مروری بر تحولات ۲۰۱۸؛ بیم‌ها و امیدها

سال ۲۰۱۸ درحالی به پایان رسید و جای خود را به سال جدید داد که حوادث بسیاری در آن رخ داد و بیم‌ها و امیدهای فراوانی ایجاد کرد.

شعارسال: نیمه‌شب گذشته با چرخش عقربه ثانیه‌شمار به روی عدد ۱۲، سال ۲۰۱۸ جای خود را به ۲۰۱۹ داد و از شرق تا غرب کره خاکی را غرق شادی و خروش ناشی از تغییر سال کرد.

تحولات بین‌المللی اما همانند عقربه‌های ساعت هیچ‌گاه متوقف نشده و اثرات خود را بر جای‌جای زندگی مردمان در گوشه و کنار جهان می‌گذارد و تجربیات سال گذشته را به سال جدید منتقل می‌کنند.

سال ۲۰۱۸ را می‌توان سال بیم‌ها و امیدها دانست؛ سالی که در آن از صلح تا جنگ، دوستی و دشمنی، امید به فردای بهتر تا نگرانی از آینده جهان جای خود را به سال جدید (۲۰۱۹) داد.

صلح در شبه‌جزیره کره

نزاع میان کره شمالی و آمریکا که از ۲۰۱۶ و به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در کاخ سفید به اوج خود رسیده بود و بسیاری از تحلیلگران روابط بین‌الملل از احتمال آغاز جنگی میان دو کشور خبر می‌دادند، با دست دادن ترامپ و کیم جونگ اون در سنگاپور فروکش کرد. دو رهبر در دیدار خود تفاهم‌نامه‌ای را امضا کردند که بر اساس آن، بنا شد تا روند خلع سلاح اتمی در کره شمالی آغاز و در مقابل، تحریم‌ها علیه این کشور لغو شوند.

هرچند از عمق بحران پیونگ‌یانگ و واشنگتن کاسته شد ولی تقابل دو کشور همچنان ادامه یافت و نه خلع سلاح اتمی کره شمالی اتفاق افتاد و نه تحریم‌های آمریکا لغو شد؛ اما آنچه شبه‌جزیره کره را دستخوش تحول کرد، نزدیکی سئول و پیونگ‌یانگ و تلاش برای ثبات در این منطقه استراتژیک بود.

سال گسترش افراط‌گرایی

از فیلیپین، برزیل و ایتالیا تا آمریکا، راست‌گرایان افراطی توانستند خود را به‌عنوان مدعیان جدید قدرت در عرصه بین‌الملل مطرح کنند. «خائر بولسونارو» در برزیل و «رودریگو دوترته» توانستند با پیروزی در انتخابات کشورهای خود به‌عنوان رئیس جمهور انتخاب شوند. احزاب جنبش پنج ستاره و لیگ در ایتالیا و حزب آزادی در اتریش دولت را تشکیل دادند. حزب آلترناتیوی برای آلمان برای اولین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم توانست به پارلمان محلی در ایالت‌های بایرن و هسن راه یابد؛ دیگر احزاب راست افراطی نیز در جای‌جای قاره سبز از جایگاه خوبی برخوردار شدند و نگرانی از احتمال پیروزی آنها در انتخابات پارلمان اروپا که در سال جاری میلادی (۲۰۱۹) برگزار خواهد شد را دوچندان کردند.

پایان راه بانوی آهنین آلمان

آنگلا مرکل صدراعظم آلمان پس از ناکامی‌های متوالی حزبش در انتخابات محلی این کشور رسماً اظهار کرد که از مقام ریاست حزب دموکرات مسیحی استعفا می‌دهد و ۲۰۲۱، سال پایان حضورش در عرصه سیاست خواهد بود.

مرکل در دوران ۱۳ ساله صدارتش بر آلمان توانست این کشور را به رهبر بلامنازع اقتصادی اتحادیه اروپا تبدیل کند به‌طوری‌که بسیاری وی را رایش چهارم آلمان خطاب کردند. حالا اروپا باید خود را آماده کناره‌گیری رهبری توانمند در مقابل مخاطرات کند.

کلاف پیچیده‌ای به نام برگزیت

گره کور برگزیت همچنان در طول ۲۰۱۸ تنگ‌تر شد و نگرانی‌ها از آینده انگلستان و نوع روابط این کشور بعد از خروج از اتحادیه اروپا به مهم‌ترین موضوع در قاره سبز تبدیل شد.

لندن و بروکسل در ماه نوامبر اعلام کردند که به توافقی برای نحوه خروج انگلستان از اتحادیه اروپا رسیده‌اند که نیاز دارد در پارلمان‌های دو طرف مورد تصویب قرار گیرد. هرچند اتحادیه اروپا از توافق حاصل‌شده استقبال کرد ولی در انگلستان همه گروه‌ها و احزاب سیاسی فارغ از نوع نگاهشان به برگزیت با آن مخالفت کردند. داستان دامنه‌دار برگزیت برای تصویب و اجرا به سال جدید محول شد تا شاید بابانوئل بتواند گره آن را باز کند.

پایان توافق هسته‌ای

دونالد ترامپ در کاخ سفید در مقابل دوربین‌های تلویزیونی قرار گرفت و خروج آمریکا از توافق هسته‌ای موسوم به برجام را اعلام کرد. وی که از دوران رقابت‌های انتخاباتی، برجام را بدترین توافق در طول تاریخ آمریکا دانسته بود، درنهایت به وعده خود عمل کرد. ترامپ با تکرار توهمات چندین ساله مقام‌های کاخ سفید علیه کشورمان، زیر میز توافق ۱+۵ با ایران زد و وعده داد تا چهار نوامبر (۱۳ آبان) شدیدترین تحریم‌های جهان را علیه ایران اعمال کند؛ امری که بعد از دو روز تأخیر به اجرا درآمد ولی به‌سرعت ناکارآمدی خود را نشان داد و ثبات بازار در ایران‌، مُهر تأییدی بر شکست راهبرد کلیددار کاخ سفید شد.

پاکستان علیه آمریکا

پیروزی حزب تحریک انصاف در پاکستان و جلوس عمران‌خان، قهرمان سابق کریکت این کشور بر کرسی نخست‌وزیری آب سردی بود بر رابطه اسلام‌آباد-واشنگتن! پاکستان که از متحدان آمریکا در ائتلاف مبارزه با تروریسم بود و سال‌ها در قبال حمایت از خونریزی یانکی‌ها در افغانستان کمک مالی و سلاح دریافت می‌کرد و در مقابل ریخته شدن خون غیرنظامیان پاکستانی توسط پهپادهای آمریکایی سکوت می‌کرد، در دوران جدید، ائتلاف خود را با آمریکا شکست.

دونالد ترامپ در واکنش به تحولات پاکستان، کمک‌ها به این کشور را قطع و در حساب کاربری خود مقام‌های سیاسی اسلام‌آباد را نادان خطاب کرد. در مقابل، عمران خان نیز راهبرد آمریکا در منطقه را نه‌تنها در مبارزه با تروریسم موفق ندانست بلکه آن را عامل جنگ و خونریزی اعلام کرد.

پیروزی محور مقاومت در سوریه

تصمیم به بازگشایی سفارتخانه‌های امارات متحده عربی، بحرین و کویت در سوریه و اعلام خروج سربازان آمریکایی از این کشور نماد شکست راهبرد «تغییر رژیم» و «سوریه بدون بشار اسد» بود؛ شکستی که مرهون مقاومت دولت و مردم سوریه و محور مقاومت است. گاردین در آخرین روزهای دسامبر ۲۰۱۸ در گزارشی خبر داد که اتحادیه عرب رسماً از سوریه در سال جدید برای بازگشت به این نهاد دعوت خواهد کرد. اگر روزی کشورهای غربی به رهبری آمریکا تلاش می‌کردند با استفاده از ابزار حمایت از تروریست‌ها، فشار سیاسی در مجامع بین‌المللی علیه سوریه و دخالت نظامی در این کشور ،صحنه مبارزه را به نفع خود تغییر دهند، اجلاس تهران با حضور حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان آب سردی بود بر آتش جنگ‌افروزان منطقه خاورمیانه.

روزنامه‌نگاری که پشت پرده آل سعود را هویدا کرد

روزی که جمال خاشقجی برای تکمیل پرونده ازدواج خود به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول مراجعه کرد، فکر نمی‌کرد اتفاقی رخ دهد که بر تلاش‌های آل سعود برای بهبود وجهه خود و اصلاحات فرمایشی خط بطلان بکشد. افشاگری دولت ترکیه در مورد قتل خاشقجی که توسط اطرافیان محمد بن سلمان صورت گرفته بود به بحرانی عمیق و گسترده برای ریاض تبدیل شد که تبعات سنگینی ازجمله تلاش سنای آمریکا برای تحریم عربستان و قطع حمایت از ائتلاف شوم عربی برای تجاوز به یمن را در پی ‌داشت. آخرین تحول مربوط به این اتفاق نیز شخم خوردن کابینه سعودی‌ها و برکناری عادل الجبیر ضد ایرانی بود.

تداوم کشمکش اوکراین و روسیه

شلیک ناوهای جنگی روسیه به سه کشتی اوکراینی و توقیف آنها در تنگه کِرچ در کرانه دریای آزُوف و دریای سیاه باعث شد تا بحران کریمه که پس از رفراندوم الحاق این شبه‌جزیره به خاک روسیه در ۲۰۱۴ آغاز شده وارد مرحله تازه‌ای شود. دونالد ترامپ در پی این اتفاق، دیدار خود با ولادیمیر پوتین را در حاشیه اجلاس سران گروه ۲۰ در آرژانتین لغو و اتحادیه اروپا نیز اعلام کرد که تحریم‌های بیشتری علیه مسکو وضع می‌کند. در مقابل، روسیه علیه چندین فرد و نهاد اوکراینی تحریم‌هایی را اعمال کرد.

رژیم صهیونیستی در اغما

سلاح مقاومت علیه حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی جواب داد و زلزله‌ای سیاسی را در این رژیم جعلی ایجاد کرد. بعدازآنکه یکی از فرماندهان صهیونیستی در غزه طی عملیاتی مخفی به هلاکت رسید و موشک‌های حماس عمق خاک اراضی اشغالی را هدف قرار دادند، استعفای مقام‌های سیاسی، کابینه صهیونیستی را ساقط کرد و درنهایت کنست نیز منحل شد.

در همین زمان نیز راهپیمایی‌های جمعه بازگشت در غزه علیه اشغالگری صهیونیست‌ها ادامه پیدا کرد و وارد چهلمین هفته خود شد تا به جهانیان یادآوری کند که آرمان فلسطین فراموش‌نشدنی است.

عراق رو به‌سوی آرامش

فصل بهار در عراق، مقطعی سرنوشت‌ساز برای این کشور بود، چراکه برای اولین بار، انتخابات بعد از شکست داعش برگزار می‌شد. نتیجه انتخابات، پیروزی طرفداران مقاومت و شکست کامل ائتلاف آمریکایی-عربی (واشنگتن - ریاض) بود. درنتیجه انتخابات، محمد حلبوسی، عادل عبدالمهدی و برهم صالح به ترتیب به‌عنوان رئیس مجلس، نخست‌وزیر و رئیس جمهور عراق انتخاب شدند که هر سه از سابقه و رابطه خوبی با کشورمان برخوردار هستند.

فرانسه در تصرف جلیقه زردها

خیزش مردمی در فرانسه علیه سیاست‌های اقتصادی امانوئل مکرون که به جنبش جلیقه زردها معروف شد، به‌سرعت رنگ خروش ملی به خود گرفت و حتی فراتر از مرزهای این کشور در انگلستان، بلژیک، هلند و آلمان نیز حرکت‌های مشابه ضد سرمایه‌داری به راه انداخت. معترضان که به افزایش مالیات سوخت در فرانسه اعتراض داشتند، سرتاسر این کشور را صحنه اعتراضات ضد دولتی کردند تا نجوای انقلاب و آغاز جمهوری ششم در خیابان‌های شانزه‌لیزه طنین‌انداز شود و مکرون که روزی آرزوی جانشینی ناپلئون را داشت، خیلی زود طعم زرد خزان دوران ریاست خود بر کاخ الیزه را چشید.

صلح در قاره سیاه

اتیوپی و اریتره با امضای معاهده صلح در ریاض به سال‌ها مناقشه میان دو کشور پایان دادند تا به جای جنگ با یکدیگر، به فکر ساخت رابطه‌ای متناسب با تأکید بر اصل همسایگی باشند. در همین رابطه دولت اتیوپی نیز با تشکیل کمیته آشتی ملی تلاش کرد مناقشات سیاسی داخلی را حل کرده و زمینه را برای صلح میان جریان‌های داخلی ایجاد کند.