مسئولان

افت ۹۰ درصدی تولید پسته در کرمان موجب افزایش بیکاری به‌ویژه در فصل برداشت محصول شده؛ به‌طوری‌که به وضوح بسیاری از کارگران فصلی دست‌شان خالی مانده است‌.

شعارسال: طبق اعلام انجمن پسته استان کرمان حدود یک‌میلیون نفر کرمانی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در صنعت پسته مشغول به کار هستند از این تعداد بسیاری از کارگرانی که هر سال در آغاز فصل پاییز اقدام به برداشت و فرآوری پسته می‌کردند در سال جاری بیکار شده‌اند‌. پسته جزو پنج فرصت اصلی اشتغال در استان کرمان محسوب می‌شود؛ در حالی که سال گذشته حدود ۱۲۰ تن پسته در باغ‌های کرمان برداشت شده بود به‌دلیل خشک‌سالی فقط در سال گذشته ۱۵ هزار فرصت شغلی از دست رفت؛ اما هنوز آماری از میزان شغلی که در پس افت تولید ۹۰ درصدی محصول در سال جاری ایجاد شده اعلام نشده است‌. اما آنچه به صورت محسوس در کرمان قابل رویت است بیکاری اکثر کارگران فصلی، عدم حضور کارگران استان‌های مجاور در استان و کاهش مهاجرت نیروی کار اتباع افغان در استان کرمان در فصل برداشت پسته است‌. گفته می‌شود خسارت‌های ابتدایی کاهش شدید تولید پسته در کرمان سه‌هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، اما این رقم تنها میزان سودی است که پسته‌کاران از افت شدید تولید نصیبشان می‌شده است و حالا که فقط ۲۰ هزار تن پسته در استان تولید می‌شود اکثر فرصت‌های پایین دستی اشتغال نیز از دست رفته است‌.

بسیاری از کارگران فصلی در کرمان بیکار شده‌اند

بنا به اعلام پژوهشکده پسته استان کرمان آنچه در سال جاری بر پسته کرمان گذشته است در نیم قرن اخیر بی‌سابقه بوده و عملاً باغ‌های پسته کرمان، رفسنجان، زرند، انار و سیرجان که مهم‌ترین محصول صادراتی غیرنفتی کشور را تولید می‌کردند بی‌محصول مانده‌اند‌. رئیس پژوهشکده پسته در این خصوص می‌گوید: پسته در واقع یکی از مهم‌ترین بخش‌های اشتغال‌زا در استان کرمان محسوب می‌شود و علاوه‌بر نیروی کار استان موجب اشتغال بخش عمده‌ای از نیروهای کار استان‌های دیگر هم می‌شود‌.

۲۰ درصد از پسته کرمان به محصول تبدیل شده است

علی اسماعیل‌پور ادامه داد: امسال متأسفانه برداشت پسته مانند سال‌های گذشته نیست، چون عملاً فقط ۱۰ تا ۲۰ درصد پسته استان کرمان به محصول تبدیل شده است و مهم‌ترین دلیل افت شدید محصول هم تغییرات دمایی روزهای انتهایی سال گذشته و ابتدای سال جاری بوده است‌. وی همچنین به خشک‌سالی هم اشاره کرد و بیان کرد: عدم بارش باران امکان آبیاری درختان پسته را هم از بین برده است و موجب شده اکثر کشاورزان دچار خسارت‌های بی‌سابقه در بحث تولید محصول پسته شوند‌. وی ادامه داد: باید کشاورزی به‌ویژه در زمینه محصولات استراتژیکی مانند پسته به‌سمت کشاورزی علمی پیش برود و ریسک تولید محصول به کم‌ترین میزان کاهش یابد که یکی از روش‌های استفاده از گونه‌های مقاوم در مقابل تغییرات دمایی شده است‌. وی به تغییرات اقلیمی کرمان اشاره کرد و بیان داشت: بسیاری از محصولات استان از این تغییرات صدمه دیده‌اند باید چاره‌اندیشی جدی در این‌خصوص انجام شود‌. هر سال حدود ۷۰۰ نفر در باغ‌های پسته‌ام کار می‌کردند؛ اما در سال جاری فقط در بخش ترمینال ضبط پسته مجبور شدم ۸۰ درصد نیروی کار را تعدیل کنم، چون پسته‌ای برای پوست‌کنی و خشک‌کردن وجود ندارد. محمد اسلامی یکی از تولید‌کنندگان پسته است، می‌گوید: در سال جاری قیمت پسته «تر» به ۷۰ هزار تومان رسیده، چون پسته‌ای برای عرضه به بازار وجود ندارد و ما هم ترجیح می‌دهیم، به‌گونه‌ای بازارهای خارجی را حفظ کنیم که بهترین راه تأمین بازار به‌وسیله محصول سال گذشته است‌. وی گفت: باغ‌های من در شهرستان زرند قرار دارد، در ابتدای سال جاری پیش‌بینی می‌شد ۱۵ هزار تن پسته از مجموع باغ‌های پسته موجود در این شهرستان برداشت شود که در حال حاضر در بهترین حالت حداکثر ۳۰۰ تن پسته خواهیم داشت، در واقع به‌همین علت بیش‌تر نیروی کار را از دست داده‌ایم‌.

اسلامی گفت: وضعیت در شهرستان سیرجان کمی بهتر است؛ اما در سایر شهرستان‌ها خسارت‌ها بسیار بالاست و به‌دلیل رشد نکردن سرشاخه درختان سال آینده هم افت شدید محصول را شاهد خواهیم بود‌.

هزاران کارگر بیکار شده‌اند

وی گفت: کل درآمد یک‌سال یک کشاورز در ماه‌های مهر و شهریور رقم می‌خورد و باید از این درآمد سم، کود، آب و هزینه نیروی کار و نگهداری و صادرات محصول را تأمین کند‌. این کشاورز افزود: بسیاری از کشاورزان وام متعدد برای سال جاری دریافت کرده‌اند که سر رسید این اقساط به‌زودی می‌رسد و پولی برای پرداخت وجود ندارد‌. یکی دیگر از کشاورزان بیان کرد: این‌که بگویم هزاران کارگر روزمرد که امیدشان به باغ‌های پسته استان کرمان بود حالا فاقد درآمد مانده‌اند اغراق نکرده‌ام، روزانه شاهد مراجعه تعداد بالایی از این افراد هستیم که گاهی چندین دهه برای ما کار می‌کردند؛ اما شرمنده آن‌ها شده‌ایم‌. حسن امیرفضلی ادامه داد: متأسفانه نمی‌توانیم این افراد را به‌کار بگیریم و حجم بیکاری در زمینه کشاورزی در کرمان به‌ویژه شهر رفسنجان افزایش یافته است و بسیاری از این افراد کار جایگزینی هم ندارند چون رفسنجان فاقد زیر ساخت‌های صنعتی است‌.

باغداران پولی در بساط ندارند

وی بیان کرد: مشکلی که هم‌اکنون باغداران با آن مواجهند تأمین هزینه نگهداری باغ‌های پسته و پرداخت اقساط وام‌ها است؛ ضمن این‌که در سال جاری هزینه سم و کود هم به‌شدت افزایش یافته و کشاورز پولی برای خرید نهاده‌ها که می‌تواند در تولید سال آینده تأثیرگذار باشد، هم ندارند‌. وی گفت: هر سال برآمدگی بر روی شاخه‌های درختان ایجاد می‌شود که این‌بارآمدگی‌ها در سال بعد تبدیل به شاخه‌های باور می‌شوند، اما در سال جاری این اتفاق هم روی نداده است یعنی سال آینده هم محصول نداریم‌. رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن کرمان نیز می‌گوید: افت تولید پسته در کرمان یک چالش جدی اقتصادی در استان کرمان محسوب می‌شود که

سیدمهدی طبیب‌زاده افزود: ارزش کلی باغ‌های استان کرمان نزدیک به ۶۰ هزار میلیارد تومان است که باید این ثروت بزرگ را برای استان حفظ کنیم که پس از آسیبی که به محصول وارد شده است، به همه افرادی که در این چرخه هستند صدمه وارد شده است‌. وی بیان کرد: برای حمایت از کشاورزان و نگهداری از باغ‌های پسته باید تسهیلاتی در اختیار کشاورز قرار گیرد؛ چون در صورت تخریب باغ‌ها اقتصاد استان کرمان دچار صدمه جدی می‌شود‌. طیب‌زاده افزود: میزان تولید پسته در کرمان از یک‌میلیارد دلار سالانه در سال جاری حداکثر به ۱۰۰ میلیون دلار رسیده است‌.

بازارهای جهانی ایران در خطر قرار دارد

محسن جلال‌پور، یکی از تجار بزرگ پسته ایران، در یادداشتی در این‌خصوص می‌گوید: در سال‌های اخیر به‌طور متوسط سالانه ۱۲۰ هزار تن پسته در استان کرمان تولید شده؛ اما به‌نظر می‌رسد تولید امسال چیزی در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار تن باشد‌. هر سال به‌طور متوسط بین ۱۵۰ تا ۲۲۰ هزار تن پسته در کل کشور تولید می‌شود؛ اما همین وضعیت در دیگر مناطق کشور هم وجود دارد‌. براساس برآوردها احتمالاً امسال حدود ۵۰ هزار تن پسته در کل کشور تولید می‌شود که این میزان تولید بی‌شک گرفتاری زیادی برای باغداران و صادرکنندگان ایجاد خواهد کرد‌. معمولاً به‌طور متوسط هر سال حدود ۱۲۰ هزار تن پسته به خارج از کشور صادر می‌شود که به‌نظر می‌رسد امسال این میزان صادرات به کم‌تر از ۵۰ هزار تن تقلیل پیدا کند، به این ترتیب قابل پیش‌بینی است که در ماه‌های آینده بخش مهمی از بازارهای خود را به رقیب همیشگی یعنی آمریکا واگذار می‌کنیم‌. با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت امسال پسته‌کاران و تجار این محصول تنها در کرمان سه‌هزار میلیارد تومان خسارت خواهند دید، چنین زیانی، کم‌تر از وقوع یک زلزله شدید یا سیلی ویران‌گر نیست و چنانچه تمهیدات درستی اندیشیده نشود، در آینده نزدیک تبعات اجتماعی و اقتصادی زیادی به‌خصوص برای باغداران و اقشار آسیب‌پذیر مرتبط به‌دنبال خواهد داشت‌.