- چرایی وجود حاشیه ها در تشریفات دیدار مقامات ایرانی با مقامات روسی + توضیحات
- بستن تنگه هرمز به همین آسانی ها هم نیست برادر حسین
- برگزاری نشست دورهای شورای امنیت درباره قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام ۲۸ آذر
- هشدار چین:ناتو از مرزهای جغرافیایی و حدود اختیارات خود تجاوز نکند
- پارلمان اروپا ارتباط مستقیم خود را با جمهوری اسلامی ایران «تا اطلاع ثانوی» قطع کرد
- نماینده مجلس: وزیر کشور و فرماندهی انتظامی، باید پاسخگوی رفتار لباسشخصیها باشند
- تصویب سومین قطعنامه ضد ایرانی توسط شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی علیه ایران
- محمودوند و زیر سوال بردن ۲۲۷ نماینده امضا کننده بیانیه محارب خواندن معترضان+ قطع میکروفن
- هشدار فیاض به احتمال افزایش خودکشی و ضرورت ترویج فراگیر هنر
- جای رئیسی بودم تجدید نظر ویژه می کردم
- آشنایی با کتاب شبکه های خشم و امید + فایل خلاصه
دوشنبه ۰۴ تير ۱۴۰۳ - 2024 June 24 
در نشست «توسعه روابط تجاري ايران و ژاپن» که در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و به مناسبت نودمين سالگرد برقراري روابط بين دو کشور برگزار شد، پنج سفير سابق ايران در ژاپن، يک معاون سابق وزارت خارجه و يک کارشناس اقتصاد انرژي، در کنار ديگر سخنرانان به تبيين روابط و تعاملات ايران و ژاپن در گذشته و حال پرداختند.
شعارسال: غير از سيدعباس عراقچي، معاون فعلي وزارت خارجه که سخنانش روز گذشته در همين صفحه منتشر شد، دوشنبه، علي ماجدي، رضا نظرآهاري و منوچهر متکي، سه سفير سابق ايران در ژاپن به بررسي روابط دو کشور پرداختند و سه‌شنبه، محمدحسين عادلي، سفير سابق ايران در ژاپن، عباس ملکي، معاون سابق امور آموزش و پژوهش وزارت خارجه و مدير‌کل سابق دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي و نرسي قربان، کارشناس اقتصاد انرژي و مسائل اوپک از نظرگاه انرژي موضوع را بررسي کردند.
ملکي: اهداف ايران و ژاپن درباره نفت متضاد است
عباس ملکي، ديپلمات سابق که اکنون استاد دانشکده انرژي دانشگاه شريف است، بحث در اين نشست را از منظر انرژي پيش برد؛ اما همان ابتداي سخنراني‌اش يادآوري کرد که «نفت همچنان پا‌به‌پاي انسان پيش مي‌رود؛ اما درباره نفت، ايران و ژاپن اهداف متضاد يا متناقضي دارند. آنها که دنبال اين هستند ايران و ژاپن در اين زمينه همکاري داشته باشند، بايد جاي ديگري دنبال برآورده‌شدن نظرات‌شان باشند».
به گفته عباس ملکي پيش‌بيني مي‌شود که تا سال ۲۰۴۰ مصرف کلي نفت بيشتر مي‌شود. او با بررسي و طرح ديدگاه‌هاي مختلف درباره نفت خام بر ايده هميشگي خود تأكيد کرد که قيمت نفت روند صعودي خواهد داشت و اين متغير را نمي‌توان در محاسبات سياسي و ديپلماتيک ناديده گرفت. اين استاد دانشگاه درباره وضعيت انرژي در ژاپن گفت که «ژاپن يک واردکننده اساسي نفت خام خواهد بود؛ چون در ژاپن اکثر پالايشگاه‌ها بر‌اساس نفت خام سنگين خاورميانه و به‌ويژه ايران طراحي شده است و در‌هر‌حال به واردات نفت نياز دارد. همچنين ژاپن از گذشته دور صادرکننده فراورده‌هاي نفتي و زنجيره کالاهايي با ارزش بالاتر بوده» همچنين «ال‌ان‌جي يا نفت خام موردنياز ژاپن با نفت‌کش‌هاي مخصوص منتقل مي‌شود نه با خط لوله. اين چيزي است که همچنان دولت ژاپن دنبال مي‌کند و براي اين کار تأسيسات مختلفي در نزديکي سواحل اما دور از اسکله‌ها راه انداخته است».
عباس ملکي با نگاهي به برنامه‌هاي حوزه انرژي ژاپن تأكيد کرد که اين کشور همچنان به واردات ال‌ان‌جي ادامه خواهد داد و به آن نياز دارد. ال‌ان‌جي اگرچه گران‌ترين انرژي در ساحل ژاپن است؛ اما براي اين کشور نقطه بهينه است؛ چون کمترين آسيب‌هاي زيست‌محيطي را دارد و انرژي‌هاي تجديدپذير را هم گسترش مي‌دهد.
اين استاد انرژي تأكيد کرد که بررسي‌ها نشان مي‌دهد «از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ همچنان ژاپن واردکننده نفت خام و ال‌ان‌جي است و چيزي حدود سه ميليون بشکه وارد مي‌کند». ايران کشوري است که يک درصد جمعيت جهان و با يک درصد وسعت جهان، هفت درصد منابع طبيعي جهان را در اختيار دارد ۱۱ درصد منابع نفت فسيلي يا نفت خام دنيا و ۱۷ درصد ذخاير گازي جهان را دارد؛ اما با توجه به تحريم‌ها و شرايط موجود صادرات نفت کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز و در گاز، صادراتي نداريم و واردکننده هستيم. در سال‌هاي آينده پيش‌بيني‌ها اين است که مي‌توانيم بين سه تا چهار ميليون بشکه نفت خام توليد کنيم. تحريم‌ها روي صادرات ايران تأثير گذاشته؛ با اين اوصاف هيچ کالا و فعاليتي در دنيا به اندازه نفت و بعد از آن گاز سودآور نيست.
اين استاد دانشگاه درباره رابطه ايران و ژاپن نيز گفت «ايران يکي از صادرکنندگان سنتي نفت به ژاپن است؛ اما از‌آنجا‌که ژاپن دنبال کاهش مصرف نفت خام است، در درازمدت روي همکاري‌هاي انرژي با ژاپن در زمينه نفت خيلي نمي‌توان کار کرد؛ اما روي انرژي‌هاي ديگر مي‌توانيم با اين کشور کار کنيم». با همه اين توضيحات عباس ملکي تأكيد دارد که «من معتقدم تا ۲۰۵۰ بشر به نفت نيازمند است».
عادلي: در حوزه انرژي، فرصتي براي ما هست
محمدحسين عادلي، سفير سابق ايران در ژاپن (1366 تا 1368) روز گذشته درباره وضعيت فعلي انرژي در جهان گفت: «در جهان يک مگاترندي وجود دارد که کربن را از جامعه به‌تدريج حذف کند. اين ترندي قوي است». او با اشاره به نشست تغييرات اقليمي مادريد و پيش‌از‌آن بحث‌هاي کشورهاي اروپايي درباره ايجاد جامعه «کربن‌نوترال» يا به تعبير او «جامعه عاري از کربن» گفت: «اما دنيا در سال ۲۰۵۰ بين ۶۷ درصد تا ۷۵ درصد وابسته به سوخت‌هاي فسيلي باقي خواهد ماند؛ يعني گرچه مگاترند به آن سمت است؛ اما دنيا همچنان به سوخت‌هاي فسيلي نياز خواهد داشت». عادلي زمان باقي‌مانده تا رسيدن دنيا به آن نقطه را «فرجه‌اي» براي ايران خواند: «اگر تا ۲۰۵۰ هم به کربن‌نوترال نرسند، در ۲۰۹۰ ممکن است برسند. پس ما فرصتي داريم براي استفاده از ذخاير گران‌بهاي‌مان. اين زمان محدودي است که از اين ذخاير استفاده کنيم. هم نفت‌مان و هم بالاتر از آن گاز». رئيس گروه دوستي ايران و ژاپن، سپس به شرايط ژاپن از لحاظ انرژي و رابطه دو کشور پرداخت: «ژاپن سياست کاهش وابستگي به نيروي هسته‌اي را براي توليد برق در پيش گرفته است. آنها حدود ۵۰ نيروگاه هسته‌اي داشتند. اينها همه شات‌داون شد و ژاپن به واردکردن گاز و انرژي رو آورد. الان ژاپن بزرگ‌ترين واردکننده انرژي جهان است و حدود ۲۶.۷ درصد از انرژي جهان را وارد مي‌کند. برنامه ژاپن حداکثر فعال‌کردن دوباره ۲۰ نيروگاه هسته‌اي است و بقيه را با گاز جايگزين مي‌کند. بنابراين هنوز در سبد انرژي ژاپن، گاز يک نقش محوري دارد». او اين را فرصتي براي ايران عنوان کرد.
سفير سابق ايران با اشاره به صرفه‌جويي و کارآمدي در حوزه انرژي به عنوان درس‌هاي شوک نفتي ۱۹۷۴ گفت: «ايران و ژاپن به يک اندازه انرژي مصرف مي‌کنند، منتها آنها با پنج هزار ميليارد دلار جي‌دي‌پي جايگاه سوم جهان را دارند و ما سال‌هاست روي ۴۳۰ ميليارد مانده‌ايم». او گفت بايد از تجربه ژاپني‌ها در صرفه‌جويي و کارآمدي استفاده کنيم: «ما بايد اين را جدي بگيريم و هم تبادل گاز را پيش ببريم و هم همکاري‌هاي ديگر با آنها داشته باشيم».
قربان: بايد راه همکاري با آنها را رفت
نرسي قربان، کارشناس حوزه اقتصاد انرژي در اين نشست با بررسي سهم بالاي نفت، زغال‌سنگ و گاز در انرژي مصرفي ژاپن در مقابل سهم ۱۲درصدي انرژي‌هاي تجديدپذير گفت: سال‌ها طول مي‌کشد؛ يا فناوري جديدي لازم است که ژاپن بتواند اين ۱۲ درصد را به مثلا ۵۰ درصد برساند: «بنابراين ژاپن تا سال‌هاي سال واردکننده نفت و انرژي خواهد بود». نرسي قربان سپس اشاره کرد: «ايران يکي از عرضه‌کنندگان اصلي نفت به ژاپن بوده است اما اخيرا ديگر نيست». قربان گفت «عربستان سعودي و امارات متحده عربي به ژاپن نفت زيادي مي‌فروشند. آن‌طور که خودشان مي‌گويند، براي ژاپن قابل قبول نيست که اين ميزان از مصرف انرژي‌شان در دست دو کشور باشد و مايل‌اند تا جاي ممکن اين را پخش کنند». او همچنين مسئله پتروشيمي‌ها را از مسائل مهم ديگر در رابطه دو کشور دانست و گفت پتروشيمي‌هاي ايران از اول تا حد زيادي به ژاپني‌ها وابسته بوده‌اند.
قربان سپس درباره آينده احتمالي روابط ايران و ژاپن گفت: «من اعتقاد دارم بدون تحريم‌ها يا اگر برجام ادامه پيدا مي‌کرد و ديوانه‌اي به نام آقاي ترامپ هم نيامده بود، ما مي‌توانستيم رشد ۱۰درصدي اقتصادي را در سال تجربه کنيم». او گفت اين به لحاظ سرمايه‌گذاري بدون شک موردعلاقه ژاپني‌ها خواهد بود که شريک تجاري عمده ايران شوند اما «در حال حاضر ژاپني‌ها واهمه دارند، هم از لحاظ سياسي و هم از لحاظ اقتصادي که با آمريکايي‌ها در تقابل قرار بگيرند و اين کار را نخواهند کرد». او اشاره کرد شرکت‌هاي ژاپني ۳۲ دفتر در ايران داشتند که پيگير افزايش سرمايه‌گذاري در ايران بودند اما ۶۰ درصد يا خود را کوچک کردند يا خارج شدند.
او با طرح اين سؤال که «چه مي‌شود کرد؟» گفت: «اگر بخش خصوصي ايران، نه بخش خصولتي كه بخش خصوصي واقعي ايران بتواند بسيج شود، مي‌تواند با قراردادهاي کوچک ژاپني که نگران مسئله تجارت با آمريکا نيستند، در مورد مسائل محيط زيست و انرژي‌هاي نو وارد همکاري شود. بدون شک آنها هم علاقه‌مندند با ايران همکاري کنند و اين کار را مي‌شود کرد». او با اشاره به هدررفت بالاي انرژي در ايران گفت شرکت‌هاي ژاپني با بستر قانوني‌اي که وجود دارد مي‌توانند بيايند و کمک کنند اين هدررفت کم شود و در مقابل نفت يا انرژي ديگري بگيرند و شايد بتوانند راه‌حلي پيدا کنند که در اين زمينه‌ها با تحريم‌هاي آمريکا مقابله شود.
قربان اضافه کرد: «ما اگر بعد از برجام گذاشته بوديم ۱۰ شرکت آمريکايي، انگليسي، فرانسوي و... سريع بيايند و در صنعت نفت و گاز ايران سرمايه‌گذاري کنند، شايد اصلا داستان به مشکل تحريم دوم هم نمي‌رسيد». او صحبت‌هاي خود را با اين جمع‌بندي به پايان برد: «فکر مي‌کنم به هر حال راهي هست براي همکاري با ژاپن. بايد اين راه را رفت و امتحان کرد. احتمالا موفقيتي هم به همراه داشته باشد».
ماجدي: کمترين فراز و نشيب را در روابط داشته‌ايم
بعدازظهر روز دوشنبه نيز سه سفير سابق ايران در ژاپن از نگاهي متفاوت روابط دو کشور را بررسي کرده بودند. علي ماجدي، سفير اسبق ايران در ژاپن گفت: «روابط ايران و ژاپن در چهار دهه گذشته و باوجود فشارهاي آمريکا، در سطح خوبي قرار داشته و اقتصاد دو کشور مي‌توانند مکمل يکديگر باشند». ماجدي گفت: «با وجود عضويت ژاپن در گروه هفت و روابط سياسي پرتنش ايران با بيشتر اعضاي اين گروه اقتصادي، اما شاهد کمترين فراز و نشيب در روابط ايران و ژاپن در چهار دهه گذشته بوده‌ايم». وي در سخنراني خود با عنوان «درآمدي بر ديپلماسي اقتصادي ايران و ژاپن؛ چشم‌انداز آينده» با بيان اين موضوع که ژاپن شريک استراتژيک آمريکاست، خاطرنشان کرد: «اينکه با وجود خصومت بين تهران و واشنگتن، رابطه تهران و توکيو دچار تنش نيست، نشان‌دهنده شناخت دو کشور از همديگر است و اين موضوع يک نقطه کليدي در روابط دوجانبه آنهاست». ماجدي، سفير ايران در سال‌هاي 1383 تا ۱۳۷۸ روابط اقتصادي ايران و ژاپن را درهم‌تنيده و آميخته ندانست و درعين‌حال تأكيد کرد: «ايران و چين رابطه اقتصادي درهم‌تنيده‌اي برقرار کرده‌اند و تهران مي‌تواند روابط مشابهي را هم با ژاپن داشته باشد». سفير اسبق ايران در ژاپن، روابط اقتصادي ايران و ژاپن را مکمل يکديگر ارزيابي کرد و گفت: «ژاپن به منابع انرژي ايران، از جمله نفت، گاز و پتروشيمي نياز دارد و دو کشور مي‌توانند در حوزه معدن همکاري تنگاتنگي داشته باشند». وي به پيشرفت‌هاي صنعت خودروسازي ژاپن هم اشاره کرد و افزود: «صنعت خودروسازي ايران براي رشد لازم است با يک خودروساز پيشرفته همکاري و شراکت داشته باشد و شرکت‌هاي خودروسازي ژاپني از بهترين گزينه‌ها در اين رابطه هستند». وي، ضعيف‌بودن شناخت ژاپني‌ها از ايراني‌ها و درعين‌حال شناخت ايراني‌ها از ژاپني‌ها را يکي از موانع توسعه روابط اقتصادي دو کشور ارزيابي و خاطرنشان کرد: «بايد ما اين موضوع را درک کنيم که از بعد از جنگ جهاني دوم، ژاپن به لحاظ امنيتي در سايه آمريکاست و تحت فشار اين قدرت قرار دارد». ماجدي به سفر قريب‌الوقوع رئيس‌جمهور ايران به توکيو اشاره کرد و گفت: «ژاپني‌ها بر اساس وفاق جمعي تصميم مي‌گيرند و بايد براي توسعه روابط، همه تصميم‌گيران مؤثر در اين کشور را متقاعد کنيم و تحفظات امنيتي آنها را نيز مدنظر قرار دهيم».
نظرآهاري: نگاه بلندمدت دارند
رضا نظرآهاري، سفير سابق ايران در ژاپن در دوره احمدي‌نژاد نيز در اين نشست گفت: «دوران قاجار و دوران ميجي در ژاپن هم‌زمان هستند و هر دو کشور با موج مدرنيسم مواجه شدند و اين در حالي است که ژاپن توانست خود را خيلي سريع توسعه دهد». وي با بيان اين موضوع که ايران توسعه را هم‌زمان با ژاپن آغاز کرد، اما به‌خاطر موقعيت خاص جغرافيايي و قرارگرفتن در چهارراه منافع قدرت‌هاي جهاني از ريل توسعه خارج شد، گفت: «يکي از مشکلات اساسي امروز ما تقويت بخش خصوصي و اعتياد به بودجه نفت است». اين کارشناس مسائل ژاپن تأكيد کرد: «ژاپن از همان ابتدا، رابطه صحيحي را با بخش خصوصي و دولتي تعريف کرد». وي، رويکرد اقتصادي ژاپني‌ها را کسب سود کم، اما درازمدت عنوان کرد و گفت: «برعکس شرکت‌هاي غربي که دنبال سود زياد و فوري هستند، ژاپني‌ها نگاه بلندمدت دارند و دليل آن اين است که ژاپن نفت ندارد و ۳۰ درصد بلاياي طبيعي در اين کشور اتفاق مي‌افتد و ژاپني‌ها نمي‌خواهند آزمون‌وخطا کنند». نظرآهاري، بازاريابي شرکت‌هاي ژاپني را مبتني‌بر بررسي و رسيدن به اجماع عنوان کرد و گفت: «شرکت‌هاي ايراني بايد براي ارتباط با همتايان ژاپني خود صبور باشند».
متکي: توصيه‌پذير نيستند
منوچهر متکي، ديگر سفير اسبق ايران در ژاپن نيز در گفتاري با عنوان «رفتارشناسي ژاپني‌ها در روابط اقتصادي» گفت: «ژاپني‌ها وقتي به شما مي‌گويند موضوع را فهميده‌اند به اين معني نيست که آن را پذيرفته‌اند و خيلي دير توافق مي‌کنند، اما به توافق خود هم تا جايي که بتوانند پايبند هستند». وي، رسيدن به اجماع را اساس تصميم‌سازي در ژاپن دانست و افزود: «ژاپني‌ها، زماني در مورد موضوعي تصميم نهايي را مي‌گيرند که کسي با آن مخالفت نکند و لازم است شرکت‌هاي ايراني با توجه به اين ملاحظه، همه طرف‌هاي قراردادها را راضي نگه دارند». وزير خارجه دولت نهم، فرايند تصميم‌گيري ژاپني‌ها را پيچيده ارزيابي و اضافه کرد: «ژاپني‌ها بايد خودشان به تصميم برسند و مذاکرات شما فقط يک مقدمه است و آنها به‌هيچ‌وجه توصيه‌پذير نيستند». متکي با اشاره به گردش سريع اطلاعات در نظام اداري ژاپن، از يکپارچگي تصميم‌گيري در دستگاه دولتي ژاپن و درعين‌حال هماهنگ‌بودن شرکت‌هاي ژاپني در مناقصه‌ها خبر داد و گفت: «نحوه حل اختلاف با شرکت‌هاي ژاپني به‌قدري تخصصي است که در دانشگاه‌هاي آمريکا تدريس مي‌شود». وي که در سال‌هاي ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۸ مسئوليت نمايندگي ايران در ژاپن را عهده‌دار بوده است، به شرکت‌هاي ايراني توصيه کرد که در روابط با همتايان ژاپني، از تبليغاتي‌کردن آن پرهيز کنند. وي افزود: «ژاپني‌ها تمايلي به استفاده تبليغاتي از روابط و قراردادهاي اقتصادي با ديگر کشورها ندارند».
ملکي: اهداف ايران و ژاپن درباره نفت متضاد است
عباس ملکي، ديپلمات سابق که اکنون استاد دانشکده انرژي دانشگاه شريف است، بحث در اين نشست را از منظر انرژي پيش برد؛ اما همان ابتداي سخنراني‌اش يادآوري کرد که «نفت همچنان پا‌به‌پاي انسان پيش مي‌رود؛ اما درباره نفت، ايران و ژاپن اهداف متضاد يا متناقضي دارند. آنها که دنبال اين هستند ايران و ژاپن در اين زمينه همکاري داشته باشند، بايد جاي ديگري دنبال برآورده‌شدن نظرات‌شان باشند».
به گفته عباس ملکي پيش‌بيني مي‌شود که تا سال ۲۰۴۰ مصرف کلي نفت بيشتر مي‌شود. او با بررسي و طرح ديدگاه‌هاي مختلف درباره نفت خام بر ايده هميشگي خود تأكيد کرد که قيمت نفت روند صعودي خواهد داشت و اين متغير را نمي‌توان در محاسبات سياسي و ديپلماتيک ناديده گرفت. اين استاد دانشگاه درباره وضعيت انرژي در ژاپن گفت که «ژاپن يک واردکننده اساسي نفت خام خواهد بود؛ چون در ژاپن اکثر پالايشگاه‌ها بر‌اساس نفت خام سنگين خاورميانه و به‌ويژه ايران طراحي شده است و در‌هر‌حال به واردات نفت نياز دارد. همچنين ژاپن از گذشته دور صادرکننده فراورده‌هاي نفتي و زنجيره کالاهايي با ارزش بالاتر بوده» همچنين «ال‌ان‌جي يا نفت خام موردنياز ژاپن با نفت‌کش‌هاي مخصوص منتقل مي‌شود نه با خط لوله. اين چيزي است که همچنان دولت ژاپن دنبال مي‌کند و براي اين کار تأسيسات مختلفي در نزديکي سواحل اما دور از اسکله‌ها راه انداخته است».
عباس ملکي با نگاهي به برنامه‌هاي حوزه انرژي ژاپن تأكيد کرد که اين کشور همچنان به واردات ال‌ان‌جي ادامه خواهد داد و به آن نياز دارد. ال‌ان‌جي اگرچه گران‌ترين انرژي در ساحل ژاپن است؛ اما براي اين کشور نقطه بهينه است؛ چون کمترين آسيب‌هاي زيست‌محيطي را دارد و انرژي‌هاي تجديدپذير را هم گسترش مي‌دهد.
اين استاد انرژي تأكيد کرد که بررسي‌ها نشان مي‌دهد «از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ همچنان ژاپن واردکننده نفت خام و ال‌ان‌جي است و چيزي حدود سه ميليون بشکه وارد مي‌کند». ايران کشوري است که يک درصد جمعيت جهان و با يک درصد وسعت جهان، هفت درصد منابع طبيعي جهان را در اختيار دارد ۱۱ درصد منابع نفت فسيلي يا نفت خام دنيا و ۱۷ درصد ذخاير گازي جهان را دارد؛ اما با توجه به تحريم‌ها و شرايط موجود صادرات نفت کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز و در گاز، صادراتي نداريم و واردکننده هستيم. در سال‌هاي آينده پيش‌بيني‌ها اين است که مي‌توانيم بين سه تا چهار ميليون بشکه نفت خام توليد کنيم. تحريم‌ها روي صادرات ايران تأثير گذاشته؛ با اين اوصاف هيچ کالا و فعاليتي در دنيا به اندازه نفت و بعد از آن گاز سودآور نيست.
اين استاد دانشگاه درباره رابطه ايران و ژاپن نيز گفت «ايران يکي از صادرکنندگان سنتي نفت به ژاپن است؛ اما از‌آنجا‌که ژاپن دنبال کاهش مصرف نفت خام است، در درازمدت روي همکاري‌هاي انرژي با ژاپن در زمينه نفت خيلي نمي‌توان کار کرد؛ اما روي انرژي‌هاي ديگر مي‌توانيم با اين کشور کار کنيم». با همه اين توضيحات عباس ملکي تأكيد دارد که «من معتقدم تا ۲۰۵۰ بشر به نفت نيازمند است».
عادلي: در حوزه انرژي، فرصتي براي ما هست
محمدحسين عادلي، سفير سابق ايران در ژاپن (1366 تا 1368) روز گذشته درباره وضعيت فعلي انرژي در جهان گفت: «در جهان يک مگاترندي وجود دارد که کربن را از جامعه به‌تدريج حذف کند. اين ترندي قوي است». او با اشاره به نشست تغييرات اقليمي مادريد و پيش‌از‌آن بحث‌هاي کشورهاي اروپايي درباره ايجاد جامعه «کربن‌نوترال» يا به تعبير او «جامعه عاري از کربن» گفت: «اما دنيا در سال ۲۰۵۰ بين ۶۷ درصد تا ۷۵ درصد وابسته به سوخت‌هاي فسيلي باقي خواهد ماند؛ يعني گرچه مگاترند به آن سمت است؛ اما دنيا همچنان به سوخت‌هاي فسيلي نياز خواهد داشت». عادلي زمان باقي‌مانده تا رسيدن دنيا به آن نقطه را «فرجه‌اي» براي ايران خواند: «اگر تا ۲۰۵۰ هم به کربن‌نوترال نرسند، در ۲۰۹۰ ممکن است برسند. پس ما فرصتي داريم براي استفاده از ذخاير گران‌بهاي‌مان. اين زمان محدودي است که از اين ذخاير استفاده کنيم. هم نفت‌مان و هم بالاتر از آن گاز». رئيس گروه دوستي ايران و ژاپن، سپس به شرايط ژاپن از لحاظ انرژي و رابطه دو کشور پرداخت: «ژاپن سياست کاهش وابستگي به نيروي هسته‌اي را براي توليد برق در پيش گرفته است. آنها حدود ۵۰ نيروگاه هسته‌اي داشتند. اينها همه شات‌داون شد و ژاپن به واردکردن گاز و انرژي رو آورد. الان ژاپن بزرگ‌ترين واردکننده انرژي جهان است و حدود ۲۶.۷ درصد از انرژي جهان را وارد مي‌کند. برنامه ژاپن حداکثر فعال‌کردن دوباره ۲۰ نيروگاه هسته‌اي است و بقيه را با گاز جايگزين مي‌کند. بنابراين هنوز در سبد انرژي ژاپن، گاز يک نقش محوري دارد». او اين را فرصتي براي ايران عنوان کرد.
سفير سابق ايران با اشاره به صرفه‌جويي و کارآمدي در حوزه انرژي به عنوان درس‌هاي شوک نفتي ۱۹۷۴ گفت: «ايران و ژاپن به يک اندازه انرژي مصرف مي‌کنند، منتها آنها با پنج هزار ميليارد دلار جي‌دي‌پي جايگاه سوم جهان را دارند و ما سال‌هاست روي ۴۳۰ ميليارد مانده‌ايم». او گفت بايد از تجربه ژاپني‌ها در صرفه‌جويي و کارآمدي استفاده کنيم: «ما بايد اين را جدي بگيريم و هم تبادل گاز را پيش ببريم و هم همکاري‌هاي ديگر با آنها داشته باشيم».
قربان: بايد راه همکاري با آنها را رفت
نرسي قربان، کارشناس حوزه اقتصاد انرژي در اين نشست با بررسي سهم بالاي نفت، زغال‌سنگ و گاز در انرژي مصرفي ژاپن در مقابل سهم ۱۲درصدي انرژي‌هاي تجديدپذير گفت: سال‌ها طول مي‌کشد؛ يا فناوري جديدي لازم است که ژاپن بتواند اين ۱۲ درصد را به مثلا ۵۰ درصد برساند: «بنابراين ژاپن تا سال‌هاي سال واردکننده نفت و انرژي خواهد بود». نرسي قربان سپس اشاره کرد: «ايران يکي از عرضه‌کنندگان اصلي نفت به ژاپن بوده است اما اخيرا ديگر نيست». قربان گفت «عربستان سعودي و امارات متحده عربي به ژاپن نفت زيادي مي‌فروشند. آن‌طور که خودشان مي‌گويند، براي ژاپن قابل قبول نيست که اين ميزان از مصرف انرژي‌شان در دست دو کشور باشد و مايل‌اند تا جاي ممکن اين را پخش کنند». او همچنين مسئله پتروشيمي‌ها را از مسائل مهم ديگر در رابطه دو کشور دانست و گفت پتروشيمي‌هاي ايران از اول تا حد زيادي به ژاپني‌ها وابسته بوده‌اند.
قربان سپس درباره آينده احتمالي روابط ايران و ژاپن گفت: «من اعتقاد دارم بدون تحريم‌ها يا اگر برجام ادامه پيدا مي‌کرد و ديوانه‌اي به نام آقاي ترامپ هم نيامده بود، ما مي‌توانستيم رشد ۱۰درصدي اقتصادي را در سال تجربه کنيم». او گفت اين به لحاظ سرمايه‌گذاري بدون شک موردعلاقه ژاپني‌ها خواهد بود که شريک تجاري عمده ايران شوند اما «در حال حاضر ژاپني‌ها واهمه دارند، هم از لحاظ سياسي و هم از لحاظ اقتصادي که با آمريکايي‌ها در تقابل قرار بگيرند و اين کار را نخواهند کرد». او اشاره کرد شرکت‌هاي ژاپني ۳۲ دفتر در ايران داشتند که پيگير افزايش سرمايه‌گذاري در ايران بودند اما ۶۰ درصد يا خود را کوچک کردند يا خارج شدند.
او با طرح اين سؤال که «چه مي‌شود کرد؟» گفت: «اگر بخش خصوصي ايران، نه بخش خصولتي كه بخش خصوصي واقعي ايران بتواند بسيج شود، مي‌تواند با قراردادهاي کوچک ژاپني که نگران مسئله تجارت با آمريکا نيستند، در مورد مسائل محيط زيست و انرژي‌هاي نو وارد همکاري شود. بدون شک آنها هم علاقه‌مندند با ايران همکاري کنند و اين کار را مي‌شود کرد». او با اشاره به هدررفت بالاي انرژي در ايران گفت شرکت‌هاي ژاپني با بستر قانوني‌اي که وجود دارد مي‌توانند بيايند و کمک کنند اين هدررفت کم شود و در مقابل نفت يا انرژي ديگري بگيرند و شايد بتوانند راه‌حلي پيدا کنند که در اين زمينه‌ها با تحريم‌هاي آمريکا مقابله شود.
قربان اضافه کرد: «ما اگر بعد از برجام گذاشته بوديم ۱۰ شرکت آمريکايي، انگليسي، فرانسوي و... سريع بيايند و در صنعت نفت و گاز ايران سرمايه‌گذاري کنند، شايد اصلا داستان به مشکل تحريم دوم هم نمي‌رسيد». او صحبت‌هاي خود را با اين جمع‌بندي به پايان برد: «فکر مي‌کنم به هر حال راهي هست براي همکاري با ژاپن. بايد اين راه را رفت و امتحان کرد. احتمالا موفقيتي هم به همراه داشته باشد».
ماجدي: کمترين فراز و نشيب را در روابط داشته‌ايم
بعدازظهر روز دوشنبه نيز سه سفير سابق ايران در ژاپن از نگاهي متفاوت روابط دو کشور را بررسي کرده بودند. علي ماجدي، سفير اسبق ايران در ژاپن گفت: «روابط ايران و ژاپن در چهار دهه گذشته و باوجود فشارهاي آمريکا، در سطح خوبي قرار داشته و اقتصاد دو کشور مي‌توانند مکمل يکديگر باشند». ماجدي گفت: «با وجود عضويت ژاپن در گروه هفت و روابط سياسي پرتنش ايران با بيشتر اعضاي اين گروه اقتصادي، اما شاهد کمترين فراز و نشيب در روابط ايران و ژاپن در چهار دهه گذشته بوده‌ايم». وي در سخنراني خود با عنوان «درآمدي بر ديپلماسي اقتصادي ايران و ژاپن؛ چشم‌انداز آينده» با بيان اين موضوع که ژاپن شريک استراتژيک آمريکاست، خاطرنشان کرد: «اينکه با وجود خصومت بين تهران و واشنگتن، رابطه تهران و توکيو دچار تنش نيست، نشان‌دهنده شناخت دو کشور از همديگر است و اين موضوع يک نقطه کليدي در روابط دوجانبه آنهاست». ماجدي، سفير ايران در سال‌هاي 1383 تا ۱۳۷۸ روابط اقتصادي ايران و ژاپن را درهم‌تنيده و آميخته ندانست و درعين‌حال تأكيد کرد: «ايران و چين رابطه اقتصادي درهم‌تنيده‌اي برقرار کرده‌اند و تهران مي‌تواند روابط مشابهي را هم با ژاپن داشته باشد». سفير اسبق ايران در ژاپن، روابط اقتصادي ايران و ژاپن را مکمل يکديگر ارزيابي کرد و گفت: «ژاپن به منابع انرژي ايران، از جمله نفت، گاز و پتروشيمي نياز دارد و دو کشور مي‌توانند در حوزه معدن همکاري تنگاتنگي داشته باشند». وي به پيشرفت‌هاي صنعت خودروسازي ژاپن هم اشاره کرد و افزود: «صنعت خودروسازي ايران براي رشد لازم است با يک خودروساز پيشرفته همکاري و شراکت داشته باشد و شرکت‌هاي خودروسازي ژاپني از بهترين گزينه‌ها در اين رابطه هستند». وي، ضعيف‌بودن شناخت ژاپني‌ها از ايراني‌ها و درعين‌حال شناخت ايراني‌ها از ژاپني‌ها را يکي از موانع توسعه روابط اقتصادي دو کشور ارزيابي و خاطرنشان کرد: «بايد ما اين موضوع را درک کنيم که از بعد از جنگ جهاني دوم، ژاپن به لحاظ امنيتي در سايه آمريکاست و تحت فشار اين قدرت قرار دارد». ماجدي به سفر قريب‌الوقوع رئيس‌جمهور ايران به توکيو اشاره کرد و گفت: «ژاپني‌ها بر اساس وفاق جمعي تصميم مي‌گيرند و بايد براي توسعه روابط، همه تصميم‌گيران مؤثر در اين کشور را متقاعد کنيم و تحفظات امنيتي آنها را نيز مدنظر قرار دهيم».
نظرآهاري: نگاه بلندمدت دارند
رضا نظرآهاري، سفير سابق ايران در ژاپن در دوره احمدي‌نژاد نيز در اين نشست گفت: «دوران قاجار و دوران ميجي در ژاپن هم‌زمان هستند و هر دو کشور با موج مدرنيسم مواجه شدند و اين در حالي است که ژاپن توانست خود را خيلي سريع توسعه دهد». وي با بيان اين موضوع که ايران توسعه را هم‌زمان با ژاپن آغاز کرد، اما به‌خاطر موقعيت خاص جغرافيايي و قرارگرفتن در چهارراه منافع قدرت‌هاي جهاني از ريل توسعه خارج شد، گفت: «يکي از مشکلات اساسي امروز ما تقويت بخش خصوصي و اعتياد به بودجه نفت است». اين کارشناس مسائل ژاپن تأكيد کرد: «ژاپن از همان ابتدا، رابطه صحيحي را با بخش خصوصي و دولتي تعريف کرد». وي، رويکرد اقتصادي ژاپني‌ها را کسب سود کم، اما درازمدت عنوان کرد و گفت: «برعکس شرکت‌هاي غربي که دنبال سود زياد و فوري هستند، ژاپني‌ها نگاه بلندمدت دارند و دليل آن اين است که ژاپن نفت ندارد و ۳۰ درصد بلاياي طبيعي در اين کشور اتفاق مي‌افتد و ژاپني‌ها نمي‌خواهند آزمون‌وخطا کنند». نظرآهاري، بازاريابي شرکت‌هاي ژاپني را مبتني‌بر بررسي و رسيدن به اجماع عنوان کرد و گفت: «شرکت‌هاي ايراني بايد براي ارتباط با همتايان ژاپني خود صبور باشند».
متکي: توصيه‌پذير نيستند
منوچهر متکي، ديگر سفير اسبق ايران در ژاپن نيز در گفتاري با عنوان «رفتارشناسي ژاپني‌ها در روابط اقتصادي» گفت: «ژاپني‌ها وقتي به شما مي‌گويند موضوع را فهميده‌اند به اين معني نيست که آن را پذيرفته‌اند و خيلي دير توافق مي‌کنند، اما به توافق خود هم تا جايي که بتوانند پايبند هستند». وي، رسيدن به اجماع را اساس تصميم‌سازي در ژاپن دانست و افزود: «ژاپني‌ها، زماني در مورد موضوعي تصميم نهايي را مي‌گيرند که کسي با آن مخالفت نکند و لازم است شرکت‌هاي ايراني با توجه به اين ملاحظه، همه طرف‌هاي قراردادها را راضي نگه دارند». وزير خارجه دولت نهم، فرايند تصميم‌گيري ژاپني‌ها را پيچيده ارزيابي و اضافه کرد: «ژاپني‌ها بايد خودشان به تصميم برسند و مذاکرات شما فقط يک مقدمه است و آنها به‌هيچ‌وجه توصيه‌پذير نيستند». متکي با اشاره به گردش سريع اطلاعات در نظام اداري ژاپن، از يکپارچگي تصميم‌گيري در دستگاه دولتي ژاپن و درعين‌حال هماهنگ‌بودن شرکت‌هاي ژاپني در مناقصه‌ها خبر داد و گفت: «نحوه حل اختلاف با شرکت‌هاي ژاپني به‌قدري تخصصي است که در دانشگاه‌هاي آمريکا تدريس مي‌شود». وي که در سال‌هاي ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۸ مسئوليت نمايندگي ايران در ژاپن را عهده‌دار بوده است، به شرکت‌هاي ايراني توصيه کرد که در روابط با همتايان ژاپني، از تبليغاتي‌کردن آن پرهيز کنند. وي افزود: «ژاپني‌ها تمايلي به استفاده تبليغاتي از روابط و قراردادهاي اقتصادي با ديگر کشورها ندارند».
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از سایت روزنامه شرق ، تاریخ انتشار: ۲۷ آذر 1398 ، کد خبر: 3600 ، www.sharghdaily.ir
برگزیده ها