده‌ای چون دانش‌آموزان و دانشجویان درگیر امتحانات هستند، واقعا لازم نیست که سه سریال و چند برنامه با سطح کیفی متوسط و حتی پایین به‌گونه‌ای از شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش شوند که با هم همپوشانی داشته باشند و نهایتا به خاطر کیفیت پایین در جذب مخاطب هم موفق نباشند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 10 خرداد 97، شماره: 3395000
