شعار سال:«زهرا چیذری» در روزنامه«جوان»نوشت:

یکی از جاهایی که انگار با بازی آمار مواجه هستیم، آمار و اطلاعاتی است که در حوزه رشد جمعیت از سوی اشخاص و مسئولان مختلف کشور بیان می‌شود. در حالی که محمد‌اسماعیل مطلق، رئیس مرکز سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حاشیه دومین کنگره بین‌المللی تولید مثل و نخستین کنگره علوم سلامت باروری و فرزندآوری در جمع خبرنگاران گفته بود «طبق بررسی‌های اولیه این وزارتخانه در استان‌های کشور میزان باروری کلی از 1/8 یا کمتر از آن به 2/9 فرزند رسیده است»، درست فردای آن روز علی اکبر سیاری، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در همایش «روز ملی جمعیت» در دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: متوسط زایمان هر زن ایرانی در دوران باروری از هفت فرزند به 1/8 کاهش یافته است! آمار متناقضی که واقعیت جمعیت را پنهان می‌کند.

بازی با آمار واقعیتی است که در بسیاری از مسائل نمود می‌یابد. نمونه بارز این بازی را می‌توان در حوزه جمعیت مشاهده کرد. به باور برخی از کارشناسان اصلاً یکی از دلایلی که مدیران کشورمان دیر متوجه شیب تند کاهش رشد جمعیت و رشد پیری آن شدند همین ماجرای بازی با آمار است. حالا هم در همایش‌هایی که به مناسبت 30 اردیبهشت یعنی روز جهانی جمعیت برگزار شد با آمارهای متفاوتی از نرخ باروری و رشد جمعیت مواجهیم، آن هم آمارهایی که از سوی مدیران یک وزارتخانه ارائه شده است. اگر نرخ باروری 2/9 که از سوی رئیس مرکز سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت در دومین کنگره بین‌المللی تولید مثل و نخستین کنگره علوم سلامت باروری و فرزندآوری در سالن همایش‌های رازی ارائه شده درست باشد با عنایت به آمار مطلوب 2/1 برای نرخ باروری در کشور و رشد در حد جانشینی، نه فقط برنامه‌های افزایش رشد جمعیت باید متوقف شود بلکه باید تدبیری برای کاهش نرخ باروری داشته باشیم اما اگر نرخ باروری 1/8 ارائه شده از سوی معاون بهداشتی وزیر بهداشت درست باشد، با عنایت به شرایط اجتماعی، ‌کاهش ازدواج و رشد طلاق و افزایش سن ازدواج و کاهش زمان برای فرزند‌آوری هنوز تا رسیدن به نرخ مطلوب باروری یعنی 2/1 فاصله زیادی داریم.

*رشد نامتوازن جمعیت در نقاط مختلف کشور

ماجرای کاهش جمعیت آن هم با شیب تند هرچند موضوعی است که می‌توان با استناد به آمار و ارقام صحت و سقمش را اثبات کرد اما موافقان و مخالفانی دارد.

مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور که همواره پوشه‌ای از آمار و ارقام و تحلیل‌های آماری زیر بغل دارد، همواره درباره پیری و شیب کاهش رشد جمعیت هشدار داده است.

به گفته علی اکبر محزون ایران به عنوان یکی از کشورهایی قلمداد می‌شود که شدیدترین روند را در کاهش نرخ باروری - تعداد فرزندان هر زن که به طور میانگین در طول دوره باروری متولد می‌شود- دارد و بین 26 کشور منطقه از نظر شاخص باروری دارای رتبه 25 است. وی در همایش روز جمعیت که در سازمان ثبت احوال برگزار شد، افزود:‌براساس آخرین رصد صورت گرفته جمعیت ایران به مرز 80 میلیون نفر نزدیک می‌شود. ایران از نظر جمعیت در جهان دارای رتبه 17، در آسیا رتبه 9 و در منطقه دارای رتبه سوم است، اما اگر باروری زیر سطح جانشینی ادامه یابد در سال‌های آینده شاهد توقف رشد جمعیت، کاهش جمعیت و در نتیجه افزایش سالمندی خواهیم بود. رئیس مرکز سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینکه طبق بررسی‌های اولیه این وزارتخانه در استان‌های کشور میزان باروری کلی از 1/8 یا کمتر از آن به 2/9 فرزند رسیده، ‌افزود:‌شتاب رشد نرخ باروری در برخی استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و گلستان «زیاد» و سن امید به زندگی زنان کم و مرگ و میر مادر و کودک بیشتر از استان‌های دیگر است.

*پنجره جمعیتی هنوز باز است

به باور معاون بهداشتی وزیر بهداشت ایران از نظر جمعیت در بهترین موقعیت تاریخی خود به سر می‌برد و 70 درصد جمعیت کشور در سنین 15 تا 64 سال هستند. وی در همایش «روز ملی جمعیت» گفت: این دوران پنجره جمعیتی نامیده می‌شود و فرصت بزرگی برای کشور است که با مدیریتی درست امکاناتی برای سرمایه‌گذاری، اشتغال، ازدواج و مسکن را برای مردم فراهم کند.

دکتر سیاری با اعلام اینکه از دوران پنجره جمعیتی کشور 10 سال گذشته و تنها سه تا چهار دهه از آن باقی مانده، تصریح کرد: از بین رفتن این فرصت غیرقابل جبران است و جمعیت تنها با توانمندسازی مردم، شرایط اشتغال و سرمایه‌گذاری توسعه پیدا کرده و به طور خودبه خودی توسعه محقق نمی‌شود. معاون بهداشت با بیان اینکه در سال 94، یک میلیون و 500 هزار نوزاد متولد شدند که نسبت به سال 93، 34 هزار نفر افزایش داشته، گفت: اکنون یک سوم جمعیت کشور در سنین 15 تا 29 سالگی هستند که نیاز به کار، مسکن و ازدواج دارند. وی افزود: رشد جمعیت کشور از 3/9 درصد در دهه 50 و 60 به 1/3 درصد در دهه 80 کاهش یافته، جمعیت کشور در مدت 35 سال، 2/3 برابر و در مناطق شهری پنج برابر شده اما نیازهای مردم مطابق با رشد آنها تأمین نشده است.

دکتر سیاری با بیان اینکه متوسط زایمان هر زن ایرانی در دوران باروری از هفت فرزند به 1/8 کاهش یافته، اظهار کرد: حد جایگزین جمعیتی در کشور 2/1 است. این امر هشداری برای ایران محسوب می‌شود که در بسیاری از کشورها با شواهد علمی و سیاست‌های جمعیتی این مشکل را حل کرده‌اند.

*برنامه‌ای که دیر شده

با تمام اینها حتی اگر پنجره جمعیتی هم باز باشد مشکل اصلی جامعه ما یعنی پیری جمعیت همچنان پابرجاست.

محمدجواد محمودی، رئیس کمیسیون مطالعات و پایش سیاست‌‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با «جوان» در این رابطه می‌گوید: وظیفه هر دولت مستقر این است که به این پنجره جمعیتی اهمیت بدهد اما در کنارش باید برای آینده سالخوردگان جمعیت ایران که بیش از سه برابر افراد زیر 15 سال در حال رشد است، تمهیداتی اندیشیده شود؛ امری که به‌زعم بسیاری از جمعیت‌شناسان همین الان هم دیر شده است.

ما وقتی با یک موج سالمند مواجه شویم نمی‌توانیم برای آنها برنامه‌ریزی کنیم فقط باید در برنامه‌های جاری مدیریت‌شان کنیم. اما اگر بخواهیم برای سالمندی آینده جمعیت ایران برنامه داشته باشیم همین الان هم برای آغاز کار و برنامه‌ریزی برای این موضوع دیر است.

با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 1 خرداد 1395، کد مطلب: -:www.farsnews.com