شعارسال: دکتر مسعود پزشکیان پیش از ظهر روز شنبه با حضور از پیش اعلام نشده در وزارت جهادکشاورزی، نشستی با وزیر و مدیران این وزارتخانه داشت.

در این نشست که روسای سازمان‌های جهادکشاورزی سراسر استان نیز به شکل برخط در آن حضور داشتند، مسئولان بخش‌های مختلف این وزارتخانه گزارش‌هایی از آخرین وضعیت اقدامات و برنامه‌های خود ارائه دادند.

رئیس جمهور در بخش پایانی این نشست، با قدردانی از گزارش‌های ارائه شده، با بیان اینکه مباحث مطرح شده را حتما با مشورت وزیر جهادکشاورزی جمع‌بندی می‌کنیم تا به اقدامات عملی لازم برای رفع مشکلات برسیم، اظهار داشت: در زمینه آب و خاک و کشاورزی مشکلات زیادی داریم و اقدامات لازم باید به موقع و موثر طراحی و اجرا شوند تا بتوانیم از تبدیل مشکلات به بحران جلوگیری کنیم.

دکتر پزشکیان افزود: شما مسئولان بخش کشاورزی و تأمین مواد غذایی کشور باید کمک کنید به نگاهی جامع و دقیق نسبت به وضعیت آب و خاک کشور دست یابیم تا در قدم اول ببینیم با منابع و ظرفیت‌های موجود چه باید تولید کنیم؟ آیا الگوی کشت فعلی ما با منابع آب و خاک موجود هم‌خوانی دارد یا نه و آیا اصول بهره‌وری رعایت می‌شود یا خیر؟

رئیس جمهور بررسی اینکه آیا با منابع آب موجود، اساسا تولید هر محصول کشاورزی برای صادرات منطقی و به صرفه است یا نه را سوالی بسیار مهم عنوان و تصریح کرد: صادرات محصولات کشاورزی به نوعی صادرات پنهان آب است و باید به دقت و با وسواس بررسی شود که تولید و صادرات چه محصولاتی با منابع آب موجود کشور به صرفه و منطقی محسوب می‌شود.

دکتر پزشکیان با بیان اینکه باید از خود بپرسیم که استخراج آب زراعی از منابع زیرزمینی تا چه زمانی می‌تواند ادامه داشته باشد، گفت: اگر بدون پاسخ به این سوال در زمینه توسعه کشاورزی و حتی حفظ وضعیت موجود سرمایه‌گذاری کنیم، اقدامی غیرمنطقی است. ما امروز با استخراج بیش از حد منابع آب زیرزمینی به شدت در حال آسیب رساندن به محیط زیست هستیم و باید هر چه سریع‌تر با کمک دانشگاهیان این فرآیند را اصلاح کنیم.

رئیس جمهور با اشاره به گزارش‌هایی که نشان می‌دهند در سال‌های اخیر با وجود تداوم حفر و تعمیق چاه‌های موجود، آب استخراج شده در برخی مناطق کشور افزایش قابل توجهی نداشته است، خاطرنشان کرد: هر برنامه‌ای برای توسعه باید به قید پایدار مقید شود؛ آیا محصولات کشاورزی که امروز تولید می‌کنیم، بهترین و به‌صرفه‌ترین محصولات هستند؟ آیا نمی‌شود با منابع آب محدود کشور، محصولاتی با کیفیت و ارزش افزوده بیشتر تولید کرد؟

دکتر پزشکیان اضافه کرد: اینکه بدون نگاه به آینده از چاه‌ها آب بکشیم و محصولات آب‌بر تولید کنیم، اما به کاهش منابع آب، فرونشست شدید زمین و تخریب خاک توجه نکنیم، عاقلانه است؟

رئیس جمهور با تأکید بر اینکه متاسفانه نظام داده‌های جامع و دقیقی نیز از ظرفیت‌ها و نیاز‌های بخش کشاورزی کشور نداریم که بتوانیم بر اساس آن برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم، اظهار داشت: باید معطوف به نظام داده‌های بخش کشاورزی، برای اراضی کشور الگوی کشت تعریف شود. اگر شما به کشاورز نگویید بهترین کار کدام است، او کاری را می‌کند که خودش بلد است! در این صورت دیگر کشاورزان مقصر نیستند، بلکه ما مقصریم که برنامه‌ریزی مناسب نداشته‌ایم.

دکتر پزشکیان افزود: زندگی کشاورز به زمین و زراعتش گره خورده و لذا به دنبال بهره‌برداری از آن است، این ما هستیم که باید با تکیه بر نظام داده‌های کشاورزی و منابع آب و خاک، او را راهنمایی کنیم که کدام کار بهترین است؛ چه بکارد، کجا بکارد، چقدر بکارد و کجا توزیع کند؟ الگوی کشت باید بر اساس نظام داده‌ها و متناسب با ظرفیت‌ها و اقلیم مناطق مختلف کشور تهیه و در اختیار کشاورزان قرار گیرد و متناسب با آن حمایت‌های لازم نیز از آن‌ها صورت گیرد.

رئیس جمهور با تأکید بر اینکه در این زمینه باید از دانشگاه‌ها، اساتید و صاحب‌نظران و به خصوص افراد صاحب تجربه و سابقه و ذینفع در مناطق مختلف کمک گرفته شود، تصریح کرد: اعتماد به خود کشاورزان و نیز تعاونی‌های کشاورزی در این زمینه می‌توانند نتایج موثر و مفیدی داشته باشند.

دکتر پزشکیان با قدردانی از تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته در مدت سپری شده از فعالیت وزارت جهادکشاورزی دولت چهاردهم، گفت: مهمترین اقدامی که باید به سرانجام برسد، احصای دقیق نظام داده‌های کشاورزی و آب و خاک کشور است؛ باید بدانیم که دقیقا چه داریم و برای توسعه پایدار باید چگونه از آن‌ها به بهترین شکل استفاده کنیم؛ رویکرد عادلانه، تقویت و ارتقای روابط بین بخشی، بهره‌گیری حداکثری از مشارکت مردمی و استخدام تجهیزات و تکنولوژی‌های نوین و مناسب می‌توانند به ما در تحقق اهداف‌مان کمک کنند.

رئیس جمهور با تأکید بر تسریع در نصب پنل‌های خورشیدی برای تأمین برق مورد نیاز چاه‌های کشاورزی خاطرنشان کرد: برای کشاورزان روشن کنید که برداشت آب بی‌رویه از منابع زیرزمینی آینده شغل و معیشت آن‌ها را به مخاطره خواهد انداخت و البته در کنار آن هر نوع کمک و حمایت لازم برای ارتقای بهره‌وری آب را از آن‌ها به عمل آورید؛ دانشگاه‌ها و کارشناسان و حتی ذینفعان این بخش را به مشارکت بطلبید تا بر مشکلات این مسیر سریع‌تر و راحت‌تر غلبه کنید.

دکتر پزشکیان همچنین با برشمردن مزایای تأمین مواد پروتئینی از دریا از جمله سلامت، هزینه تولید پایین‌تر و پایداری تولید اظهار داشت: در چارچوب توسعه اقتصاد دریامحور، باید ظرفیت‌های توسعه کشاورزی و تأمین امنیت غذایی در مناطق مستعد نزدیک دریا نیز به دقت بررسی و احصا شوند.

رئیس جمهور همچنین با اشاره به بخش‌هایی از گزارش‌های ارائه شده مبنی بر ساماندهی بازار توزیع محصولات کشاورزی، با محوریت حذف واسطه‌ها و رسیدن سود بیشتر به تولیدکنندگان، افزود: این اقدام بسیار مناسبی است که اقتصاد کشاورزی را تقویت کرده و زمینه را برای اقدامات اصلاحی در این عرصه بیش از پیش فراهم می‌کند.

دکتر پزشکیان با تأکید بر ضرورت به کارگیری ظرفیت‌های مردمی تصریح کرد: بنده به شخصه به ظرفیت‌های مشکل‌گشای مردم باور دارم و از شما هم می‌خواهم که به این ظرفیت‌ها باور داشته باشید و تلاش کنید به مردم برای نقش‌آفرینی میدان دهید. تجربه به ما نشان می‌دهد که اگر مردم و به خصوص ذینفعان به میدان بیایند، مشکلات خیلی راحت‌تر، سریع‌تر و بنیادی‌تر رفع خواهند شد.

پیش از سخنان رئیس جمهور وزیر، معاونین، مدیران و روسای بخش‌های مختلف تابعه وزارت جهادکشاورزی و نیز دو تن از مدیران کل استانی جهادکشاورزی در سخنانی به تشریح اقدامات، برنامه‌ها و نیز مطالبات خود پرداختند.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:
بھزاد انگورج در مطلبی با عنوان "۳۳ سال کشور در انتظار نتایج اجرای الگوی کشت است" در کانال تلگرامی خود می‌نویسد که:
دست اندرکاران تھیه و تدوین و تصویب نقشه راه آبی کشور در بند ٢ مصوب کرده اند؛ ""وزارت جھادکشاورزی در راستای عملیاتی نمودن سند ملی امنیت غذایی موظف است الگوی کشت بھینه سالیانه را در فصول زراعی مختلف در مقیاس مناسب و در سقف منابع آب مندرج در نقشه راه تعیین و به دبیرخانه شورایعالی آب ارایه نماید.
اجرای الگوی کشت یک قصه درازی از قانون برنامه پنج ساله اول دارد، قانونگذار در این قانون به شرح زیر مقرر کرده بود: "" بند. ب. جزء ۴ - ٢١ -تنظیم سیاست ھای الگوی کشت بر اساس اولویت ھای برنامه و مزیت نسبی"" به نظرم کنشگران اجتماعی باید در متون قوانین جاری کشور چنین مقرراتی را بخوانند. بدین ترتیب از سال اول اجرای برنامه پنجساله اول مصوب ١٣۶٨/١١/١١ تا انقضای مدت برنامه پنجساله ششم ١۴٠٢/١٢/٢٩ حدود ٣٣ سال می‌گذرد و دولت ھا و دستگاھای اجرایی مانند؛ وزارت نیرو و وزارت جھاد کشاورزی، ساکن در کوچه بن بست الگوی کشت! ھنوز اندر خم این کوچه اند.
عدم تحقق یک انتظار ٣٣ ساله طبعا یا ترک فعل است! یا ناتوانی در مدیریت امور آب! به هر حال مدیریت وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی در مدیریت و مصرف بهینه آب! برای کشاورزان پر ھزینه بوده و مقرون به صرفه نیست.
از مفاد قوانین جاری کشور اینگونه استنباط می‌شود، که قانونگذاران بی توجه به عواقب کار! برای این دو وزارتخانه شرایطی دریافت عوایدی فراهم نموده اند، تا استمرار فعالیت کشاورزی در اراضی واقع در محدوده قانونی و حریم شهر‌ها به صرفه و صلاح نباشد و به تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها اشتیاق نشان دهند.
بسیار بدیهی است که تصور کنیم آب بهای یک هکتار اراضی زراعی و باغی بسیار ناچیز باشد! در حالیکه در همان سطح امکان احداث ۱۰۰۰ واحد مسکونی سهل الحصول شده و درآمد ناشی از اب بها به میزان ۱۰۰۰ برابر افزایش یابد و درآمد حاصل از صدور مجوز تغییر کاربری نیز درخور توجه باشد.
وزارت نیرو از دست اندازی حقابه کشاورزی دست بر دارد. اینقدر عدد و رقم بی دقت غیر قابل اعتنا نسازند. معاون برنامه ریزی اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی دولت … در عین عدم آگاهی می‌گوید؛ هر مترمکعب آب مصرفی یک کیلوگرم محصول می‌دهد. او البته در جای دیگری میزان تولید محصولات کشاورزی کشور را در حدود ۱۱۰میلیون تن اعلام می‌کند، با این وصف او عملا به لحن و بیان دیگری می‌گوید؛ مصرف آب کشاورزی کشور ۱۱۰ میلیارد مترمکعب است. با این وصف چه انتظاری از وزارت نیرو است، به نظرم این دو وزارتخانه بر کشاورزان منت بگذارند برای هر باغ یک تراز تخصیص و مصرف آب تهیه کنند.
زیرا اغلب باغات کشور در دل دره‌ها واقعند! و اگر آبیاری می‌شوند، میزان ورودی قابل اندازه گیری دارند و البته میزان پساب آن باغ را نیز باید اندازه گیری کرد و از سراب کم نمود و بقیه حجمی ورودی آب به هر باغ یا به مصرف رسیده است و یا تبخیر شده و یا نفوذ کرده و به سفره زیر زمینی افزوده شده است که عملا نباید حجم نفوذ پذیری را در قالب مصرف آب آن باغ قلمداد نمود.
این دو وزارتخانه منت بگذارند به این محاسبات خود، کارکرد جذب و نفوذ تعداد درختان موجود در باغ را نیز اندازه گیری کرده و از حجم مصرف درختان باغ کم کنند، ضمنا اگر سختشان نیست منت دیگری به کشاورزان بگذارند و تاثیر تاج پوشش درختان باغ را نیز بر کاهش امکان تبخیر محاسبه کنند، یعنی در واقع! اگر بخشی از سراب تخصیص یافته به باغ عملا تبخیر می‌شود، بخشی از کارکرد درختان باغ در کاهش تبخیر را نادیده نگیرند.
کشاوزان در این کشور به عنوان تولید کننده به هیچ شکلی مبتنی بر دانش حمایت نشدند، تا کشاورزی ایران متحول و اقتصادی شود و مبتنی بر طرح انجام گردد، تا مجبور به استمرار کشاورزی سنتی و معیشتی پرچالش در عرضه و دلال بازی در فروش محصول نباشند.
دقت داشته باشیم؛ آن‌ها که بلدند میانگین سه تا ۵ برابر تبخیر جهانی برای کشور اعلام کنند! بدون ملاحظه به توان کاهش تبخیز پوشش درختی و توان جذب نزولات و نفوذ در سفره‌های زیر زمینی، با عدد سازی مصرف آب کشاورزی، ظلمی را در حق کشاورزی کشور راه اندازی می‌کنند و عدم حمایت این دو وزاتخانه طاقت‌های کشاورزان طاق می‌کند.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از ریاست جمهوری، تاریخ انتشار: 20اردیبهشت1404، کدخبر:159041، president.ir