شعار سال: در‌حالي‌كه نرخ‌هاي اعلامي در بازار غيررسمي از تغيير ثانيه‌اي بهاي خودروهاي توليد داخل حكايت دارد، نمايشگاه‌داران بر اين باورند كه قيمت‌ها در پاي معامله ارقام ديگري است و شايد كمتر از رقم‌هاي اعلامي در رسانه‌ها باشد؛ اما آنچه مسلم است، اين است كه بازار خودرو آشفته است و نرخ معاملات يكباره روند صعودي طي كرده است. اين رشد بيش‌از‌حد مردم را نگران كرده است و بايد براي آن چاره‌اي انديشيد. تصميم‌سازان بار ديگر راهكارهاي قهري را به‌عنوان راه‌حل اين بحران روي ميز مديريت قرار دادند؛ اما برخي از كارشناسان بر اين باورند كه تجربيات گذشته نشان مي‌دهد تصميماتي از اين دست راه به جايي نمي‌برد و مشكلات بايد به صورت ريشه‌اي حل شود. سعيد باستاني، عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي، به خانه ملت درباره فروش و عرضه

40 هزار خودرو به بازار از شنبه هفته آينده توضيحاتي را ارائه كرد. به گفته او در نشست اخير اعضاي کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي با وزير صنعت، معدن و تجارت آخرين وضعيت بازار خودرو بررسي شده است. در اين جلسه تصميم گرفته شده است كه كسري قطعات 24 هزار خودروي متعلق به شركت‌ ايران خودرو و 16 هزار خودروي متعلق به سايپا به سرعت از گمركات ترخيص شود تا اين خودروها آماده تحويل به متقاضيان شوند. باستاني ادامه داد: همچنين تصميم گرفته شد فروش قطعي خودرو از روز شنبه هفته آتي به متقاضيان و مصرف‌کنندگان نهايي خودرو با کارت ملي انجام شود. براساس تدابير انجام‌شده و در راستاي حذف دلالي کاذب در بازار خودرو، خريداران تا يک سال حق صلح يا به عبارتي فروش محصول خريداري‌شده را به شخص ديگري ندارند. اين عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي بر اين باور است كه با عرضه 40 هزار خودرو به قيمت فعلي به مصرف‌کننده واقعي، از دلالي کاذب در بازار خودرو جلوگيري شود؛ البته او تأكيد كرد كه انجام اين امر مهم بايد تداوم يابد.

‌تجربه‌اي شكست‌خورده

اگرچه تصميم‌سازان با اعمال محدوديت يك‌ساله براي فروش، فكر مي‌كنند كه بازار خودرو ساماندهي خواهد شد؛ اما محسن بهرامي ارض‌اقدس، رئيس كميسيون تسهيل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگاني گفت: من با توجه به سابقه تاريخي اين موضوع كه در موارد مشابه بي‌نتيجه بوده است، فكر مي‌كنم به نتيجه خاصي دست پيدا نكنيم. او ادامه داد: در گذشته مجوز خاصي كه هيئت وزيران براي استفاده جانبازان داده بود تا خودروهاي خاص فقط براي جانبازان به كشور وارد شود و محدوديت پنج سال انتقال هم براي اين واردات در نظر گرفته شده بود، تجربه‌اي موفق نبود. به گفته بهرامي ارض‌اقدس برخي از جانبازاني كه نياز داشتند خودروهاي خود را بفروشند، با استفاده از روش‌هاي مختلف از‌جمله از طريق غيررسمي و وكالتي و... خودروهاي وارداتي را فروختند و اعمال محدوديت فروش نتوانست از دست‌به‌دست‌شدن خودرو جلوگيري كند. به اعتقاد او ريشه اصلي مشكلات بايد شناسايي شود و به حل آن در كشور اقدام شود.

او اضافه كرد: ريشه اصلي اين مسئله در حجم نقدينگي كشور است كه خودبه‌خود خطر‌آفرين خواهد بود.

‌سود روزانه هزار ميلياردي نقدينگي

رئيس كميسيون تسهيل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگاني عنوان مي‌كند: حجم نقدينگي در كشور هزارو 600 هزار ميليارد تومان است. نقدينگي شامل سكوك، شبه‌سكوك و سپرده‌هاي بانكي است كه با يك حساب سرانگشتي و اعمال نرخ سود 20 درصد در روز، در‌مي‌يابيم روزانه هزار ميليارد تومان سود اين حجم نقدينگي است.

او ادامه داد: اين حجم از نقدينگي به دليل اينكه توليد سودآور نيست، به سمت اين بخش جذب نمي‌شود. سود بانكي سهل‌الوصول‌ترين نوع سرمايه‌گذاري، بدون خطر، ماليات و عوارض است. اين پول بادآورده قيمت‌ها را به‌صورت سرسام‌آور بالا برده است. شرايط فعلي هم مقداري هيجاني شده است. طبيعي است كه بخشي از اين پول‌ها وارد هر بازاري اعم از بازار سكه، ارز يا دلار شود و اين بازارها را دچار مشكل كند. وقتي هم كه بازار سكه و ارز دچار محدوديت شود، اين پول‌ها سراغ كالاهاي بادوام كه نقدشوندگي كمتري دارند مثل فولاد، مس، خودرو و... مي‌روند، در نتيجه ايجاد تلاطم در اين بازارها بستگي دارد به سليقه كسي كه پول دستش است.

‌خروج خودرو از كالاي مصرفي به سرمايه‌اي

به گفته بهرامي‌ارض‌اقدس امروز احساس مي‌شود كه خودرو از كالاي مصرفي به سرمايه‌اي تبديل شده است. حتي اقشار ضعيف و كم‌درآمد هم فكر مي‌كنند اگر خودرو را امروز بخرند، بهتر از آن است كه فردا بخرند. شكاف بين عرضه و تقاضا و پايين‌بودن توليد از سطح تقاضا و يك‌سري شرايط حاشيه‌اي ديگر مثل ممنوع‌كردن واردات خودرو، بلاتكليف‌ماندن نوع ارز قطعات خودرو به صورت CVU يا توليد داخلي‌هايي كه ارزبري دارند و توليدشان مستلزم واردات قطعات يدكي است، همچنين كاهش عرضه توسط خودروسازان بزرگ كشور، دست به دست هم مي‌دهد تا شكاف بين عرضه و تقاضا و نقدينگي بيشتر و بازار از شرايط عادي خارج شود.

او گفت: بازار خودرو مثل بقيه كالاهاي شامل سكه و ارز، شرايط هيجاني پيدا كرده و تا شرايط عرضه و تقاضا درست نشود و بحث نقدينگي تعيين تكليف نشود، از سوي ديگر توليد سودآور نشود و مشكلات واحدهاي توليدي حل‌و‌فصل نشود، هر اقدامي موقت خواهد بود و مسكّني است كه در شرايط خيلي تأثيرگذار نخواهد بود.

‌ممنوعيت فروش، بازار را متعادل مي‌كند

اگرچه بهرامي‌ارض‌اقدس اعمال محدوديت براي فروش خودرو را اقدامي غيرمؤثر بر بازار توصيف مي‌كند اما مهدي صادقيT عضو هيئت علمي دانشگاه امام صادق(ع) نظري خلاف او دارد.

صادقي در اين رابطه عنوان كرد: عرضه 40 هزار خودرو به بازار بخشي از تقاضا را پاسخ مي‌دهد و مي‌تواند روي بازار خودرو اثر بگذارد و از تب و تابي كه در بازار وجود دارد، تا حدودي بكاهد.

او ادامه داد: اگر نتوانيم به تقاضا پاسخ دهيم، طبيعي است كه تقاضاي كاذب به بازار فشار بياورد و حتي قيمت‌ها را به بالاتر از اعداد فعلي برساند.

به گفته صادقي اگر به متقاضيان با شرايطي كه امروز ترسيم مي‌كنيم، خودرو واگذار كنيم و اين روند را در آينده هم متداول كنيم، كسي كه از ايران‌خودرو اتومبيل خريداري كرده است، ‌نمي‌تواند اتومبيل جديد بخرد يا نوع ديگري از محصولات اين شركت را بايد بخرد، در نتيجه تلاطم ايجادشده در بازار، كنترل مي‌شود. او بر اين باور است كه با اعمال دستورات تا حدي مي‌توان بازار را كنترل كرد اما اينكه بازار را كاملا متعادل كنيم و به شرايط قبلي برسانيم، امكان‌پذير نيست. تلاطم زيادي در بازار ايجاد شده است كه بخشي از اين تلاطم‌ها را مي‌توان جبران كرد. او پيش‌بيني كرد: با اعمال محدوديت‌هاي جديد، قيمت خودرو تا سقف 20 درصد كاهش مي‌يابد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 12 شهریور 97، شماره: 3234