شعار سال: ماسک امروزه به عنوان مهمترین سلاح مبارزه با ویروسهای تنفسی و این پاندمی ویرانگر از فراز و نشیبهای فراوانی به این این جایگاه رفیع رسیده است، از پس سالهای پاندمی آنفلوآنزای صد سال پیش که به گواهی عکسهای به یادگار مانده، برای گربهها هم ماسک زده بودند تا انکار لزوم آن برای عموم در اوایل پاندمی کرونا توسط متخصصین محترم کشور و اخیراً اثبات عدم کارایی آن توسط پزشکی که دود سیگار را از پشت ماسک بیرون میدهد، ولی باید بدانیم با توجه به این که کارایی آن در کاهش قدرت سرایت ویروس توسط چندین مقاله قوی و معتبر بین المللی به اثبات رسیده است هنوز هم تصورات اشتباهی در رابطه با آن داریم که در ادامه به آنها میپردازیم:
۱- من ماسک نمیزنم، چون برایم اهمیتی ندارد که کرونا بگیرم. این تصور را میشود در ذهن رنجور کارگر بینوایی که در کنج یک اتوبوس شهری در حال تردد است و اصولاً دغدغههای دیگری دارد یا در ذهن یک جوان غره به خود که گمان میکند کرونا با او کاری ندارد و اتفاقاً خود را به زور در مترو جا کرده است و ... خواند.
۲- من ماسکم را موقتاً بر میدارم یا به زیر چانه میکشم، چون در فاصله ایمنی دومتری هستم. این بدعت بیشتر در میان مجریان و کارشناسان محترم تلوزیون ملی دیده شده است و متاسفانه به جلسات اداری و .. هم تسری پیدا کرده است. حتی در یک برنامه، مجری به واسطه حضورکارشناس ماسک زد، ولی کارشناس محترم موقع صحبت کردن ماسک خود را پائین کشید!
۳- من ماسک فیلتر دار میزنم، چون ماسک گرانتر و بهتری است. این نظر معمولاً مربوط به افرادی است که همیشه بهترین وسایل را برای خود تهیه میکنند و در انتخاب نوع ماسک هم به زعم خود بهترین گزینه را انتخاب کرده اند.
۴- برای اینکه ماسکم خیس نشود هنگام عطسه آن را پائین میکشم. این رفتار در واقع نتیجه یک تصمیم آنی در مورد انتخاب بین نفع شخصی و عمومی است. اگر ماسک را بردارم خودم سود میبرم، چون ماسکم را از خیس شدن و از دست دادن کارایی نجات داده ام و اگر برندارم نفع عموم را به نفع خودم ترجیح داده ام.
۵- ماسک زیر دماغ و روی دهان کافی است. اینان فکر میکنند محل اصلی ورود و خروج ویروس فقط دهان است.
۶- هر نوع ماسکی حتی یا یک لایه پارچه هم کفایت میکند. باور ایشان این است که ماسک ماسک است، مهم این است که ماسک زده ایم، اگر دقت نمایید برخی ماسکها آنقدر نازک هستند که صورت فرد از پشت آن مشخص است!
۷-، چون ماسک دارم هرجایی میتوانم بروم. این تصور افرادی است که میپندارند ماسک محافظت ۱۰۰% ایجاد میکند
۸- ماسک زدن تنفس را با مشکل مواجه میکند و اکسیژن خون را کم میکند پس خطرناک است. این دسته از افراد احتمالا نمیدانند که یک جراح معمولا ساعتها ماسک زده جراحی میکند و سالهاست این رویه ادامه داشته است.
۹- یک ماسک را میتوان تا زمانی که پاره شود استفاده کرد. صرفه جویی در مورد ماسک هم لازم است!
۱۰- در فاصله کوتاه برای صحبت کردن با متصدی مانعی ندارد ماسک را پایین بیاورم. یک رفلکس غیر ارادی احتمالا باعث این رفتار عجیب میشود، حتی دیده شده است برخی افراد که متوجه صحبتی نمیشوند نا خودآگاه ماسکشان را پایین میکشند.
در ادامه حقایقی در مورد نحوهی انتشار ویروس و مشخصات ماسک را بررسی میکنیم.
۱- ماسکهای جراحی و پارچهای و ... (غیر از ماسکهای معروف N۹۵) بسیار بعید است که کامل فیت شوند پس بیشتر از آنکه مانع ورود ویروس شوند مانع انتشار آن میشوند و اگر در جمعی حتی یک نفر هم ماسک نزند همه در خطر هستند. ماسک را بیشتر به نیت "جلوگیری از ابتلای بقیه توسط ما" بزنیم و اگر در یک جمع، شخصی بدون ماسک بود با تقدیم کردن یک ماسک نو به او این نکته را تذکر دهیم.
۲- فاصله ایمنی دو متر مربوط به فضای باز و در شرایطی است که مطمئن باشیم ذرات تنفسی کوچکتر از ۵ میکرون تولید نمیکنیم نه در فضای بستهی جلسات و استودیوهای صدا و سیما و ... در واقع ویروس در فضای بسته تا ۸ متر هم میتواند منتشر شود. نفس کشیدن، حرف زدن، داد زدن، سرفه کردن و عطسه به ترتیب قدرت انتشارشان از قبلی بیشتر است (۱). پس اگر در یک جلسه در فضای بسته هستیم ضمن رعایت فاصله تا حد ممکن و باز گذاشتن در و پنجره ها، حتماً همه ماسک بزنیم حتی اگر فاصله ما بیشتر از ۲ متر است.
۳- ماسکهای به اصطلاح فیلتر دار در این دوران پاندمی اصلاً نباید تولید شوند، چرا اجازه تولید به آنها را میدهند معلوم نیست. ولی استفاده از آن عین خود پسندی است. این ماسکها اگر دریچه تقلبی نداشته باشند خوب فیت میشوند و خوب هم مانع ورود ویروس میشوند، ولی ویروس از طریق دریچههای یکسو کنندهی آنها به بیرون منتشر میشود.
۴- ماسکها با استفادهی مداوم و عسطه و سرفههای زیاد مرطوب میشوند و قابلیت خود را از دست میدهد. این وضعیت به آب و هوا، نوع استفاده، شخص استفاده کننده و ... نیز بستگی دارد، خود فرد میتواند به راحتی تشخیص دهد که هم اکنون ماسک آن نمناک شده است و باید آن را عوض کند. هرگز در جمع و یک مکان بسته ماسک خود را برای عطسه کردن پایین نکشیم، یک عطسه محافظت نشده ما میتواند جان تمام مسافرین یک اتوبوس یا افراد حاضر در یک جلسه را به خطر بیاندازد.
۵- انتشار و ورود ویروس از طریق بینی هم انجام میشود و از قضا گیرندهی ویروس کرونا در بینی بیشتر است (۲) هرگز ماسک را پایین بینی قرار ندهیم.
۶- ماسک حداقل باید از جنس غیر بافته و سه لایه باشد، ولی باقی ماسکها هم درجاتی از محافظت را ایجاد میکنند، اگر احساس میکنیم ماسک ما نازک است یا از پارچهی بافته شده تهیه شده است با یک دستمال کاغذی آن را تقویت کنیم و در اولین فرصت ماسک مناسب تهیه نماییم.
۷- قدرت محافظت ماسک در صورت برخورداری از جنس خوب و فیت شدن مناسب در بهترین حالت به ۸۵ درصد میرسد (۳)، پس زدن ماسک به هیچ وجه مجوز حضور امن در هیچ نوع تجمعی نیست.
۸- ماسک جراحی درحالت ورزش کردن کمتر از ۵% از دریافت اکسیژن را کاهش میدهد (۴) لذا در حالت عادی ماسک زدن تاثیر چشمگیری بر اکسیژن خون ندارد و قطعاً سود زدن آن از نزدنش به مراتب بیشتر است.
۹- میشود ماسکهای پارچهای را شست و مجدد استفاده کرد یا ماسکهای یک بار مصرف را پس از اینکه نمناک شدند چند روز در کیسهای تمیز نگه داری کرد و چند بار دیگر هم استفاده کرد، ولی باید بدانیم با شستشو و استفادهی زیاد منافذ ماسک باز شده و قدرت محافظت آن کمتر میشود (۵)
۱۰- مراقب حرکات غیر ارادی خود در هنگام استفاده از ماسک باشیم، دست زدن مداوم به قسمت جلوی ماسک برای تنظیم آن، پایین کشیدن غیر ارادی ماسک هنگام صحبت کردن یا توجه به صحبت بقیه و ... جداً خطرناک هستند و نیاز است به آنها به صورت فعال بیاندیشیم.
منابع:
۱- https://doi.org/۱۰.۱۱۳۶/bmj.m۳۲۲۳،
۲- https://www.preprints.org/manuscript/۲۰۲۰۰۲.۰۲۴۷/v۱،
۳- https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/S۰۱۴۰-۶۷۳۶ (۲۰) ۳۱۱۴۲-۹،
۴- https://doi.org/۱۰.۱۰۰۷/s۰۰۳۹۲-۰۲۰-۰۱۷۲۵-۷،
۵- https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.jhin.۲۰۲۰.۰۶.۰۳۰
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ورزشی ایران، تاریخ انتشار 13 شهریور 99، کد خبر: 49437، www.ifsm.ir