شعار سال: امروز بیش از هر زمان دیگر نمایان شده که گردشگری وجه مثبتی از فرایند جهانی‌شدن است که زمینه‌ای گسترده برای ابراز هویت و معرفت جامعه میزبان و میهمان فراهم کرده و به‌عنوان بزرگ‌ترین پدیده جامعه مدرن با کارکردهای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به محور تحولات نظام اجتماعی بسیاری از جوامع جهانی تبدیل شده است و نقش عمده‌ای در تعیین راهبردهای توسعه ملی و بین‌المللی ایفا می‌کند. در دنیای کنونی، گردشگری شاخص توسعه است؛ به‌گونه‌ای‌که اکنون توسعه و امنیت کشورها و شهرهای بزرگ را بر حسب فرایند میزبانی و میهمانی و حضور دیگر مردمان در آنها می‌سنجند و در این رویکرد هر کشوری که گردشگر ندارد، عقب‌مانده، ‌توسعه‌نیافته و ناامن تلقی می‌شود. نهادینه‌شدن امور، تقسیم کار اجتماعی و تمایز‌پذیری سازمانی موجب ساماندهی تعطیلات و اوقات فراغت شد و از‌این‌رو در جامعه مدرن «گردش» به‌عنوان «یک نیاز» متبلور شد و برای تأمین این نیاز مجموعه‌ای از مناسبت‌ها و نهادها شکل گرفت که در ملموس‌ترین وجوه خود قالب سازمان‌یافته‌ای پیدا کرد و صنعت گردشگری را پدید آورد. این صنعت در سال 2017 از رویکرد شاخص رشد، صنایع خودروسازی را که «پیتر دراکر» مادر و لوکوموتیو صنایع جهانی نامیده بود، پشت ‌سر گذاشت و بعد از صنعت نفت و صنایع پتروشیمی مقام سوم جهان را از آنِ خود کرد. گردشگری بیش از 10 درصد تولید ناخالص داخلی جهان (GDP‎)، بیش از 10 درصد اشتغال جهان و بیش از هفت درصد صادرات جهان را با حرکت بیش از یک‌میلیارد‌و 300 میلیون نفر به صورت بین‌المللی در سال 2018 و پیش‌بینی افزایش به بیش از یک‌میلیارد‌و 800 میلیون نفر در سال 2030 در بر می‌گیرد و عنوان مهم‌ترین صنعت مردمی جهان را از آنِ خود کرده است.

در رویکرد پسامدرن تأکید بر هویت و میراث فرهنگی و تاریخی جوامع و تحریک نوستالژی‌های طبیعی و فرهنگی و تاریخی و گسترش مسئولیت‌پذیری اجتماعی در پدیده گردشگری برجسته شد و ‎گردشگری به‌عنوان «یک حق» مطرح شد؛ به‌گونه‌ای‌که در مسیری انسان‌مدارانه و بشردوستانه کدهای اخلاقی در گردشگری بر پایه‌های احترام متقابل بین جوامع، تسهیل در شکوفایی و کمال‌جویی فردی و اجتماعی، حفظ میراث فرهنگی، سودمندی برای جوامع محلی به‌ویژه در کشورهای فقیر، عمل به تعهد ‎ذی‌نفعان به‌ویژه بخش خصوصی و مقامات محلی، حقوق گردشگران و تسهیل در حرکت آنها و رعایت حقوق کارکنان در مجمع عمومی در شهر سانتیاگو در سال ١٩٩٩ به تصویب رسید.
با عنایت به گسترش عناصر فرهنگی جهانی‌شدن و اقتصاد موضوعی‌شده جهان، فراتر از همه ایدئولوژی‌هایی که تاکنون ذهن و زندگی بشر را به خود مشغول کرده است، سازمان ملل از برایند همه برنامه‌ها و نسخه‌هایی که تاکنون از سوی صاحب‌نظران برای توسعه و پیشرفت مطرح شده، رویکرد «توسعه پایدار» را با اهداف هفده‌گانه آن برای تحقق در سال ٢٠٣٠ فراروی همه جوامع قرار داده است و بر موضوعاتی مانند رفع فقر و گرسنگی، سلامتی و رفاه، آموزش، عدالت جنسیتی، کاهش نابرابری، کار شایسته و رشد اقتصادی، نوآوری، صلح، عدالت و مشارکت همه ‎تأکید کرده است.
‎گردشگری پایدار و مسئولیت‌پذیر یکی از اَبَر‌راهکارهای تحقق این اهداف است و با کارکردهایی مانند درآمدآفرینی، اشتغال‌زایی، عدالت‌گستری، فقرزدایی و حفظ محیط زیست و پایداری به تحقق توسعه پایدار کمک می‌کند. در رویکرد توسعه پایدار گردشگری با عنایت به حفظ و تعالی منابع مادی و معنوی جوامع مشارکت ملی و محلی در فرایند میزبانی و میهمانی موجبات بهره‌برداری بهینه از همه فرصت‌ها و استعداد‌ها فراهم می‌شود و به دلیل ماهیت مردمی و رویکرد انسان‌مدارانه‌ای که به اقتصاد و اجتماع بشری دارد، مزیت فعالیت‌ها ابعاد مضاعفی پیدا می‌کند.
درآمد ناشی از صنعت گردشگری مستقیم و به صورت گسترده در بین اقشار مردم توزیع می‌شود. ضریب تکاثر اقتصادی و اثربخشی هر دلار درآمد ناشی از گردشگری برابر با 2.7 دلار ناشی از دیگر فعالیت‌ها مانند صنایع فولادی و صنایع نفتی برآورد شده و این رقم برای ایران در وضعیت کنونی 1.7 دلار پیش‌بینی می‌شود.
‎شکاف طبقاتی، بی‌کاری، فقر، نابرابری جنسیتی و ظلم به زنان از چالش‌های اساسی تاریخ بشر و جامعه کنونی است؛ به‌گونه‌ای‌که زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت جهان دوسوم ساعات کار را انجام می‌دهند و فقط یک‌دهم درآمد جهان و یک‌صدم مالکیت اموال و دارایی‌های جهان به زنان اختصاص یافته است.
صنعت گردشگری بیش از دیگر فعالیت‌ها زمینه عدالت‌گستری، آمایش سرزمین و به‌کارگیری و اشتغال برای جوانان به‌ویژه زنان را فراهم کرده است؛ به‌گونه‌ای که براساس گزارش سال 2015 اتحادیه اروپا از ترکیب کل مشاغل گردشگری 58 درصد به زنان اختصاص یافته و مشاغل زنان در بخش اقامت و هتل 60 درصد و در بخش آژانس و خدمات مسافری 64 درصد بوده است.
براساس گزارش سازمان بین‌المللی کار صنعت گردشگری به صورت معناداری بیش از دیگر امور زنان و جوانان را استخدام کرده است.
در سطح جهانی بیشتر کارگران زیر 35 سال دارند و نیمی از آنها 25‌ساله یا کمتر هستند و زنان بین 60 تا 70 درصد از نیروی کار گردشگری را تشکیل می‌دهند. در جریان تحول ساختار تولید و اشتغال و کمبود سرمایه و سرمایه‌گذاری‌ها و بحران‌هایی که خانوارها و جوامع را تهدید می‌کند، توجه به این نکته ضروری است که ضریب اشتغال در گردشگری بیش از دیگر فعالیت‌هاست؛ به‌گونه‌ای‌که به ازای هر 80 هزار دلار سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری 41 شغل ایجاد می‌شود؛ یعنی 25 شغل بیشتر از صنعت نفت و 26 شغل بیشتر از صنایع فلزی؛ بنابراین ‎گردشگری وجه مثبتی از جهانی‌شدن است که با رویکرد پایداری می‌تواند علاوه ‌بر حفظ و تعالی هویت و افزایش معرفت نسبت به میراث فرهنگی و تاریخی جوامع در حل مشکلات و مسائل عمده جوامع مانند فقر و بی‌کاری و نابرابری راهگشا شود و مشارکت ملی و محلی را بر حسب استعداد و فعالیت آنها برانگیزد. در عصر فراپسامدرن، فناوری اطلاعات و ارتباطات امکانات فراوانی برای توسعه این صنعت فراهم شده ‎و امید است مسئولان جامعه ایران به خود آیند و برای رهایی از اقتصاد نفتی و حل مشکلات جوانان توسعه این صنعت مهم و مردمی را در دستور کار و اولویت برنامه‌ریزی و مدیریت قرار دهند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 21 آبان 97، شماره: 3289