شعارسال: صادرات محوری‌ترین سیاست برای توسعه اقتصاد در کشورهای درحال توسعه به‌شمار می‌رود و این مهم در بخش‌های مختلف تولید و صنعت کشور در سال‌های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌است. گیاهان دارویی یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی کشور ایران از گذشته‌های دور تاکنون به‌شمار می‌آید و گونه‌های متنوع گیاهان دارویی ایران از اهمیت دارویی و صنعتی صادراتی قابل‌ملاحظه‌ای برخوردارند. این در‌حالی است که صادرات گیاهان دارویی به‌دلیل بوروکراسی اداری و عدم هماهنگی سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوطه و مقررات زائد با مشکلات بسیاری مواجه است که درصورت عدم حمایت دولت از صادرکنندگان این صنعت با مشکل مواجه خواهد شد.

دبیر اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی، فرآورده‌های غذایی و زعفران ایران، در این زمینه اظهارداشت: اتحادیه گیاهان دارویی قدیمی‌ترین و نخستین اتحادیه‌ای است که به‌صورت رسمی در اتاق بازرگانی ایران به‌ ثبت رسیده‌است. قدمت این اتحادیه به 53 سال می‌رسد و اعضای آن از معتبرترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان گیاهان دارویی، فرآورده‌های غذایی و زعفران به‌شمار می‌روند.

ایمان مشایخی با بیان این‌که هدف از صادرات و میزان آن به کشورهای مختلف متفاوت است، تصریح‌کرد: صادرات به گروهی از کشورها چون ژاپن، آلمان، فرانسه، کشورهای عربی، کانادا و استرالیا در زمینه تولید داروهای گیاهی، محصولات غذایی، محصولات آرایشی و بهداشتی، اسانس‌ها و عصاره‌ها و... صورت می‌پذیرد.

برای حضور در رقابت‌های بین‌المللی نیازمند حمایت دولت هستیم

دبیر اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی و فرآورده‌های غذایی و زعفران ایران درمورد حضور در رقابت‌های بین‌المللی اظهارداشت: در‌حال‌حاضر رقابت برای صادرکنندگان مشکل است. به‌عنوان مثال خاستگاه اصلی زعفران، کشور ایران است؛ اما متأسفانه به‌‌دلیل این‌که تعرفه 30 درصدی در زمینه صادرات زعفران از ایران به چین وجود دارد، لذا نسبت به کشور افغانستان از بازار رقابتی مناسبی درمورد این محصول در کشور چین برخوردار نیستیم.

مشایخی در ادامه بیان‌داشت: به‌عنوان مثال برای«سوشی» معروف‌ترین غذای کشور ژاپن است، به‌دلیل حمایت و تبلیغ دولت این کشور اکنون به یک غذای جهانی تبدیل شده‌است یا کشور اسپانیا با وجود این‌که سالانه مقدار بسیار محدودی زعفران تولید می‌کند، اما با خرید زعفران از دیگر کشورها و سرمایه‌گذاری در این حوزه توانسته خود را کشوری صاحب‌نام در زمینه تولید و فروش زعفران معرفی کند.

صادرات گیاهان دارویی نیازمند حمایت دولت

وی درخصوص تعامل دولت و بخش خصوصی در زمینه صادرات گیاهان دارویی تصریح‌کرد: برای ثبت بین‌المللی محصولات کشور به‌عنوان برند جهانی باید بین بخش دولتی و خصوصی ارتباطی کامل وجود داشته باشد. درحال‌حاضر شورای ملی زعفران با همکاری اتحادیه گیاهان دارویی بر روی ثبت برند زعفران فعالیت می‌کند تا در آینده هیچ کشوری نتواند زعفران را به‌نام خود ثبت کند. اکنون گیاهان دارویی متنوعی در کشور تولید می‌شود که خاستگاه آن تنها ایران است. دولت و بخش خصوصی باید در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند و از حضور شرکت‌ها در نمایشگاه‌های بین‌المللی و همچنین ثبت بین‌المللی محصولات حمایت کنند.

دبیر اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی، فرآورده‌های غذایی و زعفران ایران درباره میزان مشارکت بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌های دولتی نیز اظهارداشت: به‌عنوان پیشنهاد می‌توان از مسئولان تقاضا کرد نظرات بخش خصوصی را به‌عنوان کارشناسان و افرادی که بازار داخلی و بین‌المللی را تجربه کرده‌اند، بپذیرند. این تصور که بخش خصوصی فقط به منافع خود می‌اندیشد دیدگاهی اشتباه است. حمایت از شرکت‌های صادرکننده زعفران درحقیقت حمایت از زعفران ایران و نام و برند ایران در بازارهای بین‌المللی و جهانی است که ارزآوری بسیاری برای کشور به‌همراه دارد.

مشایخی افزود: درصورتی‌که سیاست‌گذاری‌های مسئولان با اهداف اتحادیه‌ها در یک‌راستا نباشد، بسیاری از بازارهای هدف به‌راحتی از دست خواهد رفت و نتیجه آن می‌شود که دلالان و واسطه‌ها زعفران ایرانی را به کشورهای دیگر قاچاق می‌کنند و در این کشورها محصول ایرانی با بسته‌بندی متفاوت یا باکیفیتی نازل عرضه می‌شود. این در‌حالی‌است که اگر بخش خصوصی و دولتی با یکدیگر مشارکت داشته باشند، هیچ‌ کشور ثالثی نمی‌تواند رقیب ایران در بازارهای جهانی باشد. 

وی در ادامه گفت: اکنون بزرگ‌ترین دغدغه اتحادیه گیاهان دارویی تسهیل صادرات با حذف مقررات زائد است. درحال‌حاضر طبق دستورالعمل معاون اول ریاست‌جمهور باید تمامی وزارتخانه‌ها در ابلاغیه‌ها و بخشنامه‌های خود نظر بخش خصوصی را جویا شوند، اتحادیه‌ها این ابلاغیه‌ها و بخشنامه‌ها را با اعضای اتحادیه خود که تولیدکنندگان و صادرکنندگان هستند، بررسی کرده و ایرادات آن را رفع و به مسئولان مربوطه منتقل می‌کنند.

آلمان، خریدار اصلی گیاهان دارویی ایران

عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی و زعفران نیز در این‌باره اظهارکرد: گیاهان دارویی به بسیاری از کشورها بنا به تقاضای آن کشور‌ها صادر می‌شود؛ ولی مقاصد اصلی صادرات گیاهان دارویی ایران کشور‌های اروپایی، چین و تا حدودی هند است.

علی رمضانی گفت: علاوه‌بر کشورهای ذکر شده گیاهان دارویی به کشورهای آمریکای شمالی و کانادا نیز صادر می‌شود که حجم صادرات با توجه به نیاز کشورهای مقصد و میزان آشنایی آن‌ها با این محصولات متفاوت است.

عضو هیئت مدیره اتحادیه گیاهان دارویی در ادامه گفت: برخی از اقلام گیاهان دارویی نیز وجود دارند که در ایران پایه دارویی دارد، اما در داخل کشور تولید نمی‌شوند، مثل برگ‌سنا، هل، جینسینگ، تا حدودی دارچین و زردچوبه. گفتنی است، درصد بسیار بالایی از گیاهان دارویی که به کشور وارد می‌شوند، به‌صورت دارو، ادویه یا دمنوش‌های خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

رمضانی درمورد نقش اتحادیه گیاهان دارویی در تعیین قیمت این محصولات نیز گفت: اتحادیه گیاهان دارویی نقشی در افزایش یا کاهش قیمت این محصولات ندارد و تعیین‌کننده قیمت نیست؛ در‌حالی‌که اتاق اصناف نقش موثری در این زمینه دارد. درحال‌حاضر اتحادیه گیاهان دارویی زیرمجموعه اتاق بازرگانی است و وظیفه اصلی آن رایزنی با دولت است.

نبود سازکار مشخص برای کنترل میزان تولید

وی با انتقاد از نوسان قیمت گیاهان دارویی بیان ‌داشت: در برخی موارد شاهدیم که تولید کاهش و قیمت‌ها به‌صورت ناگهانی افزایش می‌یابد. در چنین مواقعی با دولت وارد رایزنی می‌شویم که با ارائه طرح‌های تشویقی تولیدکنندگان را به افزایش تولید ترغیب کنند، ولی هیچ سازکاری وجود ندارد که اتحادیه بتواند این شرایط را کنترل و قیمت را تنظیم کند. 

حذف بوروکراسی اداری، مطالبه اصلی اتحادیه گیاهان دارویی

عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی با اشاره به مطالبات این اتحادیه از مسئولان ذی‌ربط اظهارکرد: مراکزی همچون بانک مرکزی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت در رفع مشکلات تولیدکنندگان گیاهان دارویی می‌توانند نقش بسیار موثری داشته باشند. بانک مرکزی در حذف بوروکراسی اداری در زمینه بازگشت ارز به کشور می‌تواند به صادرکنندکان گیاهان دارویی کمک بسیاری کند. وزارت جهاد کشاورزی هم در بحث دریافت مجوز برای تولید که فرآیندی طولانی را درپی دارد و  صادرات بسیاری از محصولات که اغلب درگیر کاغذ‌بازی‌های اداری می‌شوند، می‌تواند شرایط را تسهیل کند.  

وجود بوروکراسی زائد اداری در وزارت جهاد کشاورزی

رمضانی با انتقاد از وجود بوروکراسی زائد اداری در سیستم وزارت جهاد کشاورزی ادامه‌داد: متأسفانه در وزارت جهاد کشاورزی برای کوچک‌ترین مسائل هم فردی که در سمت معاون وزیر است باید دستور دهد. این مشکلات اجازه نمی‌دهد صادرات گیاهان دارویی آن‌طور که باید توسعه یابد.

وی در پاسخ به پرسش که آیا با حمایت دولت تمام مشکلات صادرات حل می‌شود، گفت: متأسفانه تولیدات ما برمبنای کار کارشناسی انجام نمی‌شود و با معیارهای بین‌المللی فاصله بسیاری دارد، به‌همین دلیل شاهدیم که بسیاری از کالاهای ایرانی پس از ورود به کشور مقصد، مرجوع می‌شوند. این اتفاق‌ به‌دلیل عدم آموزش تولیدکنندگان توسط وزارت جهاد کشاورزی رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال بسیاری از تولیدکنندگان گیاهان دارویی اطلاع درستی از میزان دقیق مصرف سموم برای محصولات خود ندارند و بنا به تشخیص خود از سموم کشاورزی استفاده می‌کنند، این امر سبب می‌شود که به‌دلیل وجود باقی‌مانده سموم در گیاهان، این محصولات در آزمایش‌های کشور مقصد مرجوع ‌شود.

عضو هیئت مدیره اتحادیه گیاهان دارویی در پایان خاطرنشان‌کرد: درحال‌حاضر در زمینه تولید گیاهان دارویی تمرکز تنها بر روی تولید است و برای فروش این محصولات برنامه مشخصی وجود ندارد. در بسیاری از مواقع از صادرکننده نه‌تنها ‌حمایتی صورت نمی‌گیرد و تسهیلاتی به وی اعطاء نمی‌شود، بلکه با سیاست‌گذاری‌های اشتباه راه صادرات وی نیز بسته می‌‌شود.

شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 12آذر1398 ، کدخبر: 78756: sabzineh.org