لوله‌های نفت چالش جدید محوطه جهانی شوش

شوش و محوطه جهانی‌اش هنوز از طرح تخریب روگذر و ایجاد زیرگذر در این منطقه خلاص نشده‌اند، که برای دومین بار باید صابون عبور لوله‌های نفت از این محدوده را که برخی خبرهای غیرموثق آن را به بررسی نقاط نشتی نفت در لوله‌گذاری‌های دو دهه قبل نسبت می‌دهند، تن بزنند.

شعارسال: شوش و محوطه جهانی‌اش هنوز از طرح تخریب روگذر و ایجاد زیرگذر در این منطقه خلاص نشده‌اند، که برای دومین بار باید صابون عبور لوله‌های نفت از این محدوده را که برخی خبرهای غیرموثق آن را به بررسی نقاط نشتی نفت در لوله‌گذاری‌های دو دهه قبل نسبت می‌دهند، تن بزنند.

ششم دی ماه سال گذشته هشدارهای یک ساله دوستداران میراث‌فرهنگی خوزستان رنگ واقعیت گرفت و متولیان شهری شوش تصمیم گرفتند با حکم شبانه‌ شورای تامین شهر شوش، طرح دولت دهم مبنی بر «تعویض پل روگذر شوش ـ اندیمشک و تبدیل آن به زیرگذر» را عملیاتی کنند. لودرها حدود شش ساعت در ورودی این شهر باستانی کار می‌کردند تا بالاخره میراث فرهنگی نخستین قدم‌هایش، یعنی تماس‌هایشان برای جلوگیری نخریبِ بخشی از تاریخ چندهزار ساله شوش، را برداشتند. نامه‌نگاری‌ها، درخواست‌ها و بی‌توجهی‌هایی که نهایتا نتیجه‌اش ادامه کاوش‌های باستان‌شناسان میراث فرهنگی خوزستان بود.

حالا از نتیجه‌ این کاوش‌ها و حرف و حدیث‌ها و جلساتی که هنوز بین مسئولان شهری و میراثی برای رسیدن به نقطه‌ای مشترک و متمرکز در این پرونده (که هنوز هیچ نتیجه‌ای از آن اعلام نشده است) که بگذریم، حالا نوبت به شرکت ملی نفت خوزستان است که گویا قصد دارد کار لوله‌گذاری‌های سال‌های قبل خود را در محوطه باستانی شوش تکمیل کند و حتی نخستین قدم‌هایش را در چند روز گذشته برداشته است.

علی درویشی، رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش توضیح می‌دهد: در جریان طرح زیرگذر شوش گه سال گذشته اتفاق افتاد مطالعات و گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی انجام شدند که اکنون این حفاری‌ها توسط شرکت نفت در مجاورت همان نقطه انجام شده است، یعنی درست در منطقه انتهایی ثبت جهانی شده شوش و به سمت بیمارستان و پل نظام مافی، علاوه بر حفاری در پشت دیواره حریم، در داخل محوطه نیز حفاری کرده‌اند.

او با اشاره به صحبت‌هایش با چنانی، رییس اداره میراث فرهنگی شوش می‌گوید: او بعد از شنیدن این خبر بسیار شوک زده شد و تاکید کرد که انجام این کار امکان ندارد و از آن خبری نداشته است. در حالی که طبق گفته آقای چنانی هر مجوزی که باید از طرف شوش صادر شود، او باید مطلع باشد و حتی امضایش باید پای مجوزها باشد، نه از سوی پایگاه میراث جهانی شوش، چون وظیفه‌ی آن‌ها انجام کارهای پژوهشی است؛ نه بررسی کارهای عمرانی.

وی با بیان این که نخستین حفاری‌ها از حدود یک هفته گذشته انجام شده است، ادامه می‌دهد: «در صحبت با بیژن حیدری _ مدیر پایگاه میراث فرهنگی شوش _ او گفته دو ماه پیش سازمان میراث فرهنگی پیش، میراث فرهنگی پیگیر این اتفاق بوده و میراث فرهنگی اعلام کرده که نمی‌توان آن‌جا بیل مکانیکی آورد و کندوکاو کرد. حتی طبقه گفته‌ی حیدری، شرکت نفت سرخود این کار را انجام داده‌اند و یگان حفاظت از کار آن‌ها جلوگیری کرده است.»

درویشی با طرح این پرسش که چرا به این شکل باید روال اداری برای انجام این نوع از کارها در محدوده‌های جهانی شده، طی شود، بیان می‌کند: جای سئوال است که چطور بدون هیچ هماهنگی با میراث فرهنگی بیل مکانیکیِ شرکت نفت وارد حریم درجه یک شده است؟

او همچنین به انجام حفاری اولیه در همین منطقه توسط شرکت نفت در ۷۰ سال پیش و انتقال خطوط لوله نفت از این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: به گفته‌ی کارشناسان و مسوولان نفت، در آن زمان در این محوطه‌ی باستانی «دو متر زیر خاک رفته‌اند»، اقدامی که باعث شده خاک‌های آن نقطه دپو شوند، با این وجود بعد از حفاری چند روز گذشته همچنان سفال‌هایی به دست آمده‌اند.

وی با اشاره به علت مطرح شده برای انجام حفاری جدید در مجاورت طرح «تعویض پل روگذر شوش ـ اندیمشک و تبدیل آن به زیرگذر» که آن را بررسی نشتی نفت، عنوان کرده‌اند، ادامه می‌دهد: از زمان انجام نخستین حفاری‌ها با هدف لوله‌گذاری از مسئولان این پروژه شکایت شده است، همچنین انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش در دهه ۸۰ ، در نامه‌ای اعتراضی نسبت به کشیدن این لوله‌ها اعتراض کرد و محمدحسین ارسطوزاده، مدیر سابق پایگاه میراث فرهنگی شوش نیز در نامه‌ای اعتراضی درخواست برداشتن این لوله‌ها را کرد، اما به عملیاتی کردن درخواست خود موفق نشد.

از سوی دیگر، خبرهای منتشر شده بعد از این اتفاق حرف دیگری در این زمینه دارند، آن‌ها می‌گویند:‌ «در پی انتشار تصاویر و خبرهایی در رابطه با حفاری شرکت ملی نفت در حوزه میراث فرهنگی شوش، در پیگیری‌ها اعلام شد، لوله انتقال نفت که از محدوده شهر شوش می‌گذرد، با توجه به قدیمی بودن لوله و این‌که آن سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد، گاهی باید مورد تست و بازرسی قرار گیرد که از بروز خطرات احتمالی آن جلوگیری به عمل آید.»!

این صحبت به این معناست که «در سال‌های گذشته حفاری‌های دیگری نیز برای بازدید، بازرسی، حفاری و تعمیراتی انجام شده است».

تا لحظه مخابره این گزارش، تلاش شد تا با مدیر اداره میراث فرهنگی شوش و معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان درباره‌ علت این گودبرداری و مجوزهای صادر شده برای این پروژه صحبت شود، که به ایجاد ارتباط با این مسئولان موفق نشدیم.