شعار سال: بر هیچ کس پوشیده نیست که مکانیسم دور زدن تحریم ها، مکانیسمی در معرض فساد است. فسادهایی بزرگ که بروز احتمالی آن ضرباتی جبران ناپذیر بر پیکره اقتصاد ایران وارد خواهد کرد. «هم اکنون زمان کار کاسبان تحریم است» این همان جمله ای است که شنیدنش برای هر ایرانی از اخبار مربوط به بازگشت تحریم‌های ظالمانه آمریکا تلخ تر است. بازگشت به دورانی که یک جوان بیست و چند ساله با امضا و تایید مقامات مسئول وظیفه فروش نفت ایران، در بازار سیاه جهانی بر عهده می گرفت و در این میان از نشتی پول نفت ملت ایران برای خویش ثروتی افسانه ای دست و پا می کرد. دیروز وزیر نفت در اظهار نظری کوتاه در مورد خطر بازگشت « بابک زنجانی‌ها» به اقتصاد نفتی ایران گفت: «هم اکنون زمان کار کاسبان تحریم است .وزارت نفت تلاش می‌کند با تعیین سازوکارهایی اجازه ندهد که بابک زنجانی‌های جدید رشد کنند. باید از تجربه‌های گذشته برای جلوگیری از رشد بابک زنجانی‌های جدید بهره برد و روی افراد جدید بررسی‌های لازم را انجام داد. باید سازوکارهایی تعیین شود تا چنین افرادی راه به جایی نبرند، زیرا احتمال پیدایش چنین افرادی وجود دارد.» اما آیا می توان برای دور زدن تحریم‌ها از سازوکارهایی بهره جست که در آنها امکان رشد بابک زنجانی‌ها وجود نداشته باشد؟ عبدالله رمضان زاده سخنگوی دولت اصلاحات در اظهار نظری در این‌باره به نفت خبر گفت:« زور وزارت نفت به کاسبان تحریم نخواهد رسید. بازگشت تحریم‌ها در معنای بازگشت مافیای نفت و ارز خواهد بود.». ناامیدی از دور نگه داشتن کاسبان تحریم از ثروت ملی ایرانیان در حقیقت به دلیل فساد افرین بودن مسیری است که از آن به عنوان «مسیر دور زدن تحریم‌ها» یاد می شود. جلال میرزایی عضو کمیسیون انرژی مجلس در این مورد به نفت خبر می گوید:« به نظر من کار بسیار سختی است. کار کاسبان تحریم مثل افراد خاصی است که از طرق مختلف به وام‌های بانکی کلان دسترسی دارند.آنها واسطه دارند و هزینه می کنند و از کانال‌های مختلف می روند تا به نتیجه برسند. به هر حال در شرایط تحریم ما نفتی داریم که مشتری ندارد یا اگر داشته باشد به شیوه معمول خریدار آن نیست. ما مجبوریم از طرق خاص نفت خود را به افراد خاص بفروشیم. در این شرایط سرو کله دلال‌ها پیدا می شود. در دوره قبل تحریم‌ها شاهد بودیم سودجان محموله ای را تحویل می گیرفتند و پول آن را بر نمی گرداندند. ما باید به گونه ای عمل کنیم که منابع ملی تاراج نشود. 

در این مسیر نقش خود وزارت نفت، کمیسیون انرژی و سایر نهاد‌های نظارتی بسیار پر اهمیت است. باید روندهای طی شده در گذشته دوباره مورد بازبینی قرارگیرند و خطاهای رخ داده در آن خصوصا از منظر اتلاف انرژی شناسایی و اصلاح شوند.» تحریم‌ها با اقتصاد ایران چه می کند؟ بر هیچ کس پوشیده نیست که مکانیسم دور زدن تحریم‌ها، مکانیسمی در معرض فساد است. فسادهایی بزرگ که بروز احتمالی آن ضرباتی جبران ناپذیر بر پیکره اقتصاد ایران وارد خواهد کرد. سعید شریعتی فعال سیاسی اصلاح طلب در اظهار نظری در مورد دور زدن تحریم‌ها به نفت خبر گفت:«دور زدن تحریم‌ها مسلتزم ایجاد شبکه ای غیر رسمی است که در ضمن انجام مبادلات مالی، ردی از خود به جای نگذارد.این شبکه باید نفت را در خارج کشور به یک شبکه غیر رسمی دیگر بفروشد. دور زدن تحریم پیوند میان این دو شبکه غیر رسمی است. مثل آقای بابک زنجانی در داخل و رضا ضراب در خارج. این سیستم قطعا هم نشتی پیدا و هم مبادلات را با هزینه بسیار بالا به ملت تحمیل می‌کند.» حمیدرضا صالحی دبیرکل فدارسیون صادارت انرژی اما معتقد است که تحریم‌ها فرصت‌های پیش روی بخش خصوصی برای فعالیت آزاد در اقتصاد را از میان می برد. او در این باره به نفت خبر می گوید:« امروز با وجود آقای زنکنه در مسند وزارت نفت دیگر انتظار نداریم که موضوعات قبل دوباره تکرار شود. اما تحریم‌ها مسائلی ایجاد می کند که اجتناب ناپذیر است. به هرحال به‌وجود آمدن کاسبی، رانت و مفسده در ذات تحریم است. » صالحی در ادمه گفت:« البته نباید در این تردید کرد که تحریم‌ها یک فایده دارد و آن تقویت رویکرد نگاه به داخل است. اما آثار تخریبی تحریم‌ها برای اقتصاد و بخش خصوصی بسیار بیشتر است. 

امروز انتقال فناوری در حوزه‌های‌هایتک تحت شبکه‌های به‌هم متصل در اقتصاد جهانی انتقال پیدا می کند. چین و کره اگر امروز به جایی رسیده‌اند، در نتیجه انتقال فناوری از کشورهای دیگر مثل ژاپن بوده است. قطع ارتباط با دنیا دستکم در کوتاه مدت نمی‌تواند به اقتصاد ایران برای رسیدن به خودکفایی کمک کند.» با این خطر چگونه مقابله کنیم؟ گذشته از همه نگاه‌های بدبینانه به بازگشت تحریم‌های ظالمانه آمریکا هنوز یک راه برای اجتناب از افتادن در سیاه چاله‌های فساد زا و خطرآفرین باقی مانده است. راهی که به یمن برجام و ایجاد شکاف میان میان اتحادیه اروپا و آمریکا باز شده و مسئولین کشور مان البته بسیار محتاطانه به آن نگاه می کنند. جلال میرزایی در این مورد می گوید:«دولت اقای روحانی هم در داخل و هم در خارج تحت فشار است.با این حال ما امیدوار هستیم که اقای ظریف در مذاکره با اروپایی به دستاورد‌های مشخص دست پیدا کنند. در این بین باید گفت کار با اروپایی‌ها بد پیش نمی رود و در این راه از دولت حمایت نسبی شده است و به دولت این فرصت داده شده که مشکلات ناشی از خروج امریکا از برجام را با کمک اروپایی‌ها کاهش دهد. باید دید که کار با اروپایی‌ها در یکی دو هفته آینده چگونه پیش می رود.» حمید رضا صالحی نیز همچون جلال میرزایی معتقد است که بهترین مسیر برای کاهش اثرات ناشی از تحریم‌های آمریکا ادامه مسیر گفت و گو و جلب همکاری کشورهای اروپایی است. او در این مورد به نفت خبر می گوید:« این دولت دولت تدبیر و امید است و قطعا با کسانی که تحریم‌ها را کاغذ پاره می دانستند و اعتقادی به تعامل با دنیا نداشتند.باید کاری کنیم که دوباره وضعیت قبل پیش نیاید. امروز که اتحادیه اروپا بر ادامه همکاری بر ایران تاکید می کند و سرگرم نزاع تجاری با آمریکا هم هست، باید از فرصت‌های پیش آمده نهایت استفاده را بکنیم. باید ارتباطات با اروپا را از مسیر افزایش جذابیت در پروژه‌های اقتصادی و تجاری توسعه بدهیم. متاسفانه ما نتوانستیم از شرایط پیش آمده در فضای پس از برجام استفاده کنیم. حالا باید از اختلاف پیش آمده میان اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بهره ببریم و مبادلات خود با اروپایی‌ها را خصوصا در حوزه نفت، گاز و پتروشمی افزایش بدهیم »

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری نفت خبر، تاریخ انتشار 13 خرداد 97، کد مطلب: 34466، www.naftkhabar.ir