خودکفایی در تولید سموم واقعیت ندارد

سیدمهدی حسینی گفت:۲۵ درصد از سموم مصرفی، وارداتی است. ۱۰ درصد از این مقدار اصلاً امکان تولید داخلی ندارند، نه اجازه تولیدش وجود دارد و نه امکانات لازم برای تولید آن، این سموم عمدتاً از نوع سموم کم‌خطر و نسل جدید هستند، سمومی که باقیمانده آن روی خاک و محصول بسیار کم است.

شعار سال:سم و کود با کشاورزی و به‌تبع آن با امنیت و سلامت غذایی مردم ارتباط مستقیم دارد. در حال حاضر وضعیت واردات این دو کالای مهم چگونه است؟ برای یافتن پاسخ این سوال و نیز اطلاع از مشکلات پیش‌روی صنف واردکنندگان با رئیس انجمن واردکنندگان سم و کود به گفتگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

وقفه چهارماهه جهت اختصاص ارز
سید مهدی حسینی، رئیس انجمن واردکنندگان سم و کود در بیان اهمیت اقتصادی این بخش اظهار داشت: «کروناهای ما، داخلی هستند، به این معنا که بیماری کرونا به اندازه مشکلات و موانع داخلی که با آن مواجه هستیم موثر نیست. ارزش سالانه کل آفت‌کش‌ها حدود ۲۰۰ میلیون دلار است. حدود ۷۰ درصد از این مقدار در داخل کشور میکس می‌شود و به اسم تولید و فرمالیسیون روانه بازار می‌شود. چند ده و چه‌بسا چندصد برابر ارزی که صرف واردات کود و سموم شود به کشور بازمی‌گردد چون خروجی نهایی کار، صادرات میوه و تره‌بار است. با حوزه مهمی سروکار داریم اما سه الی چهار ماه است که ارز لازم برای واردات سموم و کود داده نشده است. این در حالی است که مقدار این ارز ناچیز است. اگر ارز واردات این اقلام از گروه کالایی اول به گروه کالایی دوم (که مشمول ارز نیمایی است) تبدیل شود کشاورز قادر به خرید نخواهد بود و شاهد ۳۰ تا ۴۰ درصد افت محصولات کشاورزی خواهیم بود. از طرف دیگر تامین‌کنندگان مجبور به اخد وام از بانک‌ها می‌شوند. حداقل سود دریافتی بانک‌ها برای بخش بازرگانی (وام بانک کشاورزی) هم تا ۲۰ درصد است. همه این‌ها به آن معناست که قیمت سموم و کود ۵ برابر می‌شود. به‌این‌ترتیب قیمت محصولات کشاورزی تا ۱۵ درصد افزایش می‌یابد».
ادعایی که واقعیت ندارد
لازم به ذکر است که آذرماه سال ۹۸ نشست هم‌اندیشی تولیدکنندگان نهاده‌های کشاورزی با حضور سرپرست وزارت جهاد کشاورزی و سه انجمن صنفی مرتبط برگزار شد. مسعود گیل‌آبادی، ریس انجمن تولیدکنندگان سموم ایران در این نشست اظهار داشته بود: علی‌رغم خروج شرکت بایر، تولیدکنندگان داخلی توانستند نیازهای داخلی را به‌خوبی تامین کنند. در زمینه سم کمترین مشکل و کمبود را داشته‌ایم. از ورود ۱۷ نوع سم آماده مصرف جلوگیری شد.
همچنین صیاد فرهادی، ریس انجمن تولیدکنندگان کود هم گفت: درخواست من این است که ارز دولتی فقط به مواد اولیه تولیدکنندگان اختصاص یابد. قطع واردات بهترین راهکار برای ارتقای سلامت است.
به‌عبارت‌دیگر نمایندگان دو صنف تولیدکننده کود و سم بر این اعتقاد هستند که توانایی تولید و تامین نیاز کشور را دارند و واردات باید پایان یابد. به‌راستی آیا کشور از واردات سم و کود بی‌نیاز شده است؟ رئیس انجمن واردکنندگان در این رابطه اظهار داشت: «این اظهارات نادرست است. شرکت بایر رفت. سموم تولیدی این شرکت پتنت خودش است. قانون پتنت حداقل هشت تا ۱۰ سال است. وقتی این زمان به پایان برسد شرکت‌های مادر اقدام به عرضه نسل جدیدی از سموم به بازار می‌کنند. با رفتن شرکت بایر با مقامات سازمان حفظ نباتات به شش کشور رفتیم. اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس هم با ما بودند. موفق شدیم این سموم را از شرکت‌های دیگر بگیریم و به ایران آوریم. بنابراین این گفته که تولیدکنندگان نیاز داخلی را تامین کرده‌اند خلاف واقع است. هنوز نتوانسته‌اند علف‌کش خاص گندم که آورده بودند را تولید کنند درحالی‌که ما پارسال این کار را انجام دادیم. به‌هرحال می‌توان گفت که دعوت از انجمن ما برای شرکت در آن نشست یک بازی سیاسی بود.
در رابطه با اظهارات آقای فرهادی هم باید گفت که کودهای جدید و فراوری‌شده با تکنولوژی‌های نو هستند که به درد گلخانه‌های ما می‌خورند. احداث ۱۵۰ هکتار گلخانه جدید فقط با استفاده از این نسل جدید کودها امکان‌پذیر می‌شود. انجمن واردکنندگان کود قادر است تمام نیاز شرکت‌های دولتی به کود را, به‌آسانی و بدون آنکه دردسری برای دولت به دنبال داشته باشد تامین و اقدام به واردات برندهای برتر و باکیفیت‌تر کنند».
اصرار بر تولید سموم خطرناک و منسوخ‌شده
سیدمهدی حسینی در ادامه افزود: «۲۵ درصد از سموم مصرفی، وارداتی است. ۱۰ درصد از این مقدار اصلاً امکان تولید داخلی ندارند. نه اجازه تولیدش وجود دارد و نه امکانات لازم برای تولید آن. این سموم عمدتاً از نوع سموم کم‌خطر و نسل جدید هستند، سمومی که باقیمانده آن روی خاک و محصول بسیار کم است. محصولاتی که با این نوع سموم سمپاشی می‌شوند منع صادراتی ندارند. مثل کشمش، فلفل, زعفران و پسته برگشت داده نمی‌شود. در ارتباط با شش هفت درصد سموم هم باید گفت که برای تولیدکنندگان به‌صرفه نیست که آنها را وارد و در داخل ترکیب کنند. هفت هشت درصد از سموم باقیمانده هم بین واردکننده و تولیدکننده مشترک است. همیشه گفته‌‌ایم که حدود ۳۰ درصد از سموم داخلی پرخطر و سرطان‌زا هستند و باید حذف شوند. بسیاری از کشورها به تولید و مصرف این نوع سموم پایان داده‌اند اما متاسفانه این اتفاق هنوز در کشور ما رخ نداده است. جهاد کشاورزی موضوع سلامت سموم را در حیطه کار وزارت بهداشت می‌داند. مقامات این وزارتخانه هم به نوبه خود می‌گویند که جهاد کشاورزی اجازه تولید همه نوع سمی را می‌دهد و ما آزمایشگاه‌های لازم برای بررسی کیفیت محصولات را نداریم. در واقع امکان کنترل و بررسی بیشتر سمومی که در داخل تولید می‌شود وجود ندارد و به واسطه نبود امکانات لازم, بسیار کم رصد نمی‌شوند. این در حالی است که سم وارداتی در بدو ورود به کشور نمونه‌برداری و آزمایش می‌شود. ادعا می‌شود که اضافه شدن بعضی افزودنی ها و به هم خوردن فرمول اصلی, سرطانزا نیست در حالی که این موضوع صحت ندارد. سمی که مطابق فرمول و استانداردهای جهانی تولید نشود باعث ایجاد عوارض بسیاری می‌شود.
خود تولیدکنندگان هم واردات دارند
رئیس انجمن واردکنندگان سموم و کود در ادامه تصریح کرد: « ۶۰ درصد از واردات, توسط خود تولیدکنندگان وارد می شود. به‌عبارت‌دیگر شرکت‌های تولیدکننده، شرکت‌های واردکننده هم دارند. تولیدکنندگان ادعا می کنند که مشابه سم وارداتی را تولید کنند اما این گونه نیست. کشاورزان ما به روز هستند و محصولات باکیفیت و امتحان پس داده که عمدتا وارداتی هستند را استفاده می کنند. تا جواب بهتری بگیرند. درخواست ما آن است که اختصاص ارز تسهیل شود. سه الی چهار ماه از ورود جنس گذشته اما هنوز ارزی داده نشده و موجب بلاتکیفلی شده است. تولیدکننده خارجی هرسال تکلیف تولید و سفارشات ۵ سال آینده خود را مشخص می‌کند. سم محصولی نیست که امروز سفارش دهید و فردا تحویل بگیرید.»
وی در ادامه گفت: «ریس سابق سازمان حفظ نباتات اقدام به ثبت مجدد سم دیازینون کرد. این سم در همه جای دنیا منسوخ‌شده است. برای ثبت این سم, رقم سنگینی دریافت شد. در کشورهایی مثل ترکیه و اسپانیا و امثالهم ۵ هزار نوع سم ثبت شده است حال‌آنکه این تعداد در کشور ما حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ مورد هستند که خیلی از آنها هم تکراری هستند. تعداد سموم پرخطر و نیمه‌خطرناک و پرمصرف در کشور ما زیاد است. در دنیای کنونی لازم نیست برای هر هکتار ۴ تا ۱۲ لیتر استفاده کنیم. با ۲۵۰ تا ۵۰۰ سی‌سی از سموم نسل جدید می‌‌توان یک هکتار زمین را سمپاشی کرد. بارها اعلام کرده‌ایم که امکان آوردن همه سموم، کود و بذر موردنیاز کشور را داریم. لازم نیست که دولت خود را گرفتار کند و در اختیار شرکت های دولتی قرار دهد که عمدتا زیان ده هستند. کافی است روند تخصیص ارز تسهیل شود».
رئیس انجمن واردکنندگان سم و کود در پایان گفت: «بسیاری از شرکت‌های اروپایی به واسطه ملاحظات زیست‌محیطی کارخانجات و تشکیلات خود را به هند و چین منتقل کرده‌اند. انگیزه‌ دیگر آنها از این کار، وجود نیروی کار ارزان در این دو کشور و نیز وجود امکانات اولیه در چین است. دلیل سوم آنکه تعداد کارخانجات تولیدکننده سموم تکنیکال پرخطر در این دو کشور زیاد است».