شهرستان چناران که تا سال‌های اخیر بخشی از شهرستان مشهد به شمار می‌رفت در دره کشف‌رود و یا میانه دشت حاصلخیز مشهد قرار دارد. وقایع تاریخی آن را باید در لابلای تاریخ مشهد جست ولی در گذشته دور منطقه چناران سرنوشت جداگانه‌ای از شهر مشهد داشت به طوری که براساس مطالعات باستان شناسی منطقه چناران در شمار نخستین مناطق مسکونی اقوام متمدن در دشت مشهد بوده و زیستگاه‌های هفت هزار ساله در منطقه رادکان مبنای اهمیت و استعداد آن منطقه در دوران مختلف پیش از تاریخ است. بر اساس بررسی‌های باستان شناسان در دشت چناران و به خصوص در تپه باستانی قیاس‌آباد و کشف سفالینه‌های دست‌ساز با خمیر قرمز و لعاب‌آلویی و نقوش هندسی سیاه رنگ سابقه سکونت آدمی و زیستگاهی این منطقه را به تمدن محصور در جنوب ترکمنستان در شمال خراسان منسوب می‌نماید که از هزاره پنجم تا اواخر هزاره سوم قبل از میلاد تاریخ‌گذاری شده است.

در همین خصوص رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چناران به ایسنا گفت: بدون شک قابلیت‌ها و توانمندی‌های مواریث فرهنگی این شهرستان می‌تواند نسل امروز و به ویژه 12 میلیون زائر و گردشگر داخلی وخارجی را با تاریخ کهن این دیار آشنا و مرتبط سازد.

محمد طاهریان‌مقدم با اشاره به آثار مختلف تاریخی این شهرستان گفت: برج تاریخی و نجومی رادکان از مهم‌ترین آثار ارزشمند محدوده چناران، به ارتفاع 35 متر با قطر داخلی 14 متر و قطر خارجی 20 متر است. برج رادکان دارای گنبدی مخروطی شکل بوده که ساختمان آن احتمالاً در سال 607 هجری قمری به پایان رسیده و بنا بر تحقیقات انجام شده این بنا کاربرد تقویمی و نجومی داشته و آغاز فصل بهار را به خوبی می‌توان با میل رادکان رصد نمود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چناران عنوان کرد: رادکان تا پیش از حمله مغولان یکی از شهرهای مهم ناحیه توس به شمار می‌آمد اما به تدریج از شهر آباد به شکارگاهی برای حکام مغول تبدیل گشته و رفته رفته متروک ماند.

وی همچنین به مسجد جامع رادکان اشاره کرد و گفت: این بنای تاریخی– مذهبی در 15 کیلومتری شمال غرب چناران در حاشیه گذرگاه اصلی روستای رادکان واقع شده و بنابر روایات تاریخی در گذشته جزئی از ابنیه قلعه رادکان بوده است.

محمد طاهریان‌مقدم خرابه‌های قلعه‌های قدیمی رادکان را از دیگر مناطق دیدنی ذکر کرد و افزود: در سه نقطه از منطقه این خرابی‌ها مشاهده می‌شود که اولی در کنار روستای قیاس‌آباد و نزدیک برج تاریخی رادکان است که تاریخ آن به بیش از چهارهزار سال برآورد می‌شود و دومین قلعه در جنوب شرقی رادکان و نزدیک به چشمه کشف رود بوده که امروزه به قلعه گور یا قلعه گبر معروف بوده و آثار برج و خرابه‌های حصار آن به صورت تلی از خاک مشهود است.

وی عنوان کرد: سومین قلعه که تقریبا به قلعه دومی متصل بوده به قلعه معصوم شهرت دارد و وسعت زیادی داشته و از آبادی و رونق فراوانی برخوردار است. برج و بارو و حصار قلعه، بند تاریخی اخلمد و بنای آرامگاه خواجه عبدالرحمن گهواره‌گر و بلغورخانه به عنوان دیگر مناطق دیدنی شهرستان چناران به شمار می‌رود.

طاهریان‌مقدم ادامه داد: بند اخلمد در 17 کیلومتری جنوب غربی شهر چناران و 5 کیلومتری شمال روستای اخلمد قرار دارد و برخی از صاحب‌نظران بنیان این سازه را به عهد تیموری و برخی دیگر به دوران صفویه نسبت می‌دهند. بند اخلمد بر روی سنگ‌های آهکی دوران دوم زمین‌شناسی با مصالح سنگ، آجر و ملات ساروج ساخته شده است.

وی در خصوص بنای آرامگاه خواجه عبدالرحمن گهواره‌گر و بلغورخانه بیان کرد: این بنای آرامگاهی متعلق به قرن هشتم هجری، بر فراز تپه‌ای نه چندان مرتفع در حاشیه شرقی روستای نوزاد به فاصله 3 کیلومتری از گلمکان قرار گرفته است.

طاهریان‌مقدم گفت: رباط تاریخی سید آباد از دیگری آثاری بوده که در مجاورت روستای سید آباد قرار دارد که می‌توان بنیان آن را به عصر صفویه نسبت داد.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری چناران در خصوص چشمه گیلاس که از جاذبه‌های طبیعی شهرستان است، گفت: نام قدیمی این مکان گلسب بوده و در فاصله تقریبا 25 کیلومتری چناران قرار گرفته است. در عهد تیموری به همت امیر علی شیر نوایی آب این چشمه به سوی شهر مشهد هدایت شده و از صحن عتیق می‌گذشته است. چشمه گیلاس یکی از مناطق ییلاقی شهرستان چناران است که با هوای خنک خود تابستان‌ها همچون مأمنی برای گردشگران و طبیعت دوستان است.

وی همچنین شهر گردشگری گلمکان با آب و هوایی معتدل و باغ های وسیع، در کوهپایه‌های بینالود با چشمه سبز باستانی و استقرارگاه‌های تاریخی را یکی دیگر از بهترین مکان‌ها برای گردشگران ذکر کرد. قدمت سکونت در گلمکان مربوط به قبل از اسلام بوده به طوری که در شاهنامه، نزهته القلوب و مطلع الشمس نیز از رونق این دیار در دوره اسلامی حکایت می‌کنند. این منطقه در زمان شاه عباس صفوی، به دلیل وجود گل و گیاه فراوان به«گلمکان» تغییر نام یافته است.

طاهریان مقدم در ادامه گفت: دریاچه طبیعی چشمه سبز گلمکان با جایگاهی اسطوره‌ای و مقدس که در ادبیات ایران باستان و شاهنامه فردوسی از آن نام برده شده از دیگر دیدنی‌های این منطقه است، چشمه سبز تنها دریاچه دائمی در استان خراسان رضوی است که در پای ارتفاعات و دامنه‌های به هم پیوسته بینالود در یک فرورفتگی نسبتا عمیق کاسه‌ای شکل به وجود آمده و کوه‌های مرتفعی آن را احاطه کرده‌اند.

وی همچنین روستای زیبا و ییلاقی اسجیل، روستای گاه با قدمتی بیش از 4 قرن، مسجد تاریخی گاه متعلق به دوره افشاریه، قبرستان قدیمی گاه، قلعه قدیمی گاه و حمام قدیمی و تاریخی رادکان مربوط به دوران نادرشاه افشار را از دیگر بناهای تاریخی و دیدنی این شهرستان برشمرد و افزود: روستاهای دولت‌آباد، روستا و آبشارآبقَد، روستای فریزی، روستای بقمچ، روستای اندیشش، روستای کاهو و روستای گُرُوه به عنوان بهترین روستاهای تاریخی و دیدنی منطقه با بافت‌های مختلف هستند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چناران به دره و آبشار مشهور اخلمد اشاره کرد و افزود: دره نه چندان عریض اخلمد، با دیواره‌های سنگی بلند و پوشش گیاهی متراکم در کف همواره خالق مناظری بدیع بوده است. در ابتدای این دره باغات فراوان میوه به چشم می‌خورد که تابستان‌ها مورد استفاده اهالی منطقه و به خصوص مردم مشهد قرار می‌گیرد و در انتهای این دره آبشاری با شکوه جریان دارد که بسیاری از گردشگران از میان آن عبور نموده تا از این آبشار رفیع و زیبا دیدن کنند.

وی همچنین به سه غار کنام، غار پرده رستم و غار گربه پلنگ در این منطقه اشاره کرد و افزود: مجموعه غارهای سه گانه طبیعی که به نام کنام معروف هستند، در فاصله 5 کیلومتری شمال شرق چناران و در ابتدای دره‌ای با چشمه سارهای جاری واقع شده است.

رئیس اداره گردشگری چناران در خصوص مشخصات غار پرده رستم، عنوان کرد: غار پرده رستم دارای دیوارهایی زیبا و دیدنی است و در زمره غارهای آهکی به شمار می‌آید. براساس شواهد سطحی به‌دست آمده قدمت استقرار در درون غار گربه پلنگ، به دوره تاریخی و دوره اشکانیان بر می‌گردد.

طاهریان‌مقدم افزود: این غار دارای ابعادی به حدود 50 متر طول و 10 متر عرض است که ارتفاع آن در بلندترین نقاط به 7 متر می‌رسد. در داخل غار تعدادی استلاگمیت آهکی مشاهده می‌شود که مقداری از آن با توجه به پر شدن کف غار مدفون شده‌اند.

وی در ادامه با بیان این که در سال بیش از 12 میلیون نفر مسافر از شهرستان عبور می‌کنند، از بازدید دو میلیون نفر گردشگر از چناران خبر داد و افزود: بیشترین بازدید از روستای گردشگری رادکان، آبشار اخلمد و چشمه سبز گلمکان است.

طاهریان‌مقدم بیان کرد: متاسفانه کمبود مراکز اقامتی در چناران، گلبهار و گلمکان موجب شده ماندگاری مسافران در رادکان تا 2 روز و در سایر نقاط گردشگری شهرستان یک روز باشد.

وی همچنین از وجود شش اقامتگاه بوم‌گردی در روستاهای رادکان، اخلمد، بقمچ، فریزی وآبگاهی خبر داد.

او بیان کرد: در شهرستان چناران بیش از 20 روستا داریم که از قابلیت گردشگری و پتانسیل بالایی در حوزه گردشگری برخوردار است . قرار گرفتن چناران در بین دو رشته کوه بینالود و هزار مسجد و همچنین وجود رودخانه‌های فصلی و دائمی موجب شده گردشگران بسیاری از این شهرستان بازدید داشته باشند

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار3فروردین 98 ، کدخبر: 98010300644، www.isna.ir