شعار سال: دانشمندان سال‌هاست به دنبال ردپایی از حیات در سیارات منظومه شمسی هستند و در این میان مریخ به دلیل ویژگی‌های ساختاری و زمین‌شناسی شبیه به سیاره زمین بیش از دیگر کرات مورد توجه ستاره‌شناسان قرار دارد.

 

 

گروهی از دانشمندان سازمان فضایی ناسا و سازمان فضایی اتحادیه اروپا روش‌های را جدیدی برای بررسی آثار حیات در مریخ و شناسایی هرگونه موجود زنده به‌کارگیری می‌کنند. در واقع این دانشمندان می‌خواهند با بهره‌گیری از آخرین فناوری‌ها و تجهیزات فضایی حتی ریز‌ترین جانداران احتمالی در سیاره سرخ را بیایند.

زندگی مولکولی

پس از سال‌ها تحقیق و مطالعه پیرامون سیاره مریخ تعدادی از اخترشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که در صورت وجود حیات در این سیاره باید به دنبال زندگی مولکولی گشت. به عقیده این دانشمندان زندگی همانند آنچه در زمین در جریان است به هیچ عنوان در مریخ پیدا نشده و شاید به دلیل وجود شواهدی از آب در لایه‌های زیرین این سیاره زندگی به شکل مولکولی وجود داشته باشد.

تحقیقات در مریخ ادامه دارد

ناسا تاکنون ماهواره و کاوشگر‌های متعددی را به سمت سیاره سرخ اعزام کرده و برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدتی نیز برای اکتشاف بیشتر در این سیاره را در نظر گرفته است. آخرین کاوشگری که ناسا به سمت مریخ اعزام کرد مریخ‌نورد استقامت (Perseverance) است. این کاوشگر که با نام «پرسی» نیز شناخته می‌شود در ۹ مرداد ماه سال جاری به سمت مریخ پرتاب شد و طبق برنامه‌ریزی انجام شده در ۳۰ بهمن ۹۹ به این سیاره می‌رسد.

یکی از مأموریت‌های اصلی پرسی جستجوی آثاری از سابقه حیات در مریخ است. دانشمندان این کاوشگر را به گونه‌ای طراحی کردند که با انجام آزمایشات بیولوژیکی شرایط دقیق مریخ از لحاظ زیست مولکولی و باکتریایی را بررسی می‌کند. در واقع پرسی به‌دنبال مواد آلی است که در ساختار کربن وجود دارند. کربین در بدن تمامی موجودات زنده وجود داشته و قطعاً پیدا کردن نشانه‌ای از آن دلیلی واضح برای حیات در نقطه مورد اکتشاف است.

 

 

اتکا به یافته‌های علمی از مأموریت‌های گذشته

تمرکز جستجو در این مأموریت بر نقاطی از مریخ است که پیش‌تر دانشمندان با استفاده از اطلاعات کاوشگر‌های مستقر در این سیاره یا ماهواره‌های در حال گردش به دور مریخ به‌دست آورده‌اند. محققان معتقدند نباید انرژی و زمان را به کاوش در محل‌هایی اختصاص داد که هیچگونه احتمالی از حیات در آنجا نیست. علاوه بر مریخ کره سِرس (Ceres) نیز مورد توجه سازمان‌های فضایی دنیا قرار دارد.

سِرس نخستین سیاره کوتوله کشف‌شده و بزرگ‌ترین سیارک در کمربند سیارکی است. این سیارک بین سیاره‌های مریخ و مشتری قرار دارد. قطر آن ۹۴۵ کیلومتر است و از نظر بزرگی سی و سومین جرم شناخته شده منظومه خورشیدی محسوب می‌شود.

 

 

نیاز به آزمایشات بیشتر در سطح مریخ

تصاویری که تا کنون از سطح مریخ منتشر شده است به غیر از زمین خشک و بی‌آب‌وعلف جزئیاتی دیگری را نشان نمی‌دهد. ولی کاوشگر کنجکاوی Curiosity در بررسی‌های خود مواد آلی را روی سطح مریخ یافته است. البته دانشمندان مطمئن نیستند این مواد مدارک قابل استنادی برای اثبات سابقه حیات در مریخ باشد، زیرا نمونه‌های کشف شده به وسیله کنجکاوی هزاران سال در معرض تشعشات خورشیدی قرار داشته و تغییرات شیمیایی متعددی در آن‌ها رخ داده است. از طرفی کنجکاوی دارای تجهیزات لازم به منظور انجام آزمایش روی مواد کشف شده نیست.

برخی از متخصصان علوم فضایی معتقدند اگر حیات بیولوژیکی در مریخ وجود داشته باشد در غار‌ها و شکاف‌های موجود روی سطح این سیاره می‌توان آثار آن را یافت. از همین رو ناسا مریخ‌نورد استقامت را به سطح سیاره سرخ ارسال کرده است تا با استفاده از تجهیزات ویژه‌ای که روی آن کار گذاشته شده است محل‌های مناسب را برای یافتن مواد آلی و حیات بیولوژیکی بررسی کند.

جستجوی حیات در اعماق غار‌های مریخ

این کاوشگر قادر است غار‌ها و شکاف‌های زمین در سطح مریخ را یافته و تا عمق ۰،۴ کیلومتر در اعماق زمین پایین برود. به دلیل پیچیدگی‌های تحقیقات مریخ‌نورد استقامت گروهی در زمین‌شناسان نیز در هنگام طراحی قسمت‌های مختلف این ماشین حضور داشته و قرار پس از رسیدن آن به سطح مریخ نیز بر روند عملیات جستجو نظارت کنند.

در اعماق تاریک غار‌ها و دره‌ها کاوشگر استقامت با استفاده از اشعه مادون قرمز محیط اطراف خود را مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز به تصویربرداری از دوربین مخصوص عکاسی در شب استفاده می‌کند. مدیران سازمان فضایی ناسا معتقدند عملیات‌های مریخ نورد استقامت تحولی در دانش انسان نسبت به مریخ ایجاد خواهد کرد و دانشمندان بهتر و بیشتر از گذشته می‌توانند سطح اکسیژن و دیگر گاز‌های ضروری برای حیات را در سیاره سرخ بررسی کنند.

تصویربرداری با ابزاری پیشرفته

در میان تمامی تجهیزات و ابزار‌های پیشرفته‌ای که در کاوشگر استقامت وجود دارد دروبین اُرگنی‌کَم (OrganiCam) از اهمیت بیشتری برخوردار است. در واقع بزرگ‌ترین تفاوت این کاوشگر با نسل‌های قبلی خود همین دوربین است. دوربین OrganiCam برای تصویربرداری از مواد آلی و مولکول‌های زیستی از مواد شیمیایی فلورسانس استفاده می‌کند؛ بنابراین حتی در تاریک‌ترین نقاط مریخ نیز کاوشگر استقامت قادر به عکس‌برداری از کوچک‌ترین ذراتی است که نشانه‌ای برای رسیدن به حیات در مریخ هستند. این دوربین روی بدنه اصلی مریخ‌نورد استقامت و پهپاد این ماشین جستجو نصب شده تا از تمام ظرفیت‌های ممکن در مأموریت‌های تحقیقاتی استفاده شود.

جهان امروز با سرعت زیادی به سمت کشف راز‌های منظومه شمسی پیش می‌رود و قطعا در دهه‌های آینده بشر اطلاعات بسیار بیشتری در مورد سیارات مختلف خواهد داشت. چه بسا به زودی روزی فرا رسد که انسان‌ها قدم روی مریخ گذاشته و پایگاه‌های تحقیقاتی دائمی را روی سطح این سیاره بیا کنند.

 

 

شعار سال با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از آنا،تاریخ انتشار:28مهر1399،کدخبر:523630،ana.press