شعار سال: شب گذشته وقتی حکم انتصاب «ریمابنت سلطان» به سفارت سعودی در واشنگتن صادر شد بر همگان آشکار شد که فشارهای کنگره برای قطع حمایت آمریکا از جنگ علیه یمن و پاسخگو کردن ریاض در قبال قتل «جمال خاشقچی»، سعودی ها را بر آن داشته است تا دستکم ظاهر دیپلماسی خود را تغییر داده و وانمود کنند که دیگر پسران شرور خاورمیانه نیستند.

سعودی ها در پشت پرده دوستی صمیمانه ای با دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و دامادش «جرد کوشنر» دارند، به گونه ای که کاخ سفید نه تنها عربستان را به خاطر قتل خاشقچی و جنگ یمن گوشمالی نداده بلکه در حال انتقال مخفیانه فناوری هسته ای به بیابان های عربستان است. اما کنگره مصمم است گلوی سعودی ها را فشرده و در هر سه مورد محدودیت ها و فشارهایی بر آنها اعمال کند.

عربستان، «خالد بن سلمان» پسر پادشاه و سفیر خود در واشنگتن را فراخواند و ریما بنت سلمان را به جای او نشاند. «بندر بن سلطان» پدر ریما از سال 1983 تا 2005 در آمریکا سفیر بود. ریما در واشنگتن زندگی و تحصیل نیز کرده است. او علاوه بر آشنایی با سیاست و جامعه تجربه فعالیت در بخش های بازرگانی را دارد. انتصاب او صرفا تغییر آرایش و پیرایش دیپلماسی عربستان است، نه تحول بنیادین در سیاست ها.

آل سعود انتظار دارد که با زنانه کردن چهره دیپلماتیک خود در آمریکا این پیام به سیاستمداران آمریکایی برسد که اصلاحات اجتماعی بن سلمان برای دادن حقوق به زنان نتیجه بخش بوده است. عربستان با انتصاب ریما همچنین خالدبن سلمان را نیز از زیر فشار مستقیم آمریکایی ها نجات داد. خالد که نام برادرش، حتی در گزارش دستگاه های اطلاعاتی آمریکا، به عنوان آمر مستقیم قتل خاشقچی مطرح است، تلاش کرد تا همه اتهامات را پاک کند. او گفته بود که دوربین های کنسولگری عربستان در استانبول صحنه ای از قتل خاشقچی ضبط نکرده است. زمانی که اسناد قتل منتشر شد سیل انتقادات و سوال ها عربستان را به زانو در آورد و به قتل اعتراف کرد.

خالد مهره سوخته شد. به فردی نیاز بود تا چهره مخدوش عربستان را ترمیم کند. قرعه به نام ریما افتاد، کسی که پدرش با دولت های رونالد ریگان، جورج بوش پدر،بیل کلینتون و جورج بوش پسر کارکرده و قاعده بازی در واشنگتن را می داند. بنابراین، بعید نیست که بندر کارگردانی بخشی از سناریوی سعودی در آمریکا را بر عهده بگیرد و نقش بازیگردان پنهان را بازی کند.

ریاض قصد داردکه تجربه تجاری و زندگی دختر بندر در آمریکا را صرف معامله با اهالی واشنگتن کند. اما «کریستین اولریشسن» پژوهشگر «موسسه بیکر» در«دانشگاه رایس»آمریکا معتقداست که او شانس چندانی برای کاستن ازفشارهای کنگره بر ریاض ندارد. اولریشسون به خبرگزاری فرانسه گفت: انتصاب یک سفیر جدید نشان دهنده تلاش ریاض برای بازسازی روابط با واشنگتن است اما به نظر نمی رسد که در عمل، دستکم در رابطه با کنگره، اتفاقی بیفتد.

آل سعود در شرایط فعلی خود را به شدت نیازمند حمایت ترامپ می داند اما برای آنکه نشان دهد در مقابل فشار کنگره منفعل نیست و می تواند متحدان دیگری، این بار در شرق، بیابد محمد بن سلمان ولیعهد را راهی سفری آسیایی کرد. بن سلمان می داند که فعلا در کشورهای غربی برای او فرش قرمز پهن نمی کنند. بنابراین، او برای آنکه توجهات را از مشکلات و بحران های خارجی دور کند، به سه کشور شرقی رفت تا شاید بتواند محموله های سلاح و مایحتاج عربستان را آنجا تامین کند.

روابط عربستان با شرقی ها عمدتا نفتی بوده و ریاض در ازای فروش نفت خام، کالا از کشورهای آسیایی وارد کرده است. او هفته گذشته در سفر به پاکستان، هند و چین وعده سرمایه گذاری های چند صد میلیارد دلاری داد. گفته می شود که او خواهان دریافت فناوری ها و تسلیحاتی است که ممکن است فعلا نتواند از غرب وارد کند. شرکت هایی که عربستان برای وارد کردن فناوری به آنها دل بسته بود، در حال حاضر به خاطر خاشقچی از انتقال فناوری به سعودی ها منصرف شده اند. بنابراین، بن سلمان تلاش کرد تا فناوری و حمایت سیاسی را در شرق جستجو کند.

وقتی بن سلمان در اسلام آباد از هوایپما پیاده شد میزبانان پاکستانی یک مسلسل مطلّا به او دادند. هدیه کنایه آمیزی بود. گویی فردی که دستور داده بودبا اره برقی خاشقچی رامثله کنند شایدبه سلاح دیگری هم نیاز داشته باشد. ولیعهد سعودی می دانست که پاکستانی ها به خاطر پول به استقبالش رفته اند، بنابراین وعده سرمایه گذاری 20 میلیارد دلاری در پاکستان را داد.

چرخ اقتصاد پاکستان نیاز به تعمیر و روغنکاری دارد و این کشور به دنبال دریافت سیزدهمین وام از صندوق بین المللی پول است. اسلام آباد از نشست اقتصادی چند ماه پیش در ریاض که با تحریم گسترده شرکت های بزرگ روبرو شد، رویگردانی نکرده بود، به این امید که روزی از ریاض وام با قول سرمایه گذاری بگیرد. عمران خان نخست وزیر پاکستان به روزنامه ایندیپندنت گفته بود: ما کشوری با 210 میلیون جمعیت هستیم. این یک فرصت است. ما با بدترین بحران بدهی در تاریخ کشورمان مواجهیم. ما سخت به دنبال پول هستیم.

بن سلمان سپس به دهلی نو رفت. او در هند سلاح طلایی دریافت نکرد اما استقبال پرهزینه ای از وی به عمل آمد. ولیعهد سعودی به هند رفته بود تا قراردادهای ده ها میلیارد دلاری ببند، از جمله یک قرارداد یازده میلیارد دلاری در یک پروژه پتروشیمی.

مقصد سوم بن سلمان چین بود. در حالی که آلمان، دانمارک و فنلاند ارسال سلاح به عربستان را قطع کرده اند، بن سلمان خیال داشت از کارخانه های تسلیحاتی چین توپ و تفنگ و سایر تجهیزات نظامی بخرد و روابط اقتصادی را ارتقا دهد. چین بزرگترین شریک تجاری عربستان در سال گذشته بود و حجم مبادلات تجاری آنها به 42.36 میلیارد دلار رسید.

سوای این مسائل، ولیعهد سعودی بر این باور بود که فرصتی پیش آمده است تا چین را به عنوان یک نیروی جریان ساز جهانی، در تحولات خاورمیانه از جمله در مورد ایران با خود همراه کند. حاکمان پکن دست او را خوانده بودند و پیش از رسیدن بن سلمان قاطعانه اعلام کردند که کشورشان مصمم است «اعتماد راهبردی» با ایران را تقویت کند.

بن سلمان سعی داشت با این سفر نشان دهد که عربستان اگر در آینده درگیر تنش دیگری با غرب شود، متحدانی در شرق خواهد یافت اما ایندیپندنت نوشت: «سفر بن سلمان به شرق به معنای تغییر بنیادین در سیاست خارجی عربستان نیست، به ویژه آنکه آمریکا به دلیل همکاری های راهبردی و اقتصادی حامی اصلی ریاض خواهد ماند.»

عربستان می داند در شرق، کسی پیدا نمی شود که مثل ترامپ و دامادش قتل خاشقچی و جنگ یمن را به راحتی نادیده بگیرد و در حال حاضر فقط می تواند به حمایت های دولت آمریکا پشت ببندد. ریما بنت سلطان به واشنگتن می رود تا به جناح منتقد آل سعود بگوید او نماد تغییر در عربستان است و رفتار شاه و ولیعهد عوض شده است. اما کیست که جنگ یمن، قتل خاشقچی و فشار بر فعالان مدنی را یکشبه فراموش کند.

«صفوان مصری» معاون مرکزتوسعه جهانی در دانشگاه کلمبیا درگفت وگو با نشریه «دی.ان.ای» هند فهرستی از خطاهای نابخشودنی حاکمان عربستان را بیان و تاکید کرد، باید به خاطر داشت که صدها فقره گردن زنی و اعدام فراقانونی زیر نظر بن سلمان انجام شده است. اصلاحات در عربستان راستین نیست؛ از جمله اجازه رانندگی به زنان. زنان زیادی هستند که به دلیل تلاش برای احقاق حقوق زنان بازداشت شده و اطلاعی از سرنوشت آنها در دست نیست. نظام حاکم بر عربستان اعتقادی به بخش خصوصی و دولتی ندارد، بلکه هر آنچه هست نفع خاندان حاکم است. مفهوم دولت-ملت در عربستان معنا پیدا نمی کند زیرا قبیله گرایی مفهوم غالب در اداره این کشور است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایرنا، تاریخ انتشار 5 اسفند 97، کد خبر: 83220088، www.irna.ir