شعار سال: در روش صید ترال، از تور ماهیگیری بزرگی به شکل قیف استفاده می‌شود که به پشت شناور بسته شده و در اعماق مختلف آبزیان را با ضریب پوشش ۹۰ درصدی صید می‌کند. صید ترال «میان‌زی» و «کف‌زی» هر دو به اکوسیستم‌های دریایی آسیب وارد می‌کند و با توجه به شرایط مدیریت و نظارت کنونی باید به‌طور کلی برچیده شود.

مشکل از نظارت است

حمیدرضا بارگاهی، اکولوژیست دریایی در گفتگو با همشهری می‌گوید: مجوزی که در کشور برای صیادان ایرانی صادر شده برای صید ترال میگو در ۴۵ روز از فصل برداشت است.

صیدگاه‌های میگو در استان بوشهر و هرمزگان محلی مشخص دارد و در عمق متوسط ۳۰ تا ۴۰ متری در بستر دریا صورت می‌گیرد. در دریای عمان، صید ترال به‌وسیله تجهیزات کشتی‌های چینی به سفارش شرکت‌های ایرانی برای صید فانوس‌ماهی‌ها صورت می‌گیرد. در واقع شرکت‌های ایرانی از آنجایی که کشتی صید ترال در عمق بالای ۲۰۰ متر ندارند، با کشتی‌های چینی قرارداد بسته‌اند و ایران هیچ‌گونه قرارداد مستقیم برای بهره‌برداری از منابع آبزی با چین ندارد.

فانوس‌ماهی‌ها در حد‌فاصل ۲۰۰ تا ۴۰۰ متری عمق دریا از سطح زندگی و زادآوری می‌کنند. اندازه این گونه سه بند انگشت است و ۲ سال عمر می‌کند. از نظر حمیدرضا بارگاهی، اشکال کار در عدم‌نظارت بر صید این فانوس‌ماهی‌هاست. او می‌گوید: اگر پول برای نظارت قوی وجود داشته باشد، دستگاه‌های ماهواره‌ای مخصوص به کشتی‌ها نصب می‌شود و ناظر خشکی با هربار صید، همراه کشتی می‌رود.

در نتیجه تخلف نیز رخ نمی‌دهد. ضعف در نظارت باعث می‌شود کشتی ترالی که قرار است در عمق ۲۰۰ متر صید کند، سر از عمق ۴۰ متر از کف درمی‌آورد و هر کاری دلش می‌خواهد، انجام می‌دهد. صید ترال توسط ماهیگیران محلی و با لنج نیز انجام می‌شود، ولی نظارت وجود ندارد. استنباط شخصی من این است که اختلافات بر سر صید ترال، برای سهم‌خواهی بیشتر است. از نظر شیلات کنترل ۵۰ کشتی ترال آسان‌تر از کنترل ۱۴ هزار صیاد خرد است.

صید ترال کف در عمق‌های کمتر از ۳۰ متر که محل زادآوری انواع آبزیان مانند مرجان‌ها، جلبک‌ها و اسفنج‌ها و... است، می‌تواند منجر به آسیب رسیدن به‌گونه‌های متنوعی شود. حمیدرضا بارگاهی با اشاره به اینکه سازمان جهانی فائو صید ترال را با نظارت و مدیریت زمان و مکان مجاز دانسته است، می‌گوید: در بستر‌های بالای ۱۰۰ متر تنوع زیستی آسیب‌پذیری وجود ندارد. در همه جای دنیا ترال کف زیرنظر کمیته ماهیگیری فائو در زمان و مکان مشخص به همراه ناظر صورت می‌گیرد. به‌دلیل شرایط اقتصادی کنونی در کشور، مدیریت صید رها‌شده است.

روش منسوخ‌شده

نبود نظارت کافی فقط محدود به این روز‌ها نمی‌شود. سال‌هاست که سازمان حفاظت محیط‌زیست نسبت به روش صید ترال اعتراض کرده و از شیلات توضیح خواسته است، اما به گفته معاون سابق دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست، هیچ‌گاه چنین توضیحی داده نشده است. پروین فرشچی در این‌باره به همشهری می‌گوید: سال‌هاست که سازمان حفاظت محیط‌زیست صید ترال را برای کشتی‌های ایرانی و چینی ممنوع اعلام کرده است. این روش نباید در کف و بستر دریا انجام شود.

این روش بدون توجه به سایز، تعداد و نوع گونه، همه آبزیان را صید می‌کند. این روش در بسیاری از دنیا منسوخ شده است، چون رفته‌رفته مشخص شد که صید ترال با وجود صید حداکثری، منجر به از بین رفتن پایداری گونه‌ها و پایداری صید می‌شود. در برخی از نقاط دنیا در عمق‌های میانی، هنوز صید ترال انجام می‌شود، ولی تعداد روز‌های صید، دفعات آن، گونه‌های صید‌شده، نوع و سایز تور‌های ترال به‌شدت مدیریت می‌شود.

در شرایطی که هیچ‌کدام از این اصول در آب‌های ایران رعایت نمی‌شود، صید ترال منجر به از بین رفتن بستر دریا به‌خصوص مرجان‌هایی که محل زادآوری اکثر گونه‌های آبزی است، می‌شود. به اعتقاد پروین فرشچی، صید ترال کل اکوسیستم دریایی را بر هم می‌زند. او می‌گوید: در روش صید ترال بیشتر از میزان تخمین پایداری آبزیان صید می‌شود. درحالی‌که مطالعات پایداری گونه‌ها انجام شده است.

بخش قابل‌توجهی از صید با هر روشی که انجام شود، شامل گونه‌های ضمنی است که در تور و قلاب ماهیگیر می‌افتد. ماهیگیران عموما این گونه‌ها را زخمی و بی‌جان به دریا برمی‌گردانند. در صید ترال تعداد صید‌های ضمنی زیادتر است و به گفته پروین فرشچی، بر صید ضمنی ترال اصلا نظارت صورت نمی‌گیرد. او می‌گوید: شیلات زیربار گزارش‌دهی در این‌باره نمی‌رفت و اصلا منکر صید ترال می‌شد و اکنون صید ترال باید به‌طور کلی برای همه ممنوع شود.

موضوع صید ترال به مجلس یازدهم نیز کشیده شده است. سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست و منابع طبیعی مجلس با انتقاد شدید از این روش می‌گوید: صید ترال فعالیت صیادی‌های محیط‌زیست و معیشت پایدار منطقه را از بین می‌برد. از سازمان شیلات بابت نظارت‌ها تشکر می‌کنیم، اما این نظارت‌ها کافی نیست و به‌طور قطع اگر محیط‌زیست و بستر دریا از بین برود، در سال‌های نه‌چندان دور هیچ‌گونه ماهی برای تامین معیشت پایدار مردم وجود نخواهد داشت.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از سایت خبری تحلیلی اسکان ، تاریخ انتشار: 16 تیر 1399 ، کدخبر: ۲۸۴۸۲ ، www.eskannews.com