شعار سال: پرورش ماهی در قفس از بهترین روش‌های توسعه آبزی پروری است که ارزش افزوده و سودآوری بالایی نیز دارد. به‌گفته کارشناسان حوزه کشاورزی این نوع پرورش آبزیان، درآمد بالایی را نصیب صاحبان کسب و کار می‌کند. پرورش ماهی در قفس طرحی است که در آن ماهی درون یک قفس یا سبد قرار می‌گیرد که قفس‌ها و سبد‌ها از چوب یا تور‌های کیسه‌ای به شکل‌های مختلفی از جمله ثابت، شناور، قابل غوطه ور و غوطه ور با کارکرد‌های متفاوت ساخته می‌شود. این نوع پرورش ماهی در داخل دریا انجام می‌شود و چند سالی است که در ایران نیز مانند دیگر کشور‌های توسعه یافته اجرا می‌شود.

آبزی پروری در دنیا به روش‌های مختلف انجام می‌شود. از ۴۰ سال پیش از ظرفیت دریا برای آبزی پروری استفاده شد. چندین مزیت برای پرورش ماهی در قفس در کشور ما وجود دارد که باعث شد این نوع پرورش آبزیان در اولویت برنامه‌های تولید قرار گیرد. سیف‌الله حقیقی، مجری طرح پرورش ماهی در قفس در گفتگو با «ایران»، از ۴ مزیت شرایط اقلیمی کشور برای توسعه پرورش ماهی در قفس نام برد.

به‌گفته حقیقی چند خصوصیت کشور ما را به سمت آبزی پروری در قفس سوق داد. مزیت مهم پرورش ماهی در قفس استفاده نکردن از آب شیرین در این طرح است. در کشور محدودیت آب شیرین داریم. اما با پرورش ماهی در قفس از آب شور دریا استفاده می‌شود. در کل زنجیره پرورش ماهی در قفس نیاز به آب شیرین کمتر از یک درصد است. حقیقی مزیت دیگر در ترجیح پرورش آبزیان به‌صورت پرورش ماهی در قفس را «وجود ۶ هزار کیلومتر خط ساحلی در کشور دانست که فرصت مناسبی برای کشور است تا استفاده کنیم.» برای پرورش ماهی در قفس در دریا نسبت به پرورش در خشکی عرصه کمتری نیاز است. به گفته مجری طرح پرورش ماهی در قفس «کل تولید انواع مختلف آبزیان در کشور یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن است، اما با حفظ شرایط زیست محیطی و حفظ شرایط پایدار، ۵ میلیون تن ظرفیت آبزی پروری از طریق پرورش ماهی در قفس داریم. در حالی که یک مزرعه ۵ هزار تنی ۶۰ هکتار زمین در عرصه دریا نیاز دارد همین مزرعه اگر قرار باشد در خشکی فعال شود به ۱۲۵۰ هکتار زمین نیاز دارد. اما می‌توانیم با ۶۰ هکتار عرصه در دریا تولیدی معادل ۱۲۵۰ هکتار در خشکی داشته باشیم.

حقیقی مزیت دیگر تولید ماهی در قفس را تولید ارگانیک نام برد. او گفت: «محصول تولیدی ماهی در قفس در محیط دریا کاملاً ارگانیک است. به همین دلیل قیمت آن بالاتر از محصولاتی است که در شرایط عادی تولید می‌شود.»

میزان کل تولیدات آبزیان کشور در سال ۹۷ معادل ۱.۲۰۰ میلیون تن بود که به‌گفته مجری طرح پرورش ماهی در قفس «از این میزان ۱۵ هزار تن مربوط به تولید ماهی در قفس است.» حقیقی افزود: در حال حاضر از میان آبزیان، فقط ماهی به‌صورت پرورش در قفس تولید می‌شود، اما در نظر داریم در دراز مدت گونه‌های دیگر آبزیان را نیز به این صورت تولید کنیم. اکنون در زیر قفس‌ها صدف پرورش داده می‌شود که این کار را تازه شروع کرده‌ایم.»

مجری طرح پرورش ماهی درقفس خاطرنشان کرد: «سال گذشته ۶۲ درصد تولید پرورش ماهی در قفس صادر شد. کل پرورش و زنجیره تولید در دست بخش خصوصی است و در شمال و جنوب کشور این نوع تولید اجرا می‌شود. کل صید ماهی استخوانی دریای خزر ۱۵ هزار تن است. اما در مواردی تولید ماهی در قفس توسط بخش خصوصی یک سوم کل صید دریای خزر است. بنایراین تولید ماهی در قفس ارزش افزوده بالایی دارد.»

بخشی از تجهیزات پرورش ماهی در قفس وارداتی است به‌همین دلیل دولت به فعالان بخش خصوصی برای ورود به این فعالیت ارز با نرخ دولتی پرداخت می‌کرد. اما به گفته حقیقی «با تغییر نرخ ارز دیگر ارز دولتی به فعالان پرداخت نمی‌شود، اما وزارت جهاد کشاورزی به‌دنبال این است تا دولت را به پرداخت دوباره ارز دولتی به فعالان این بخش مجاب کند. ما تلاش می‌کنیم در برنامه ششم برای جذب بخش خصوصی به پرورش ماهی در قفس، ارز دولتی تأمین شود.» حقیقی خاطرنشان کرد: تسهیلات بانکی ارزی با سود ۳.۵ درصد به متقاضیان بخش خصوصی پرداخت می‌شود. تسهیلات ریالی نیز از محل تبصره ۱۸ به بخش خصوصی پرداخت می‌شود که سود تسهیلات ریالی ۱۰ درصد است. میزان تسهیلات نیز کاملاً بستگی به میزان تولید دارد. در کل ۸۰ درصد هزینه کل پروژه تسهیلات پرداخت می‌شود.» در برنامه ششم افزایش سهم تولید پرورش ماهی در قفس به ۲۰۰ هزار تن هدف‌گذاری شده است. مجری طرح پرورش ماهی درقفس با اشاره به این موضوع افزود: پروانه تأسیس ۱۸۰ هزار تن تولید ماهی در قفس تاکنون صادر شده است. همچنین تا افق ۱۴۰۴ تولید ۴۰۰ هزار تن پیش‌بینی شده است.

مجری طرح پرورش ماهی درقفس با اشاره به صادرات ماهیان تولید شده در قفس گفت: میزان ارزآوری در طرح پرورش ماهی در دریا در انتهای برنامه یعنی ۲۰۰ هزار تن، ۸۰۰ میلیون یورو در سال است.

وی خاطرنشان کرد: میزان اشتغالزایی مستقیم و غیر مستقیم به ازای هر ۱۷ تن ۳ نفر حدود ۳۵ هزار نفر محاسبه شده است که از این میزان یک سوم شغل مستقیم و دو سوم شغل غیر مستقیم است.

مشکلات بخش خصوصی

یکی از فعالان بخش خصوصی که چند سالی است فعالیت پرورش ماهی در قفس را شروع کرده است مهم‌ترین مشکل فعالان این بخش را مشکلات بیمه‌ای نام برد. این فعال بخش خصوصی در گفتگو با «ایران»، گفت: بیمه محصولات کشاورزی هنوز چارچوب مشخصی برای پرورش ماهی در قفس مشخص نکرده است درحالی که در همه بخش‌های دیگر مانند زراعت و دام و طیور خدمات بیمه‌ای تعریف شده است. در دریا حوادث پیش‌بینی نشده زیادی وجود دارد که ممکن است یک‌شبه همه سرمایه یک تولید‌کننده را از بین ببرد.

مجری طرح پرورش ماهی درقفس در پاسخ به این انتقاد بخش خصوصی گفت: صندوق بیمه کشاورزی که وابسته به بانک کشاورزی است محصولات را بیمه می‌کند و محصولات پرورش ماهی در قفس هم بالاترین ضریب بیمه یعنی ۷۰ درصد را دارد. یعنی دولت ۷۰ درصد هزینه بیمه این تولیدات را می‌پردازد، اما فعالان این بخش خواهان بیمه تجهیزات نیز هستند؛ که ما این درخواست را هم پیگیری کرده‌ایم و منتظر پاسخ متولیان بخش بیمه هستیم. انتقاد دیگر این فعال بخش خصوصی مربوط به اخذ مالیات از واردات تجهیزات است. به گفته این فعال بخش خصوصی، ۷۰ درصد تجهیزات مورد نیاز پرورش ماهی در قفس وارداتی است و با توجه به اینکه به طور مستقیم برای تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد نباید از واردات آن مالیات بر ارزش افزوده ۹ درصدی اخذ کرد. قصد شرکت ما از واردات این محصولات، فروش در بازار نیست، بلکه واردات تکنولوژی است و برای مصارف داخلی خود شرکت استفاده می‌شود، اما با وجود این مجبور به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستیم.»

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: 5 آذر 1398، کدخبر: 527811 ، www.iran-newspaper.com