شعار سال: شاید اگر تا چند سال پیش صحبتی از فریز کردن تخمک و اسپرم به گوشمان می‌خورد، کمی این طرف و آن‌ طرف خود را نگاه می‌کردیم تا ببینیم آیا کسی دیگر هم این کلمه را شنیده یا نه و اگر شنیده عکس‌العملش نسبت به این اتفاق چیست. اما دیگر این روز‌ها صحبت از چنین موضوعاتی خیلی منافاتی با فرهنگ و عرف جامعه ندارد و حتی در برخی از محافل صحبت درباره بارداری و ناباروری مثل موضوعات سیاسی و اقتصادی به راحتی مطرح و بعضا هم دیدگاه‌های کارشناسی عجیبی بیان می‌شود.

کاهش جمعیت از یک سو و افزایش آمار پیری از سوی دیگر زنگ خطری را برای مسئولان به صدا درآورده است که برای جلوگیری از بحران جدی پیش‌رو صحبت درباره مسائلی مانند فریز کردن تخمک و اسپرم که شاید تا دیروز در لایه‌های زیرین خبر‌ها قرار داشت، به سطح اخبار رسیده و حتی مشوق‌هایی هم برای آن در نظر گرفته شده است.

اما چه شد که کار به فریز کردن تخمک و اسپرم رسید؛ به نظر عواملی مانند گران شدن هزینه‌های ازدواج، زندگی، مسکن و ... در دهه‌های اخیر کار را برای جوانانی که در سن ازدواج قرار داشتند سخت کرد و همین مساله سبب ایستایی در ادامه روند طبیعی زندگی آنان و در نهایت کاهش جمعیت شد، موضوعی که اکنون رنگ و بوی دگری به خود گرفته است و حالا از دختران و پسران جوانی که ازدواج نکرده‌اند یا ازدواج کرده‌اند و تصمیمی برای بچه‌دار شدن ندارد خواسته شده که برای فریز کردن تخمک و اسپرم خود اقدام کنند که شاید در آینده زندگی جنبه دیگری از ابعاد خود را به نمایش گذاشت و اهدا کنندگان بخواهند در سن بالاتر فرزندی داشته باشند.

آن‌طور که متخصصان می‌گویند قدرت باروری در زنان از ۴۵ سالگی به بعد کاهش پیدا می‌کند. با وجود اینکه این توانایی در مردان بیشتر از زنان است، اما آن هم محدودیت‌هایی دارد و در طول زمان کاهش می‌یابد.  

کجا و چگونه می‌شود تخمک را فریز کرد؟

بسیاری از بانوان با نزدیک شدن به سن سی و پنج سالگی نسبت به امکان باروری در آینده مضطرب می‌شوند. انجماد تخمک می‌تواند تا حد زیادی این اضطراب را کاهش دهد.

اگر قصد انجماد یا فریز تخمک‌هایتان را دارید، به متخصص بانوان یا مراکز درمان ناباروری مراجعه و درباره اینکه با توجه به سن، ذخیره تخمدان شما و پیشینه تولید مثل‌تان این روش برای شما مناسب است یا خیر و چطور باید اقدام به انجماد تخمک کنید، مشورت کنید.

در این کلینیک‌ها، ابتدا متخصص بانوان شما را از نظر وضعیت غدد درون ریز و متابولیسم بررسی می‌کند. به این منظور از شما آزمایش خون گرفته می‌شود تا سطح هورمون‌های شما و ذخیره تخمدان‌تان ارزیابی شود.

در این روش تخمک‌هایی که از تخمدان شما برداشت شده‌اند، منجمد و برای استفاده بعدی در روش‌های کمک باروری مثل IVF ذخیره می‌شود. این تخمک‌ها در حالت انجماد تا سال‌ها می‌توانند باقی بمانند. پس از ازدواج اگر به دلیل کاهش ذخیره تخمدانتان به روش طبیعی باردار نشدید، می‌توانید از این ذخیره استفاده کنید.

حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که آیا این روش اصلا جواب داده و ممکن است عوارضی هم داشته باشد یا اصلا چه سنی باید این کار را انجام داد؟ کارشناسان می‌گویند: برای فریز کردن هر چقدر جوان‌تر باشید بهتر است. همانطور که سن شما بالا می‌رود سن تخمک نیز افزایش پیدا می‌کند، بنابراین قدرت باروری شما کاهش پیدا می‌کند و خطر اختلالات کروموزومی جنین نیز افزایش پیدا می‌کند.

البته بهتر است بدانید این عمل مانند سایر اقدام‌های پزشکی ممکن است عوارضی داشته باشد، اگر چه این موضوع بسیار نادر است، ولی ممکن است طی عمل جمع آوری تخمک و استفاده از سوزنی که به کار می‌رود، خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگ‌های خونی ایجاد شود. خطرات مربوط به بیهوشی عمومی ـ که ممکن است برای برخی از روش‌های جمع آوری تخمک استفاده شود ـ هم گاهی نگران کننده می‌شود.

دختران و زنان جوان؛ تصمیم سختی است

برای اینکه این گزارش برای خوانندگان قابل لمس‌تر باشد، به سراغ چند دختر و زن جوان رفتیم تا بدانیم که آیا حاضر هستند تخمک‌های خود را برای بچه دار شدن در آینده فریز کنند یا نه؟ پاسخ‌ها قابل تامل بود.

مریم و همسرش چند سالی است که ازدواج کرده‌اند، اما به دلیل مشغله‌های کاری و مالی فعلا تصمیمی برای بچه‌دار شدن ندارند، او می‌گوید: اگر روزی بخواهم بچه‌دار شوم از هیچ کدام از این روش‌هایی که تبلیغ می‌شود استفاده نمی‌کنم، به نظرم این کار‌ها خیلی نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.

او می‌افزاید: وقتی خبر فریز کردن تخمک و حتی جنین را در یکی از شبکه‌های اجتماعی خواندم کنجکاو شدم بدانم این کار چه فرآیندی دارد و وقتی با یکی از کلینیک‌ها صحبت کردم و عوارض آن را شنیدم، همان ۱۰ درصدی احتمالی که برای انجام این کار می‌دادم هم منتفی شد.

آزاده، اما نظر متفاوتی دارد، او می‌گوید: اگر شرایط فراهم باشد حتما این کار را می‌کنم و حتی به این هم فکر کردم که اگر کسی بچه دار نمی‌شود و من می‌توانم در این موضوع به او کمک کنم حتما آن را انجام دهم.

او با تاکید بر اینکه تصمیم سختی است و قطعا پیامد‌های مختلفی دارد می‌افزاید: اما در نهایت فک کنم این کار را انجام دهم.

زینب هم به هزینه و دردسر زیاد روش فریز کردن اشاره می‌کند و می‌گوید: در ایران کسی که واقعا بخواهد بچه دار شود با هر شرایطی بالاخره تصمیم می‌گیرد و اجرا می‌کند مگر اینکه مردد باشد یا شرایط اقتصادی‌اش مناسب نباشد.

او در پاسخ به این اینکه تا حالا به تبلیغی در این‌باره برخورده‌اید، می‌گوید: اتفاقا این روش‌های جدید اصلا توسط نهادهای رسمی تبلیغ نمی‌شود و این روش فریز کردن در ایران بسیار لوکس و لاکچری حساب می‌شود و خانواده‌های مدرن که نمی‌خواهند از تفریح‌هات جوانیشان بگذرند به دنبال این کار می‌روند تا خیالشان راحت باشد.

زینب که خود در یک آزمایشگاه کار می‌کند روی موضوع هزینه‌ بالای این کار تاکید زیادی دارد و می‌افزاید: متخصصان این شیوه از این راه پول خوبی به جیب می‌زنند و در خیلی از موارد خودشان به زوج‌ها پیشنهاد می‌دهند.

او ادامه می‌دهد: خانمی که وارد دوره ۴ یا ۵ ساله دکترا شده و در حال حاضر تصمیم به بچه‌دار شدن ندارد در همان دوره اول تحصیلش این کار را انجام می‌دهد و در کنار این خیلی از دختر‌های مجردی که احساس می‌کنند، سنشان بالا می‌رود و عاشق بچه هستند مشتری این کار هستند.

هزینه چند میلیونی و، اما و اگر‌ها

اگر خواستید یک روزی کار فریز کردن تخمک، اسپرم و حتی جنین را انجام دهید باید این چند مرحله را طی کنید، نخست اینکه روز سوم قاعدگی باید به آزمایشگاه مراجعه کنید و یک سری آزمایش و تست انجام دهید، نتایج این آزمایشات می‌تواند پیش بینی کند که وضعیت تخمدان‌های شما چطور است و پاسخ‌تان به دارو‌ها چگونه خواهد بود. از دیگر آزمایشات لازم غربالگری شما از نظر بیماری‌های عفونی مثل ایدز و هپاتیت است و در این مرحله ممکن است بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان یا کمی بیشتر هزینه پرداخت کنید.

بخش دیگر هزینه‌ها مربوط به دارو‌های تحریک تخمک گذاری است. این دارو‌ها تخمدان‌ها را تحریک می‌کنند تا فولیکول‌های بیشتری در آن‌ها رشد و بالغ شود. عمل جراحی سرپایی جمع آوری تخمک هم هزینه دیگر این عمل است که طی آن جراح تحت بیهوشی موضعی، از طریق واژن تخمک‌های بالغ را جمع آوری می‌کند و هزینه نزدیک به یک میلیونی این مرحله و هزینه‌ای نزدیک به همین عدد برای انجماد تخمک و نگهداری آن‌ها در محیط آزمایشگاه نیز باید پرداخت کنید؛ در نهایت اینکه هزینه فریز تخمک بسته به اینکه مرکز دولتی یا خصوصی باشد از ۳ تا ۵ میلیون تومان برایتان آب می‌خورد.طبق آمار مرکز رویان تاکنون ۲۷۴ نفر تخمک خود را برای فریز کردن اهدا کرده‌اند و اگر میانگین هزینه این کار را چهار میلیون در نظر بگیریم چیزی حدود یک میلیارد تومان برای این کار هزینه شده است.

از سوی دیگر بسته به اینکه طی عمل تخمک گیری چند تخمک جمع آوری شده است، ممکن است سالیانه لازم باشد مبلغی مثلا ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان در سال، برای نگهداری آن‌ها پرداخت کنید.

احتمال بارداری تخمک‌های فریز شده ۴۰ درصد است

احمد وثوق، معاون خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان در گفتگویی درباره فریز کردن تخمک می‌گوید: اساسا انجام این کار برای افراد اهدا کننده مانند بیمه شدن است مثل اینکه شما برای حفظ و امنیت بیشتر، خودرو خود را بیمه می‌کنید، اما این را بدانید که ممکن است به چند دلیل از این تخمک‌ها استفاده نشود.

او می‌افزاید: چون اکثر اهداکنندگان تخمک افراد سرطانی هستند ممکن است فرد درمان موفقیت آمیزی نداشته باشد و فوت کند و نتواند از تخمک فریز شده استفاده کند، دسته دوم افرادی هستند که در زمان مجرد بودن این کار را  انجام دهند و هیچ وقت هم ازدواج نکنند بنابراین، تخمک فریز شده کارایی برای آن فرد ندارد و دست سوم کسانی هستند که تخمک فریز شده آن‌ها پس از خارج شدن از شرایط فریز کیفیت لازم را نداشته باشد.

معاون خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان با تاکید بر اینکه همه این موارد در قرارداد افراد ذکر شده است، می‌گوید: اگر همه شرایط مناسب باشد و فرد بخواهند از تخمک فریز شده خود استفاده کند باز هم شانس صددرصدی ندارد، زیرا شانس باروری در چنین شرایطی ۴۰ درصد است.

وثوق در پاسخ به این پرسش که آیا موردی بوده که کسی از تخمک فریز شده فرد دیگری استفاده کند، می‌گوید: بله، موردی داشتیم که یک خانم در سن سی سالگی دچار یائسگی زودرس شده، برای همین تنها راه درمان و بارداری‌اش استفاده از تخمک فریز شده فرد دیگری بود.

او با اشاره به اینکه اهدا تخمک در همه جای دنیا مرسوم است و در ایران هم انجام می‌شود، می‌افزاید: اغلب این کار به صورت خیرخواهانه و داوطلبانه انجام می‌شود و فرد دریافت کننده تخمک تنها هزینه رفت و آمد یا آزمایش‌های مورد نظر را پرداخت می‌کند و فرد اهدا کننده بابت این کار هزینه‌ای دریافت نمی‌کند.

به گفته وی ما در سال آمادگی انجام و اجرای ۶ هزار سیکل روش‌های پیشرفته ناباروری داریم. این بدان معنا نیست که ۶ هزار زوج درمان می‌شود؛ یعنی از تعداد مراجعه کنندگان ۶ هزار زوج را می‌توانیم تحت درمان پیشرفته ناباروری قرار دهیم.

معاون خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان با اشاره به هزینه‌های درمان ناباروری با سلول‌های بنیادی در پژوهشگاه رویان خاطرنشان کرد: هزینه‌های درمان در پژوهشگاه رویان در مقایسه با مراکز اروپایی و آمریکایی کمتر است و همین موضوع باعث شد که خیلی از کشور‌های همسایه مانند آسیای شرقی، آسیا، اروپا و آمریکا برای درمان به این مرکز مراجعه کنند.

وثوق، از مراجعه ۵۳۵ نفر به مرکز رویان و بخش ناباروری خبر می‌دهد و می‌گوید: از این تعداد ۲۷۴ نفر کار فریز تخمک انجام داده‌اند که کمترین سن مراجعه کننده ۲۰ و بیشترین ۵۳ سال بود.

فریز کردن تخمک کار عجیبی نیست

اکرم شهامی متخصص زنان و زایمان در گفتگو با دیدار ضمن توصیه به فریز کردن تخمک بانوان می‌گوید: کسی که تخمک ندارد و ازدواج نکرده باید تخمک‌اش را فریز کند. افرادی که آزمایش خون می‌دهند و متوجه می‌شویم تخمک‌هاش کم است و معلوم نیست چه زمانی می‌خواهند ازدواج کنند، بی شک پیشنهاد ما این است که حتما این کار را انجام دهند.

او می‌افزاید: اینکه کسی در قسمت "ای دی اف" قرار می‌گیرد، قاعدتا چندین تخمک آزاد می‌کند و وقتی جنین درست می‌شود، جنین‌ها را که دور نمی‌اندازند جنین را داخل رحم می‌گذارند و ماندن یا نماندن آن بستگی به عوامل دیگری دارد.

این متخصص زنان و زایمان تاکید می‌کند: در این مرحله چندین بار این کار را انجام می‌دهند و جنین‌های بعدی را هم فریز می‌کنند که این پروسه دوباره از اول اجرا نشود و من همواره به بیمارانم این موضوع را پیشنهاد می‌کنم.

شهامی می‌گوید: یک دختر خانم ۲۸ ساله که معلوم نیست  چه زمانی شرایط ازدواج و یا پریود نامنظم دارد باید رزرو تخمدانش آزمایش شود و اگر پایین باشد به او پیشنهاد می‌دهیم که تخمک‌هایش را فریز کند.

این متخصص زنان و زایمان در پاسخ به این پرسش که این روش‌ها چقدر جوابگو و منجر به نتیجه می‌شود، می‌گوید: همه روش‌های کمک باروری ۳۰ درصد امکان تحقق دارند، ولی نظر صددرصد درباره  روش‌های "ای دی اف" و  "ای یو ای" را باید از متخصصان ناباروری بپرسید.

او تاکید می‌کند که این روش‌ها خطری ندارند هر چند که این کار عوارض خاص خودش را دارد، اما  در حال حاضر کلی بچه‌ فریزی داریم که به دنیا آمدند، اما در نهایت باید برای هر چیزی احتمال قرار داد، اما این را بدانید که این مساله برای خانواده‌هایی که مشکل بارداری دارند کمک دهنده است.

شهامی یادآور می‌شود که وظیفه ما این است که آگاهی دهیم این شرایط وجود دارد و کسانی که بخواهند می‌توانند از این روش برای بچه دار شدن استفاده کنند.

فریز کردن بهترین روش برای بارداری در سن بالاست

لیلا نعمت الهی، متخصص و جراح زنان و نازایی هم معتقد است: فریز کردن تخمک شانس بیشتری برای بارداری در سنین بالاتر را به زنان می‌دهد و این روش جزء پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های دنیاست و حتی متخصصان بیان کردند که با این روش می‌توان کنترل بیشتری روی قدرت باروری داشت.

به گفته او، اولین نوزاد با این روش، در سال ١٩٨٦ متولد شد و از آن پس حدود ١٠٠٠ تا ٢٠٠٠ کودک با این روش متولد شدند. آنچه جالب توجه است، پیشرفت روز افزون تکنولوژی فریز تخمک است.این متخصص می‌گوید: خانمی که ٣٣ سال سن دارد، با ٢٠ تا ٢٥ تخمک فریز شده، شانس خوبی برای بارداری یک نوزاد سالم در آینده دارد و افراد بالای این سن بالطبع باید ذخیره تخمکی بیشتری داشته باشند. البته با اینکه اطلاعات در این زمینه محدود است، اما گزارشات حاکی از آن است که در همه جای دنیا، حدود یک الی دو سوم درمان‌های ناباروری به وسیله، فریز تخمک، منجر به بارداری سالم می‌شوند.نعمت الهی می‌افزاید: هرچه در زمان فریز کردن تخمک ها، سن کمتری داشته باشید شانس شما برای داشتن یک نوزاد سالم در آینده بیشتر خواهد بود. براساس تحقیقات اخیر، خانمی سی ساله که دو، تا شش تخمک فریز کرده است، احتمال بارداری او ٩ تا ٢٤ درصد است، که درصد پایینی است. به همین خاطر توصیه می‌شود ذخیره تخمک فریز شده‌تان را بالا ببرید.

او می‌گوید: تخمک‌هایی که به روش انجماد سریع، فریز می‌شوند، شانس زنده ماندن بیشتری نسبت به تخمک‌های فریز شده به روش قدیمی یا کند، دارند و این را هم بدانید استفاده از تخمک فریز شده، به هیچ‌وجه احتمال ناهنجاری‌های کروموزومی را افزایش نمی‌دهد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از دیدارنیوز، تاریخ انتشار: 2 مهر ۱۳۹۹، کد خبر: -، didarnews.ir