شعار سال: بیش از 60 سال از عمر بمبافکنهای 52-B میگذرد و همچنان ایالات متحده در زمان بحران، به این
بمبافکنهای سنگین روی میآورد. همراه با این بمبافکنهای کهنسال که هنوز هم از
قدرتمندترین و انعطافپذیرترین هواپیماهای نظامی ارتش آمریکا محسوب میشوند، ناو
یواساس لینکلن، موشکهای هدایتشونده و چهار ناوشکن رهسپار خلیجفارس شدهاند.
این نخستینبار نیست که بمبافکنهای
B-52 به خاورمیانه میآیند. ویژگیهای
منحصربهفرد این هواپیما باعث شده تا همچنان ارتش آمریکا آن را در بسیاری از
منازعات، از جمله در خاورمیانه شرکت دهد. چهار هواپیمایی که روز گذشته در پایگاهی
نظامی در قطر فرود آمدند، تنها بازماندگان 700
بمبافکن Stratofortress هستند که در دهه
50 میلادی در کارخانههای بویینگ ساخته شدهاند. ارتش آمریکا در دهه 60 میلادی
سفارش ساخت 104 بمبافکن B-52 مدل H را به بویینگ داد و درحالحاضر 75 بمبافکن هنوز فعال
هستند.
قدرتمند و منحصربهفرد
این بمبافکن همچنان در رده اول هواپیماهای نظامی قرار دارد که قادر
است بیشترین تعداد مهمات نظامی با برد بینقارهای را حمل کند. امکان سوختگیری در
هوا نیز از دیگر ویژگیهای این بمبافکن به شمار میآید که به آن این امکان را میدهد
که قادر باشد هر هدفی در کره زمین را در تیررس داشته باشد. یکی
از نقاط ضعف 52-B را امکان ردگیری
از سوی سیستمهای دفاع هوایی پیشرفته میدانند، اما با توجه به اینکه اغلب رقبای
ایالات متحده در خاورمیانه فاقد چنین سیستمی هستند، عملا این نقطهضعف، کارایی
چندانی برای رقبا ندارد.
52-B قادر است بر اساس نوع تسلیحاتی که حمل میکند، تا 35 تن
مهمات در خود جا دهد. حمل 30 بمب نیمتنی، 51 بمب 225 کیلوگرمی و 18 بمب یکتنی از
جمله تواناییهای بینظیر این بمبافکنها به شمار میآید. این بمبافکن که همواره
از سوی بویینگ بهعنوان کمپانی سازنده خود بهروز میشود، میتواند 12 موشک هدایتشونده ماهوارهای با وزن 225 کیلوگرم تا
یک تن را حمل کند. مدل H این
بمبافکن میتواند بهعنوان حملکننده موشکهای لیزری و موشکهای کروز عملیات
انجام دهد. ارتش آمریکا در سال 2018 و در حمله به تأسیسات شیمیایی سوریه از این
نوع بمبافکن استفاده کرد.
تعویق بازنشستگی
هزینه بالای نگهداری، وزن بسیار بالا و مصرف سوخت زیاد، تکنولوژی نسبتا
قدیمی و ورود نسل جدید هواپیماهای جنگنده، سالها قبل مقامهای نظامی آمریکا را
متقاعد کرده بود تا بمبافکنهای B-52 را از رده خارج
کنند، اما بازنگری در سیاستهای نظامی ایالات متحده و همچنین نبود جایگزینی که از
تمام ویژگیهای این هواپیماهای منحصربهفرد برخوردار باشد باعث شد تا این«ماموتها»
حداقل تا سال 2040 همچنان عملیاتی باقی بمانند. یکی دیگر از دلایل تعویق بازنشستگی
این بمبافکن، زمان طولانی مورد نیاز برای طراحی و ساخت «بمبافکن تهاجمی دوربرد» است
که گفته میشود جانشین B-52 میشود.
لنس ادسیت، یکی از خلبانان B-52 میگوید: «زمانی
که این بمبافکنها را هدایت میکنم انگار با ماشین زمان به زمان گذشته سفر کردهام.
با اینکه هواپیماهای نظامی زیادی را هدایت کردهام، اما واقعا علاقه زیادی به این
بمبافکن دارم. این بمبافکن مانند مهره رخ در شطرنج عمل میکند. موقعیت شما در
جنگ و با این بمبافکنها میتواند شرایط دشمنتان را به طور کامل تغییر دهد. بااینحال
اعتقاد دارم که دوره استفاده از B-52 بهسر آمده است. باید هرچه زودتر آنها را بازنشسته کرد.»
تغییر کارایی
بمبافکنهای B-52 سالها و دهههاست
که در برابر مرگ مقاومت میکنند. در هر نبردی که ایالات متحده در آن حضور دارد به
نوعی شاهد استفاده از آن هستیم. سال 1956 این بمبافکن برای نخستینبار بمبی
هیدروژنی را بر فراز جزیره بیکینی رها کرد و این آغازی بود بر عملیاتهای این
ماموت. در سال 2006 هم بمبهای
لیزری هدایتشونده علیه پایگاههای طالبان و القاعده توسط این بمبافکنها به کار
گرفته شد. پس از آن هم با توصیه فرماندهان نظامی آمریکا، این بمبافکنها در عملیات
ائتلاف آمریکا در سوریه حضور یافتند.
بااینحال در سالهای اخیر، بهخصوص در دو دهه گذشته
استفاده از این بمبافکن به مراتب کمتر بوده و بیشتر با هدف ایجاد بازدارندگی مورد
استفاده قرار گرفته است. تنشهای اخیر ایالات متحده با روسیه و کره شمالی باعث شده
بود تا ارتش آمریکا با همین هدف، 52-B را در نزدیکی
حریم هوایی این دو کشور به پرواز درآورد. در سال 2013 و زمانی که چین ادعا کرد
حریم هوایی دریایی چین جنوبی باید بهعنوان حریم هوایی سرزمین چین به رسمیت شناخته
شود، آمریکا برای نمایش قدرت در برابر چین، بمبافکن B-52
را عازم حریم هوایی این دریا کرد.در سالهای اخیر و با وجود ارتشهای
بدون دولت و گروههای شورشی، استفاده از چنین بمبافکنهایی نمیتواند مانند گذشته
کاربرد داشته باشد، چراکه احتمال هدف قرارگرفتن این بمبافکن بیش از گذشته شده است.
روزنامه نیویورکتایمز در سال 1966، حدود یک دهه پس از ورود B-52 به ناوگان نظامی ایالات متحده در گزارش
مفصلی که حاوی نظرات کارشناسان نظامی بود و تیتر یک این روزنامه را به خود اختصاص
داده بود، هشدار داد که این بمبافکنها باید تا سال 1975 بازنشسته شوند، چراکه
هزینههای آن بسیار بیشتر از فواید آن است. در سال 1982 هم رونالد ریگان، رئیسجمهور
وقت آمریکا، با طعنه گفته بود که زمان بازنشستگی این بمبافکنها فرارسیده و عمر
این هواپیماها از برخی خلبانانش بیشتر شده است، اما هنوز هم B-52
در ناوگان هوایی آمریکا حضور دارد و خلبانانی هستند که پدربزرگشان هم
سابقه هدایت این بمبافکن را در کارنامه خود دارد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 21 اردیبهشت 98، شماره: 3424