شعار سال:معصومه یزدانی متولد 1355 ادبیات خوانده و کارشناس ادبیات کودک است. او ده‌ها عنوان کتاب کودک دارد. از جمله آثار او می‌توان به مجموعه‌های «ماجراهای شوتک»، «ریحانه‌ها»، «کلاس اولی، کتاب اولی» و... اشاره کرد. از او و دیگر همکارانش به‌تازگی مجموعه کتاب‌های مهارت‌های زندگی باعنوان «خونه‌ات کجاست؟ تو باغچه» از انتشارات علمی فرهنگی به چاپ رسیده است.
 
این جمع نویسندگان، در این مجموعه با بازی با سبزیجات مهارت‌های اجتماعی کودکان را به ایده‌ای نو مطرح کرده‌اند. از جمله تکنیک‌های به کار رفته در این مجموعه، بازی با ساختار کلمه‌هاست. آن‌ها از باغچه که محیطی برای پرورش است به عنوان بستر خانواده استفاده کرده‌اند. با انتخاب کلمه‌هایی که برای کودکان جذاب و تازه است، ترکیب‌هایی جدید از مفاهیم آموزشی داستان خودشان را تعریف می‌کنند. یزدانی در این مجموعه پنج جلدی دست روی مهارت‌های اجتماعی نظیر توانایی نه گفتن، دوستی قول دادن و عدم برنامه‌ریزی گذاشته است.
 
آیا واقعا پرداختن مهارت‌های زندگی تا این حد برای خانواده‌ها مورد نیاز است؟ شما قبل از این مجموعه هم آثاری در نشر فنی ایران که با عنوان کتاب‌های نردبان منتشر می‌شد، تألیف کرده‌اید. این پیگیری در تألیف آثار مهارتی چه رویکردی دارد؟

بله. به نظرم آموزش مهارت‌های زندگی از ابتدای زندگی به کودکان و البته بازآموزی این مهارت‌ها به بزرگسالان مورد نیاز جامعه امروز ماست. متاسفانه در شرایط امروز جامعه، ما با مسائل و مشکلات متنوع و متعددی مواجهیم که بسیاری از آن‌ها را می‌شد با بالابردن مهارت‌هایی مانند نه گفتن، کنترل خشم، حل مسئله، مسئولیت‌پذیری و ... حل کرد و یا کاهش داد و از طرفی با آموزش این مهارت‌ها احساسات منفی مانند عدم اعتماد به نفس، حسادت، دروغ‌گویی و ... را کاهش داد. من معتقدم کتاب کودک حداقل دو مخاطب دارد، به همین خاطر این دغدغه را در داستان‌های کودکانه دنبال می‌کنم چون کودک و بزرگسال همراه با هم کتاب را می‌خوانند. کودک می‌آموزد و به بزرگسالی که به دلایل مشغله­‌های روزمره ممکن است بخشی از این مهارت­‌ها را از دست داده باشد، یادآوری دوباره­‌ای می­‌شود.
 

نه و آره دو کلمه‌ای هستند که در حالت عادی گفتن یکی نافی دیگری است. یعنی وقتی شما به خواسته­‌ای نه نمی­‌گویید آره می­‌گویید و آره یعنی مسئولیتی را پذیرفته‌اید. قولی داده‌اید. تعهدی را به‌عهده گرفته­‌اید و حالا باید از عهده آن بربیایید. این پذیرش گاهی فقط کارهایی مانند آنچه که تربچه باید انجام می­‌داده است و گاهی بسیار خطرناک‌تر. بچه‌­ای که به غریبه یا آدم نامطمئن نه نمی­‌گوید و همراهش قدمی برمی­‌دارد ممکن است مجبور به تحمل تجربه­‌ای شود که تا پایان عمر تلخی آن همراهش باشد. اما آره گفتن هم لازم است و باید به کودک کمک کنیم که موقع مناسب گفتن نه یا آره را تشخیص دهد وگرنه ممکن است با نه گفتن‌های از روی عادت دوستی­‌ها و تجربه­‌های خوبی از زندگی را هم از دست بدهد.
 
در کتاب «صبح که شد چی صدات کنم» بحث برنامه‌ریزی و اهمیت دادن به حرف را برای بچه‌ها قصه‌گویی می‌کند. قول دادن و اعتبار قول چه رفتاری را در کودک تقویت می‌کند؟

راستش در صبح که شد چی صدات کنم اهمیت نظم در زندگی و رعایت برنامه ریزی مد نظرم بود. ما بی‌نظمی را بیشتر در چینش اسباب و لوازم می‌­دانیم اما بی­‌نظمی در سبک زندگی خیلی مهم‌تر است. وقتی که کاری را سر ساعتی انجام ندهیم، این تاخیر تبدیل به زنجیره­ای از به هم خوردن کارها و در نهایت از دست دادن بخشی از اتفاقات مهم و کارهای اساسی شود یعنی همان اتفاقی که برای تربچه افتاد. از طرفی ما پدر و مادرها با اصرار کودکان برای دیر خوابیدن مواجه بوده­ایم. من با انتخاب ساعت خواب برای بیان موضوع بی‌نظمی در برنامه‌­ریزی اهمیت به موقع خوابیدن را هم یادآوری کنم.
 
در کتاب «مامان تربچه لالایی بخوان» از پنهان کاری و عواقب آن قصه‌ای باغچه‌ای نوشته شده است. کودک چطور می‌تواند مرز میان رازداری و پنهان کاری را درک کند؟

این سوالیست که بهتر است متخصصین روانشناسی پاسخ بدهند تا من. اما به عنوان مادر و تجربه‌­ای که در تربیت دو فرزند داشتم فکر می­‌کنم کودکان به مرور و بیشتر در تجربیات خودشان تا تذکرها و نصایح ما یاد می‌گیرند که راز چیست و پنهان کاری کدام است. برای خود من یادگرفتن مرز این دو در حسی بود که نسبت به هر کدام داشتم. در این داستان تربچه یک بچه قارچ را به خانه می­‌آورد. کاری که دیگران تاکید کرده بودند انجام ندهد. به همین سبب نمی­‌خواهد آن را آشکار کند و در نتیجه دردسرهای نگهداری از یک بچه­ با رشد سریع را به تنهایی به دوش می‌کشد تا جایی که دیگر از عهده برنمی­‌آید و اینجاست که پنهان‌کاری برایش ممکن نیست...
 
به طور کلی بستر باغچه و سبزیجات انتخابی برای روایت قصه چه هدفی برای کودک داشته است؟

این مجموعه کتاب‌ها که مجموعه بیست جلدی به نویسندگی چهار نویسنده است برپایه یک کتاب اولیه نوشته شد به نام خنده‌های تربچه‌ای که دوست خوبم سمیرا قیومی نوشته بودند و توسط انتشارات علمی و فرهنگی چاپ شده بود. این کتاب در نمایشگاه بولونیای سال 94 مورد توجه واقع شده بود و به همین سبب انتشارات تمایل داشت این شخصیت‌ها به شکل مجموعه­‌ای با تعداد زیاد چاپ شود که ما در یک تیم چهارنفره شخصیت تربچه و باقی سبزیجات را باز طراحی و جهان داستانی که خانم قیومی ساخته بودند را کامل کردیم.
 
بازار بحث مهارت‌های زندگی و رفتاری چند سالی است که میان نویسنده‌ها و ناشران مطرح می‌شود، اما بیشتر از این که جنبه کاربردی داشته باشد بیشتر به ویترینی برای کارهای ناشر تبدیل شده است. چطور می‌توان از این اتفاق اجتناب کرد؟

همانطور که قبلا گفتم این نیاز به قدری زیاد و شدید است که برای هر چه بیشتر پرداختن به آن جا هست اما وقتی جای نگرانی هست که ناشران و نویسندگان کودک این مبحث را آسان تلقی کرده و به خاطر نیاز خانواده‌ها و کشش بازار، بدون مطالعه و دور از مشورت و همراهی یک متخصص روانشناسی کودک وارد این حوزه شوند. کتاب­‌هایی که با محوریت مهارت­‌های زندگی نوشته می­‌شوند حتما باید اساس درست علمی داشته باشند و صرفا یک ادبیات و داستان زیبا نمی­‌تواند این موضوع را پوشش دهد. از طرفی تالیف کتاب‌هایی که صرفا جنبه آموزشی دارند و برپایه­ نکات علمی نوشته شده‌­اند هم نمی­‌توانند مخاطب را برای مدت زیادی جذب خود کنند در حالی‌که برای نهادینه شدن عادات و رفتارهای درست سبک زندگی لازم است کودکان به تکرار و از زاویه­‌های مختلف و در لایه­‌های چندگانه­ داستانی با این موضوعات آشنا شده و در واقع در ناخودآگاهشان ثبت شود.­


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از  خبرگزاری ایبنا   ، تاریخ انتشار:  3 مهر  1399  ، کدخبر:  296222،www.ibna.ir