شعار سال: پدرام پاک آیین نماینده مدیران مسئول رسانه‌ها در هیات نظارت بر مطبوعات و خبرگزاری‌ها در یادداشتی اختصاصی تحت عنوان «پیش نیاز‌های مدیریت فضای مجازی» نوشت: برای مدیریت فضای مجازی، آن گونه که رهبر معظم انقلاب تاکید فرمودند، باید درکی دقیق از وضعیت آن در کشور داشت. یکی از پیش نیاز‌های این مدیریت، حمایت هدفمند از تولید محتوای بومی و متناسب با ارزش‌های هویتی و فرهنگی ما در این فضاست؛ آن هم در شرایطی که تندباد‌های مخرب اطلاعات در فضای مجازی از مرکز یعنی شمال یا غرب به سوی پیرامون یعنی جنوب و شرق عالم جریان دارد.

پیش نیاز دیگر، تحلیل ساختاری فضای مجازی است. فضای مجازی بر خلاف مطبوعات و رادیو و تلویزیون فاقد نظم سلسله مراتبی و درختی بوده و دارای ماهیت ذره‌ای و شناوراست، اما از سوی برنامه ریزان و مدیران این حوزه اغلب در قالب ساختار‌های رسانه‌ای کلاسیک ارزیابی شده است.

برای مثال مجلس شورای اسلامی در سال ۷۹ با افزودن یک تبصره به قانون مطبوعات مصوب سال ۶۴ کلیه نشریات الکترونیکی را مشمول مواد این قانون دانسته و از کنار بی شمار اقتضائات رسانه‌های مجازی عبور کرده است. در نتیجه این گونه قانونگذاری، ساختار‌های اجرایی نیز اغلب سنتی و مطابق با اقتضائات دوران پیشامجازی باقی مانده اند.

 

توجه به ساختار ذره‌ای و اتمیزه فضای مجازی در هر دو حوزه نظارت و حمایت مغفول است

به عنوان نمونه تولیدکنندگان محتوای مجازی خبری در ایران از یک سو ناچارند با وب سایت‌های خبری دولتی و شبه دولتی رقابت کنند و از سوی دیگر از ردیف یارانه نشر و مطبوعات که صرفا به رسانه‌های چاپی اختصاص دارد، بی بهره بمانند. آگهی‌های دولتی نیز فقط در رسانه‌های چاپی درج می‌شود و به رسانه‌های مجازی تعلق نمی‌گیرد.

این درحالی است که تولید محتوا در رسانه‌های مجازی ایران اغلب هزینه دارد، ولی درآمد ندارد. درآمدش را مخابرات می‌برد. هر چه مصرف محتوا بیشتر باشد، درآمد بیشتری به جیب اپراتور‌ها می‌رود و اپراتور‌ها نیز چیزی از این بابت به تولیدکنندگان خبر و تحلیل نمی‌پردازند.

این نارسایی‌ها در حالی مشاهده می‌شود که توجه به ساختار ذره‌ای و اتمیزه فضای مجازی در هر دو حوزه نظارت و حمایت مغفول است؛ ساختی که بر خلاف رسانه‌های سنتی، مرکز گرا و سلسله مراتبی نیست؛ بلکه افقی و شبکه‌ای است.

از این رو نظارت و حتی حمایت از فضای مجازی در حوزه رسانه نمی‌تواند از نوع درخت واره، باشد؛ بلکه ماهیت جدیدی داردکه باید متناسب با حرکت جلبکی و شناور این گونه رسانه‌ای سامان یابد؛ ماهیتی که مهمترین تمایز آن از رسانه‌های کلاسیک، اصالت محتوا و به تعبیر دقیق تر، اصالت مضمون در مقابل اصالت فرم، محوریت نفوذ و نقل به جای شمارگان و بازدید فیزیکی و جریان سیال در کانال‌های ارتباطی به جای کد شدن در رسانه خاص است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از فارس، تاریخ انتشار: ۱ فروردین ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۴۰۰۰۱۰۱۰۰۰۴۹۰، www.farsnews.ir