شعار سال: زیرساخت، نحوه تدریس اساتید و ارزیابی دانشجویان و حتی منابع دروس در آموزش مجازی با آموزش حضوری متفاوت است. اما با شیوع ویروس کرونا آموزش مجازی تنها مسیر ادامه روند آموزش کشور شد و با نبود آمادگی آموزش عالی کشور از طریق آموزش مجازی به مسیر خود ادامه داد. 

شناخت ضعف‌ها و چالش‌های آموزش مجازی و ارائه راهکار برای برطرف کردن آن‌ها از جمله اقداماتی است که باید صورت گیرد. از همین رو با «ابراهیم یاقوتی» استاد دانشگاه و رئيس دانشكده ادبيات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزی و رئيس مجتمع دانشگاهی شهيد مصطفی صدرزاده واحد تهران مركزی به گفتگو پرداخته‌ایم که در ادامه مشروح این گفتگو آمده است. 

حضور دانشجویان در سیستم آموزش مجازی چگونه است؟

یاقوتی: برخی از دانشجویان که در کلاس‌های حضوری نیز شرکت نمی‌کردند، اکنون به بهانه ضعیف بودن سامانه‌های دانشگاه و یا اختلال اینترنت همچنان در کلاس‌های آموزش مجازی شرکت نمی‌کنند؛ اما دانشجویانی که از کلاس‌های حضوری استفاده می‌کردند از ادامه این روند ناراضی هستند و خواهان برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری هستند.

آیا اساتید توانستند با آموزش مجازی ارتباط برقرار کنند؟

یاقوتی: اساتید نمی‌توانند در کلاس‌های مجازی همانند کلاس‌های حضوری تدریس کنند، زیرا انتقال برخی از مفاهیم دروس از طریق فضای مجازی امکان‌پذیر نیست.

یکی از مشکلات این بود که اساتید با نحوه استفاده از سامانه‌های آموزشی دانشگاه‌ها آشنا نبودند.این موضوع در آموزش مجازی نیز حکم‌فرما است. شما بهترین اینترنت و سامانه‌های آموزش مجازی را در اختیار کسانی که نحوه استفاده آن را فرا نگرفتند، نمی‌توانید از آن‌ها توقع خروجی داشته باشید.

البته امکانات دانشگاه‌ها نیز فراهم نبود اما شاید با همین امکانات یک مهندس کامپیوتر به‌خوبی می‌توانست آموزش دهد.

ترم گذشته با چه چالش‌هایی در آموزش مجازی مواجه بودید؟

یاقوتی: بزرگ‌ترین مشکل و چالش ترم گذشته، ارزیابی دانشجویان بود. ترم گذشته دانشجویان درس‌خوان، تقلب نکردند و با نحوه ارزیابی و شیوه آموزش مجازی آشنا نبودند، از همین رو نتوانستند نمره آن درس را به کسب کنند و به‌نوعی حق این دانشجویان ضایع شد؛ اما برخی از دانشجویان با تقلب توانستند نمره خوبی را از آن خود کنند.

اساتید ناآشنا با نحوه تدریس در آموزش مجازی

از دیگر چالش‌های ترم گذشته این بود که اساتید با محیط آموزش مجازی آشنا نبودند و همان‌گونه که در کلاس‌های درس به دانشجویان جزوه ارائه می‌کردند در آموزش مجازی نیز به همان شکل تدریس کرده و  توقع داشتند که از همان جزوه‌ها امتحان بگیرند.

برخی از دانشجویان در کلاس‌ها حاضر نبودند و جزوه‌هایشان کامل نبود، از طرفی کتاب‌ها و منابعی که از سوی اساتید دانشگاه معرفی می‌شدند، حجم‌شان زیاد بود و همین موضوع استرس زیادی را به دانشجویان وارد کرد.

چالش‌های ارتباط دانشجو و استاد در آموزش مجازی

ارتباط استاد و دانشجو در فضای مجازی و در آموزش مجازی یک ارتباط یک‌طرفه است و دانشجو خطرپذیری نمی‌کند تا در مباحث کلاس شرکت کند.

دسترسی دانشجو به اساتید یکی دیگر از چالش‌های اصلی ‌ترم گذشته بود. در آموزش حضوری اساتید برای تکمیل موظفی خود در دانشگاه حاضر می‌شدند و همین امر فرصتی را برای دانشجویان ایجاد می‌کرد که بتوانند سؤالات خود را از اساتید بپرسند؛ اما متأسفانه این فرصت در آموزش مجازی به‌صورت بهینه به دانشجویان داده نمی‌شود.

بسیاری از اساتید بر این باورند که تلفن‌های همراه آن‌ها وسیله شخصی است و شماره تماس خود را در اختیار دانشجویان قرار نمی‌دهند. از طرفی در دانشگاه نیز حضور نداشتند؛ از همین رو فرصتی برای دانشجو ایجاد نمی‌شد تا پرسش‌های خود را از استاد بپرسد.

دانشجویان جدید چگونه در آموزش مجازی با محیط دانشگاه آشنا می‌شوند؟

یاقوتی: یکی از چالش‌های اصلی پیش روی ما همین موضوع است. اکنون کلاسی برگزار نمی‌شود که دانشجو تغییر مقطع تحصیلی خود را درک کند. آموزش مجازی برای دانشجویان تازه وارد جذابیتی ندارد و ممکن است یک محیط زننده‌ای برای آنان  ایجاد کند؛ از همین رو لازم است برای جذب دانشجویان جدید فکر اساسی کرد.

به‌طور مثال حداقل جلسات ابتدایی هر درس و یا جلسات توجیهی با حضور کم دانشجویان در دانشگاه برگزار شود که این دانشجویان با محیط دانشگاه آشنا شوند. البته برگزاری این جلسات نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است.

چالش‌های دانشجویان جدید در آموزش مجازی

از طرفی در آموزش مجازی ارتباط بین دانشجویان جدید نیز با چالش‌هایی مواجه است؛ زیرا دانشجویان در فضای مجازی نمی‌توانند ارتباط اجتماعی مطلوب برقرار کنند. دانشجویانی که‌ چندترم به‌صورت حضوری گذرانده‌اند و با سایر دانشجویان آشنا شده‌اند؛ بر اساس این شناخت حضوری در فضای مجازی ارتباط خود را ادامه می‌دهند؛ اما دانشجویان جدید این فرصت را ندارند.

بسیاری از دانشجویان جدید شاید احساس «دانشجو بودن» را تجربه نکنند، البته این احساس در دانشجویان جدید مقاطع تحصیلات تکمیلی کمتر شکل می‌گیرد؛ زیرا پیش‌ازاین نیز دانشجو بودن را تجربه کردند. اما دانشجویان جدید مقطع کارشناسی یا کاردانی با این مشکل مواجه خواهند بود. 

دانشجویان جدید در مقطع کارشناسی با بدیهیات دانشگاه آشنا نیستند و حتی بعضأ نمی‌دانند که دانشگاه در مقطع کارشناسی هشت ترم است و در ترم‌های نخست باید چه درس‌هایی را پاس کنند؛ برخی از آن‌ها حتی شناخت نسبی به ساختار رشته و دانشگاه خود ندارند، از همین رو آموزش مجازی می‌تواند برای این دانشجویان کمی با سختی همراه باشد.

به‌طورکلی می‌توان دانشجویان در دانشگاه را به دو دسته تقسیم کرد؛ یک گروه از دانشجویان به دنبال ادامه تحصیل خود هستند و باعلاقه وارد دانشگاه شدند. همانند دانشجویان دوره دکتری که دوره‌های مختلفی را برای رسیدن به این مقطع گذرانده‌اند.

این دانشجویان اغلب از آموزش مجازی راضی نیستند و خواهان برگزاری کلاس‌ها به‌صورت حضوری هستند. همچنین آنها علاقه‌مندند که از کلاس‌های درس اساتید بهره کافی را ببرند؛ زیرا برخی از اساتید نمی‌توانند به‌خوبی از سامانه‌های آموزش مجازی استفاده کنند و در این فضای مجازی تدریس مناسب داشته باشند.

گروهی دیگر از دانشجویان صرفاً برای اخذ مدرک به دانشگاه آمدند و آن‌ها به دنبال یادگیری نیستند که داستان این دانشجویان کمی متفاوت‌تر است و نوع آموزش برای آن‌ها تفاوت چندانی ندارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: 9 آبان 1399، کدخبر: -، ana.press