برخی از محورهای مهم بخش اول این گفتگو به شرح ذیل است.

* هیئت حاکمه آمریکا تمرکز خود را از دست داده‌ است.

* جمهوری اسلامی ایران به‌صورت واکنشی از برجام خارج می‌شد، خواست ترامپ تحقق می‌یافت.

* امارات را ببنید، وقتی دید فقط با یک موشک ایران پهپاد پیشرفته آمریکایی در ۵۱ هزارپایی هدف قرار گرفت، رویکرد خود را تغییر داد.

* نماینده مجلس در جمهوری اسلامی تا زمانی که کلام و رفتارش خلاف وظایف نمایندگی نباشد، مصونیت دارد.

*معتقدم خروج آمریکا عملاً کار برجام را تمام کرد.

*ایران غنی‌سازی را ۲۰ درصد می‌کند و اروپا از این نگران است.

* قانون هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان را اصلاح کنند.

آنچه می‌خوانید حاصل گفتگوی تفصیلی خبرنگار مجلس آنا با نماینده مردم فسا در مجلس شورای اسلامی است.

* اینکه بعد از ۶ سال مذاکره آمریکایی‌ها محمدجواد ظریف را تحریم می‌کنند، نشانه چیست؟ هدف آمریکا از این کار را چه می‌دانید؟

جمالی‌نوبندگانی: دلیل چنین تصمیم‌هایی عدم انسجام سیاسی در هیئت حاکمه فعلی آمریکاست. مقام‌های آمریکایی در قبال ایران دچار سردرگمی شده‌اند و این سردرگمی فقط در رابطه با تحریم رئیس دستگاه دیپلماسی ایران نبوده، آنان با این تصمیم خود نشان دادند، آزادی بیان در بطن لیبرال دموکراسی جایگاهی ندارد و اینها دیکتاتورهای آزادی‌نما هستند. تحریم‌ وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران سیاست غلطی بود که نزدیک‌ترین متحدان آمریکا هم آن را نپذیرفتند.

تصمیمات در هیئت حاکمه آمریکا نشان می‌دهد که تمرکز خود را از دست داده‌اند. اینها در دو سال و نیم گذشته چهار بار وزیر دفاع خود را عوض کردند، دو بار وزیر امور خارجه و چندین بار سخنگو و نماینده‌شان در سازمان ملل را تغییر دادند.

آمریکایی‌ها چنین اشتباهی را در مورد مقام معظم رهبری هم کردند، در حالی که رهبر معظم ایران صنمی با‌ آمریکایی‌ها ندارند که بخواهند تحریم شوند. بنابراین تبلیغاتی که پیرامون چنین تحریم‌هایی صورت می‌گیرد نشان می‌دهد که بیشتر جنبه نمادین دارد و با هدف وارد کردن فشار روانی صورت می‌گیرد و آمریکایی‌ها انشقاق میان صفوف ملت را دنبال می‌کنند. اما واقعیت همین است که هیئت حاکمه آمریکا تمرکز خود را از دست داده‌ است. اینها در دو سال و نیم گذشته چهار بار وزیر دفاع خود را عوض کردند، دو بار وزیر امور خارجه و چندین بار سخنگو و نمایندشان در سازمان ملل را تغییر دادند.

چنین اشتباهاتی مؤید این است که سیاستمداران آمریکایی افراطی و بدون تجربه و استراتژی خاص رفتارهایی را انجام می‌دهند که یکی از این تصمیم‌ها تحریم رئیس دستگاه دیپلماسی ایران است، البته خوشبختانه همیشه رفتارهای اینچنینی در قبال ملت ایران نتیجه عکس داده و جناح‌های سیاسی گوناگون در جمهوری اسلامی نسبت‌ به موضوع متفق‌ پیش رفتند و آمریکا ناموفق بوده، شاید در بحث برجام اختلاف‌نظرهایی در کشور وجود داشت، اما تحریم‌های آمریکا در مورد سپاه پاسداران یا شخص ظریف اتفاق نظر در کشور را رقم زد.

* سیاست خارجی دولت بعد از خروج آمریکا از برجام و در قبال اروپایی‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جمالی‌نوبندگانی: اینکه احساسی و یکباره از برجام خارج نشدیم کار درستی بود؛ زیرا چنین واکنشی خواست و پروژه ترامپ بود. مقام معظم رهبری هم اشاراتی بر این موضوع داشتند و فرمودند بروید مذاکره چند هفته‌ای با اروپا داشته باشید، گرچه به اینها هم اعتمادی نیست. اگر جمهوری اسلامی ایران به‌صورت واکنشی از برجام خارج می‌شد، خواست ترامپ تحقق می‌یافت و قطعاً ضررهایی را متحمل می‌شدیم، اما اکنون به دلیل اینکه تعهدات خود را عمل کرده و مقداری هم خویشتنداری از خود نشان دادیم، تمام بهانه‌های سیاسی را از بدخواهان گرفته‌ایم و کسی دیگر نمی‌تواند با ترامپ در این زمینه همنوا شود.

آمریکایی‌ها پس از برجام در شورای امنیت و شورای حکام تنها ماندند. برخی هم که در داخل گمان می‌کردند اروپا در برجام نقش متفاوت‌تری نسبت‌به آمریکا دارد، در مهلت دوماهه‌ای که به اروپا داده شد، واقعیت آنان نیز برای دنیا و ملت ایران نمایان شد.

آمریکایی‌ها در شورای امنیت و شورای حکام تنها ماندند و برخی هم که در داخل گمان می‌کردند اروپا در برجام نقش متفاوت‌تری نسبت‌به آمریکایی‌ها دارد به این موضوع پی بردند که اروپا هم بدعهدی می‌کند. به همین علت مهلت دوماهه‌ای که به اروپا داده شد، واقعیت اروپا را برای دنیا و ملت ایران نشان داد و ثابت کردیم همه نوع همکاری با اروپا داشتیم، اما سه کشور اروپایی حتی از ۱۱ بندی که بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۹۷ به آن متعهد شده بودند، یکی را هم انجام نداند. لکن اکنون اگر اعلام کنیم به اروپایی‌ها اعتماد نداریم، کمتر کسی بر ما ایراد می‌گیرد.

از سوی دیگر اینکه طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام تعهدات خودمان را کم می‌کنیم و اگر بخواهیم از برجام خارج شویم، انتقادی در داخل و در خارج کشور بر ما وارد نیست.

معتقدم خروج آمریکا عملاً کار برجام را تمام کرد، پیش از این گفتم چیزی از برجام نمانده که این کلام من با انتقاد برخی مواجه شد. اما واقعیت است که آمریکا و اروپا میخ‌های آخر را هم بر تابوت برجام زدند.

* به نظر شما گام سوم جمهوری اسلامی در کاهش تعهدات در چه سطحی برداشته می‌شود؟

جمالی نوبندگانی: معتقدم خروج آمریکا عملاً کار برجام را تمام کرد، پیش از این گفتم چیزی از برجام نمانده که این کلام من با انتقاد برخی مواجه شد. اما واقعیت است که آمریکا و اروپا میخ‌های آخر را هم بر تابوت برجام زدند. طبق توافق برجام، جمهوری اسلامی ایران در گام اول و دوم کاهش تعهدات می‌توانست غنی‌سازی را تا ۲۰ درصد هم افزایش دهد. ۲۰ درصد همان چیزی است که اروپا و آمریکا از آن نگرانند.

همانطور که پیش از این وقتی غنی‌سازی را به ۲۰ درصد رساندیم غربی‌ها گفتند ایران بلوف می‌زند و رسانه‌های غربی از جمله بی‌بی‌سی هم بسیار روی این موضوع کار کردند، اما بعد از مدتی باورشان شد و ترور دانشمندان هسته‌ای از جمله شهید شهریاری را در دستور کار قرار دادند و وقتی دیدند ترور هم بازدارنده نیست، پای مذاکره آمدند. لذا ممکن است در گام سوم کاهش تعهدات، برخی نظارت‌ها را کم کنیم و از پروتکل الحاقی که داوطلبانه آن را اجرا کردیم خارج شویم. این عادت آدم‌های قلدر است که باید با مقاومت آنان را وادار به گفتگو کنید.

امارات وقتی دید پهپاد پیشرفته آمریکایی در ۵۱ هزارپا با یک موشک ایران هدف قرار گرفت، رویکرد خود را تغییر داد. آل‌سعود هم مشاهده کرد انصارالله از سامانه پدافندی پاتریوت عبور می‌کند و بندر ینبوع را می‌زند و بعد به دبی و ابوظبی هم اخطار می‌دهد که حواسشان را جمع کنند.

از سویی دیگر، امارات را ببنید، وقتی دید پهپاد پیشرفته آمریکایی با یک موشک ایران در ۵۱ هزارپایی هدف قرار گرفت، رویکرد خود را تغییر داد در عربستان هم همین‌گونه بود، آل‌سعود دید انصارالله از سامانه پدافندی پاتریوت عبور می‌کند و بندر ینبوع را با موشک می‌زند و بعد به دبی و ابوظبی هم اخطار می‌دهد که حواسشان را جمع کنند، لازم می‌داند برای حفظ منافع ملی خود تصمیم دیگری اتخاذ کند.

* پیام‌هایی از عربستان و امارات برای مذاکره به ایران رسیده است؟

جمالی‌نوبندگانی: عربستان توسط نماینده خود در سازمان ملل به صورت رسمی اعلام کرد حاضر است روابط دیپلماتیکش را با ایران از سر بگیرد، روزهای گذشته هم وزیر حج سعودی، دیداری با رئیس سازمان حج ایران داشت و اعلام کرد که می‌خواهیم در حج روابط کنسولی با ایران را برقرار کنیم. عربستان به این نتیجه رسیده، مسائل یمن به این راحتی‌ها که فکر می‌کردند نبود. البته اینها در سوریه هم فکر می‌کردند در چند هفته کار را تمام می‌کنند، صدام هم خیالش این بود که دو هفته‌ای به تهران می‌رسد و گروهک منافقین هم در عملیات مرصاد می‌گفتند داریم به سمت همدان می‌رویم تا به تهران برسیم و جالب است تمام زمان‌بندی این آدم‌های کم‌عقل روی مدت زمان چند هفته تنظیم شده است.

عربستان هزینه‌های گزافی در یمن داشته است، خبر داریم خلبانان عربستان ساعتی چند هزار دلار برای هر پرواز در یمن می‌گیرند به علاوه اینکه آبروی خودشان را از دست رفته می‌بینند چون با این همه هزینه نتوانستند ملتی ضعیف مانند یمن را از پا در بیاورند.

عربستان هزینه‌های گزافی در یمن داشته است، خبر داریم خلبانان عربستان ساعتی چند هزار دلار برای هر پرواز در یمن می‌گیرند؛ به علاوه اینکه آبروی خودشان را از دست رفته می‌بینند چون با این همه هزینه نتوانستند ملت یمن را از پا در بیاورند و اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که فقط نیروهای خود را در باتلاق از دست می‌دهند. جالب اینجاست که جمهوری اسلامی در ابتدای جنگ یمن به اینها اعلام کرد که شما یکبار دیگر هم در یمن شکست خوردید ولی متأسفانه گوش ندادند.

* بعد از انهدام پهپاد آمریکایی پیام‌هایی از سوی آمریکا به ایران مخابره شد، موضوع چه بود؟

جمالی نوبندگانی: پهپاد پیشرفته آمریکا را که زدیم آنان پیغامی آوردند که برای حفظ آبرویشان اجازه دهیم در بیابان‌های ایران دو سه جای غیر مهم را هدف بگیرند. این پیام در زمانی به ایران رسید که رئیس‌جمهور هم خارج از کشور بود و پاسخ ایران اینگونه بود که هر جایی اعم از مهم یا غیر مهم هدف موشک آمریکا قرار گیرد، با پاسخ ایران مواجه می‌شود و اعلام کردیم برایمان بیابان و خیابان فرق نمی‌کند حتی پایگاه‌های شما در منطقه هدف قرار می‌گیرد، یکی از مشکلات امارات همین است، چون پهپاد متجاوز آمریکایی از پایگاه الظفره ابوظبی بلند شده بود و آنان دیگر حاضر نیستند تاوان سیاست‌های جنگ‌طلبانه آمریکایی‌ها را بدهند.

آمریکایی‌ها چاره‌ دیگری برای خود ندیدند و پس از گذشت یک هفته از انهدام پهپاد گران‌قیمتشان اعلام کردند پهپاد ایران را هدف قرار داده‌اند که اسناد آن هیچوقت منتشر نشد و جالب است که هر سناریوی جدیدی آبروی بیشتری از آمریکایی‌ها می‌برد.

توطئه در خصوص هدف قرار دادن کشتی ژاپنی زمانی که شینزوآبه در ایران بود، یکی دیگر از حماقت‌های آمریکایی بود. هر عاقلی می‌دانست انهدام کشتی ژاپنی کار ایران نیست و بدشانسی آنان هم این بود که ملوانان همه سالم و شاهد بودند و تصاویری که آمریکایی‌ها از نزدیک شدن قایقی و چسباندن مین به کشتی منتشر کردند، از سوی خود ژاپنی‌ها رد شد و رسانه‌های ژاپن اعلام کردند کشتی از بالا مورد هدف قرار گرفته است.

* از مسائل سیاست خارجی و امنیت ملی بگذریم و به مجلس بپردازیم؛ شما سخنگوی هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان هستید. یکی از ایرادهایی که به این هیئت وارد می‌شود، نظارت غیردقیق نماینده بر نماینده است، این ایراد را وارد می‌دانید؟

جمالی نوبندگانی: این ایراد را رد نمی‌کنم، اما منتقدان باید زمانی که این قانون در مجلس هشتم تصویب می‌شد‌ آن را بیان می‌کردند و هفت نماینده‌ای که اکنون عضو هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان هستند، فقط مصوبه مجلس را اجرا می‌کنند و این غفلتی است که منتقدان در آن زمان داشتند. از سوی دیگر هر فرد دیگری در هیئت نظارت می‌خواست نماینده را محاکمه کند، این اعتراض وارد بود که از جنس نماینده نیست و با مشکلات نمایندگی آشنایی ندارد؛ بنابراین آچه اهمیت دارد، اینکه اعضای هیئت منصف باشند، وگرنه این انتقادها به هر فضای دیگری هم وارد است.

* اینکه قانون به‌نحوی نمایندگان را دارای مصونیت قضائی و کیفری می‌داند، چقدر دست هیئت نظرات بر رفتار نمایندگان را برای قضاوت می‌بندد؟

جمالی‌نوبندگانی: برای نمایندگان در برخی کشورها مصونیت‌های تام اعمال می‌شود. در این کشورها حتی اگر نماینده قتل و جرم مشهودی مرتکب شود، تا وقتی نماینده است دادگاه کاری نمی‌تواند علیه او کار کند مگر اینکه نماینده طبق موضوع از مجلس اخراج شود تا نهاد قضائی بتواند نماینده متخلف را محاکمه کند، اما این قانون در رابطه با نمایندگی مجلس در جمهوری اسلامی مشروط است.

نماینده مجلس در جمهوری اسلامی تا زمانی که کلام و رفتارش خلاف وظایف نمایندگی نباشد، مصونیت دارد.

نماینده مجلس در جمهوری اسلامی تا زمانی که کلام و رفتارش خلاف وظایف نمایندگی نباشد، مصونیت دارد. البته ممکن است نماینده‌ای در اظهار نظری به نیروهای مسلح بتازد، به نحوه برخورد نیروی انتظامی با بدحجاب‌ها ایراد بگیرد، یا اینکه نظرات متفاوتی با بالاترین مقام‌های کشور از جمله شورای نگهبان، شورای امنیت ملی و قوه قضائیه داشته باشد، چنین موضوعاتی شاید برای نهادهای خارج از مجلس قابل قبول نباشد و مورد شکایت واقع شود، اما وقتی نماینده‌ای را احضار و با او صحبت می‌کنیم، می‌گوید من نماینده مردم هستم و می‌توانم نظرم را بگویم اگر گفته‌ام خلاف است راه دیگری برای آن در نظر گرفته شود.

یعنی نماینده معتقد است وظایف نمایندگی الزاما نباید مطابق اعتقادات دیگران باشد. برخی نمایندگان حتی به این موضوع اشاره می‌کنند که آیین‌نامه اجازه داده در صورتی که نماینده‌ای علیه فرد یا دستگاهی صحبت کرد، آن فرد یا دستگاه حق دارد زمانی از صحن مجلس برای دفاع از خود طلب کند. بنابراین دست هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان قدری بسته است و برخی مسائل مربوط به نمایندگی در قانون شفاف بیان نشده است.

* قضاوت بی‌طرفانه درباره تخلف همکاران مجلس برای اعضای هیئت نظارت شدنی است؟

جمالی نوبندگانی: متأسفانه قضاوت در این زمینه بسیار سخت و صعب است. البته سعی کرده‌ایم منصف باشیم و در چهارچوب قانون حرکت کنیم، اما گاهی برخی افراد که به لحاظ تفکرات سیاسی هم به من نزدیک بوده‌اند گله می‌کنند که چرا پرونده ما را به دادگاه دادید. اعضای هیئت نظارت حتی مورد طعنه نمایندگان هم قرار می‌گیرند. اما این شماتت‌ها تاکنون مانع رفتار عادلانه در هیئت نبوده است. البته من کار سخت‌تری در هیئت نظارت دارم چرا که در جایگاه سخنگویی باید رعایت اصول قانونی و شأن مجلس، نماینده و کسی که شکایت کرده را داشته باشم و کلماتی به‌کار ببرم که به لحاظ حقوقی بار صحیحی داشته باشد، بنابراین کار سخت است.

* برخی معتقدند جلسات هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان نباید رسانه‌ای شود، نظر شما چیست؟

جمالی‌نوبندگانی: برخی اعضا معتقدند نباید در خصوص پرونده‌های جاری در هیئت نظارت زیاد مصاحبه شود و دلیل هم اینکه ممکن است در گفتگو با رسانه‌ها مطالب به خوبی منتقل نشود و یا رسانه‌ای شدن برخی پرونده‌ها که در رابطه با اختلاف نظر دو نماینده مغایر با شأن مجلس است. لذا این قبیل موضوع‌ها چالش برانگیز است. اما معمولاً مصاحبه داریم و حق رسانه‌ها و مردم می‌دانیم که بدانند در جلسات هیئت نظارت چه می‌گذرد و مواردی را که شئونات جامعه و مجلس در تعارض نباشد را گزارش می‌دهیم.

* چقدر اخبار مربوط به هیئت نظارت فیلتر می‌شود؟

جمالی‌نوبندگانی: اخبار که البته همیشه و در همه جا بنا به مصالح فیلتر می‌شود در هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان هم همینطور است، بالاخره یک سری اخبار ممکن است احساسات عموم را جریحه‌دار کند و نباید گفته شود، یا اینکه برخی پرونده‌ها مراحل قانونی تکمیل و رأی قطعی نشده در این موارد رسانه‌ای کردن موضوعات را به صلاح نمی‌دانیم که این موضوع در همه محاکم قضائی دنیا رعایت می‌شود.

شورای نگهبان از وزارتخانه‌ها بخواهد همه آنچه نمایندگان به‌عنوان درخواست و توصیه از وزارتخانه‌ها دارند در جایی که خلاف مصوبات و قوانین باشد، اطلاعاتش را به شورای نگهبان بدهند که بسیار بازدارنده است. چرا که مستند بوده و می‌تواند سازمان‌های مجری را از فشار نمایندگانی که مطالبه‌ غیرقانونی از وزار دارند رها کند.

* نظر هیئت نظارت درباره نظارت شورای نگهبان بر رفتار نمایندگان چیست؟

جمالی‌نوبندگانی: معتقدم شورای نگهبان باید حین نمایندگی هم بر نمایندگان نظارت داشته باشد؛ چرا که یکی از بهترین اطلاعات عملکرد برای قضاوت در مورد نمایندگان، دوران نمایندگی است. حتی معتقدم شورای نگهبان باید در کنار بسیاری از دستگاه‌هایی که از آنان استعلام می‌کند، از وزارتخانه‌ها بخواهد همه آنچه نمایندگان به‌عنوان درخواست و توصیه در دوران نمایندگی از وزارتخانه‌ها داشتند در جایی که خلاف مصوبات و قوانین باشد، اطلاعاتش را به شورای نگهبان بدهند و به‌نظرم اینها بسیار بازدارنده است. چرا که هم مستند بوده و هم می‌تواند سازمان‌های مجری را از فشار نمایندگانی که مطالبه‌ غیرقانونی از وزار دارند رها کند.

شورای نگهبان باید از وزارتخانه‌ها بخواهد همه آنچه نمایندگان به‌عنوان درخواست و توصیه در دوران نمایندگی از وزارتخانه‌ها داشتند در جایی که خلاف مصوبات و قوانین باشد، اطلاعاتش را به شورای نگهبان بدهند و به‌نظرم اینها بسیار بازدارنده است.

البته این موضوع در رابطه با قوه قضائیه برعکس است و ابتدا باید هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان به پرونده نماینده ورود کند و پرونده از هیئت نظارت به قوه قضائیه ارجاع شود تا روشن شود که آیا موردی که از آن به‌عنوان تخلف یاد شده در حیطه وظایف نمایندگی بوده یا خیر؛ آن وقت قوه قضائیه به پرونده ورود کند.

برای مثال پرونده‌ای از آقای محمود صادقی نماینده مردم تهران داشتیم که ساداتی‌نژاد نماینده کاشان شکایتی را در مورد بورسیه‌ها در دانشگاه کاشان مطرح کرده بود و هرقدر پادرمیانی کردیم، رضایت نداد، اینگونه پرونده‌ها به دادگاه می‌رود. یا اینکه برخی شکایات در مورد بورسیه‌ها متعلق به قبل از نمایندگی آقای صادقی بوده که هیئت نظارت به آن ورود نمی‌کند. نمونه دیگر اینکه نماینده مردم تهران سخنرانی در شیراز داشت که تعابیری در رابطه با قضات به‌کار برده بود که حتی با عذرخواهی ایشان برطرف نشد و منجر به صدور دادخواست شد.

در موضوعی هم که محمود صادقی مطرح کرده بود مبنی بر اینکه برخی افراد که خود را منتسب به شورای نگهبان می‌کنند، دچار لغزش‌هایی در امور مالی شدند، از وی مستندات خواستیم که عنوان کرد شهودی دارم که هیئت نظارت با حدود پنج نفر از شهود در حضور صادقی صحبت کرد بعد از آن جلسه‌ای هم با سرپرست حقوقی شورای نگهبان داشتیم و آنان گفتند، بسیاری افراد خود را مرتبط با شورای نگهبان جا زدند که ما برای آنان در محاکم پرونده باز کردیم. در ادامه جلسه سوم به آقای صادقی اعلام کردیم که شهود شما قرار است به بخش حقوقی شورای نگهبان معرفی شوند که شورای نگهبان بعد از شنیدن صبحت‌ها اظهار نظر کند.

* موضوعی که جامعه در خصوص نظارت بر رفتار نمایندگان مطرح می‌کند این است که حتماً باید مورد مشخصی صورت گیرد تا هیئت نظارت ورود کند، آیا هیئت شأنی برای نظارت خود که ناظر بر کلیت شخصیت نمایندگی باشد تعریف کرده است؟

جمالی‌نوبندگانی: متأسفانه برخی رفتارها دون شأن نمایندگی است؛ و من مقصر آن را خود مردم می‌دانم و معتقدم این مردم هستند که چنین سیکل معیوبی را ایجاد و تقویت می‌کنند. نماینده‌ای که فعالیتی در حوزه انتخابیه‌اش را منتسب به خود می‌کند، رفتارش اشتباه است، اما این رفتار را خود مردم به نماینده القا می‌کنند، و متأسفانه این در تمام سطوح جامعه اعم از عام و دانشگاهی جاری است و گاه دیده شده جامعه نخبگان به نماینده می‌گویند فلان کار را برایمان انجام بده تا به تو رأی بدهیم. این رفتارهای اشتباه حتی بودجه‌ریزی در کشور را هم دچار مشکل کرده است. نماینده به آب و آتش می‌زند که حتی یک میلیون تومان برای یک طرح دریافت کند تا بتواند در حوزه انتخابیه خود بگوید من به منطقه پول تزریق کردم، حال پروژه‌ای که هر سال با این روش بخواهد ۱۰ یا ۲۰ میلیون از بودجه دریافت کند، به کجا می‌رسد غیر از اینکه ۴۰ سال بیشتر می‌کشد تا به نتیجه برسد و این هم منابع را حیف و میل می‌کند و هم به عمران کمکی نمی‌کند.

وقتی مقام معظم رهبری در مورد سواحل مکران تأکید کردند بودجه به صورت ویژه به منطقه تزریق شود، نمایندگان شهرهای ساحلی مختلف از شمال و جنوب و اروند کنار و چابهار و ... مدعی دریافت بودجه شدند و لذا آنچنان که باید به سواحل مکران پرداخت نشد. اما بار دیگر تأکید می‌کنم این مردم هستند که با مطالبات خود نماینده را به این وادی می‌کشانند.

نماینده‌ای که مردم از او جاده مطالبه دارند، باید تسهیلاتش را از وزیر راه بگیرد؛ در مورد زیرگذر، بیمارستان، کارخانه و دیگر موارد هم همینگونه است باید این تسهیلات را از وزرا بگیرد، بنابراین به‌عنوان مثال وقتی بیمارستانی در یک شهر نیمه تمام است دیگر نماینده نمی‌تواند وزیر بهداشت را استیضاح کند یا از او سؤالی داشته باشد و این کار را سخت کرده است. چرا یک نماینده باید تأمین‌کننده تسهیلات برای آسفالت خیابان باشد در حالی‌که چنین اموری در حوزه وظایف شوراهای شهر و روستا و فرمانداراست، اما متأسفانه آنان مردم را به سمت نماینده سوق می‌دهند و گاه حتی دیده شده نمایندگان را به جان یکدیگر می‌اندازند. مثلاً می‌گویند نماینده در فلان شهر فلان امکانات را برای حوزه انتخابیه خود گرفته و پس چرا نماینده ما کاری برایمان نمی‌کند!

وقتی رأی نماینده مجلس شورای اسلامی در دستان یک فردی در ته یک روستاست، برای او تعیین تکلیف می‌کند که چرا عروسی نوه‌ام نیامدی، چرا سربازی فرزندم را درست نکردی و ... پس من به تو رأی نمی‌دهم و متأسفانه اینگونه شده که کمترین نیازهای خود را هم از نماینده می‌خواهند. شما ببنید در برنامه عصر جدید مجری درباره دستگاه ام‌آرآی بیمارستان مفید حرف می‌زند؛ چه‌کسی گفته در هر بیمارستانی باید یک آم‌آر‌آی باشد، بعدش هم می‌بینید وزیر بهداشت تسلیم می‌شود و با پرداخت هزینه موافقت می‌کند!

بروید تحقیق کنید چقدر از این ام‌ آرهایی که دریافت شده دلیل داشته است. ورود این دستگاه‌ها و گاز هلیوم آن، در شرایط تحریم چقدر ارز از کشور می‌برد و گاه شرکت‌های بیمه را بیچاره کرده است، متأسفانه سونوگرافی‌های بی‌مورد، سی‌تی‌اسکن‌های بی‌مورد و ام آر آی‌های غیر علمی در بیمارستان‌ها سبب شده چنین مطالبات بی‌منطقی به‌وجود بیاید، شما بروید ببینید در انگلیس در شهر مرکزی یک دستگاه ام آر آی وجود دارد و شهرهای اطراف همه روی آن شیفت می‌شوند. اما در ایران کوچکترین شهرها هم توقع داشتن این دستگاه‌ها را دارند! که منطقی نیست.

از کمیسیون تدوین آیین‌نامه مجلس خواهش کردیم قانون هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان را اصلاح کنند یا اینکه ۳۰ نماینده طرحی بدهند برای اینکه دست هیئت برای رسیدگی به تخلفات نمایندگان بازتر شود، اما هیچ حمایتی در مجلس برای این کار نگرفتیم.

* آیا هیئت نظارت می‌تواند به تشخیص خود به موضوع نمایندگان ورود کند؟

جمالی‌نوبندگانی: حقوقدان‌هایی که در هیئت نظارت هستند می‌گویند تا کسی شاکی نباشد نمی‌توانیم به موضع نمایندگان ورود کنیم. حتی اگر نماینده‌ای بدترین خلاف‌ها را در مجلس مرتکب شود، آیین‌نامه و قانون اساسی حکمی ندارد که صلاحیت نماینده را زیر سؤال ببرد. لذا دامنه کاری هیئت نظارت در تنبیه نمایندگان تذکر شفاهی، کتبی تذکر کتبی با درج در پرونده و کسر حقوق است. در مورد مسائل مالی هم اگر تخلفی دیدیم می‌توانیم به شورای نگهبان رجوع کنیم. لذا هیئت نظارت موظف است طبق مصوبه مجلس به پرونده‌هایی ورود کند که شاکی داشته باشد، اما نظر خودمان را بخواهید معتقدیم هیئت نظارت باید بتواند بدون شکایت به موضوعی که خلاف شأن مجلس و مردم است ورود کند. در جایی نماینده‌ اقدامی کاملاً خلاف شئونات انجام داد و شاکی هم نداشت خودم مجبور شدم در یک اقدام بی‌سابقه شاکی پرونده شوم! البته از کمیسیون تدوین آیین‌نامه مجلس خواهش کردیم به موضوع اصلاح قانون هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان رسیدگی کند یا ۳۰ نماینده طرحی بدهند برای اینکه دست هیئت را باز کنیم، اما متأسفانه هیچ حمایتی در مجلس برای این کار نگرفتیم.

* ورود قوه قضائیه به پرونده نمایندگان چقدر شدنی است، چرا برخی احکام نمایندگان متخلف تا بعد از دوره نمایندگی به تعویق می‌افتد؟

جمالی نوبندگانی: قوه قضائیه در صورتی مجاز است به پرونده‌های نمایندگان ورود کند که در حیطه وظایف نمایندگی نباشد؛ اینکه می‌گوییم مصونیت قضائی و کیفری نمایندگان در ایران تام نیست به همین دلیل است. به‌طور مثال درباره تخلف نماینده ملکان دادگاه تشکیل شد و اعلام رأی بدوی کردند و چون حکم اولیه بوده و سلمان خدادادی حق اعتراض داشت این پرونده در شعب ذی‌صلاح رسیدگی می‌شود؛ در صورتی که رأی قطعی شود، در موردش تصمیم‌گیری خواهد شد.

اینگونه نیست که نماینده در دوره نمایندگی مصونیت داشته باشد و قانون نتواند کاری کند، در ادوار مجلس داشتیم نماینده‌ای را که به زندان رفت؛ چنین قانونی که یک نماینده محکومیت قضائی داشته باشد و مجازات و حبس نشود را نداریم. لذا چنین مواردی به تشخیص دادگاه است و اگر دادگاه در مورد نماینده تشخیصی داشت هیئت رئیسه مجلس فقط ادامه نمایندگی او را تعیین می‌کند.

*در مورد احضار نماینده ابهر و مطالبی که در مورد تخلف اقتصادی وی بیان می‌شود بگویید.

جمالی نوبندگانی: موردی که در تخلف محمد عزیزی نماینده ابهر موردی برای هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان فرستاده شد، در رابطه با پرونده‌ای نبود که در دادستانی تشکیل شد. موضوع به زمان اوایل تحریم باز می‌گشت که خودروسازها به پول نیاز داشتند و بنا به سیاست‌های خودروسازی مردم می‌توانستند تا چند هزار ماشین را هم خریداری کنند، ماجرا اینگونه بود فردی حقیقی تعدادی خودرو از سایپا می‌گیرد و پول آن را هم پرداخت می‌کند، اما خودروساز ماشین را به موقع تحویل نمی‌دهد، لذا آن فرد به نماینده ابهر متوسل شده و عزیزی هم نامه‌ای به خودروساز می‌زند و احقاق حق می‌کند، اکنون طرف خودروساز برای اینکه عزیزی به آنان فشار آورده به هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان شکایت کرده و این پرونده مجزا از پرونده‌ احضار نماینده مردم ابهر توسط دادستانی است.

* شکایت احمد بیگدلی نماینده مردم خدابنده و عبدالرضا عزیزی نماینده مردم شیروان به کجا رسید؟

جمالی نوبندگانی: در کمیسیون اجتماعی مجلس آقای بیگدلی بحثی را در مورد میعاد صالحی رئیس جدید سازمان بازنشستگی اعلام می‌کند و با توجه به سابقه کار و رشته تحصیلی که هوا فضا است اعلام می کند که ایشان تناسبی با شغل و جایگاهش ندارد، و ظاهرا به سؤال از شریعتمداری می کشد و بحثهای درون کمیسیونی شکل می گیرد که به تنش و اتهام‌زنی علیه یکدگر می کشد. و آقای بیگدلی معتقد است به او توهین شده و شکایت می کند دعوت کردیم از عبدالرضا عزیزی و صحبت‌های او را شنیدیم و خودش پیشنهاد کرد فایل صوتی آن روز کمیسیون را بشنویم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری آنا ، تاریخ انتشار: 16 مرداد 1398 ، کدخبر: 408931 ، www.ana.ir